Laten we meteen met de deur in huis vallen: kunnen we de doelstellingen in het akkoord van Parijs halen??

“Dat is natuurlijk de vraag die iedereen zich stelt! (lacht) Het korte antwoord: alles zal afhangen van de acties die we de komende 5 tot 10 jaar zullen ondernemen om onze uitstoot te doen dalen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk. Willen we een redelijke kans om onder 2°C te blijven, dan kunnen we nog maximaal 800 miljard ton CO2 uitstoten. Dit lijkt misschien veel, maar vertaald naar de uitstoot van 2015, betekent dit nog amper 20 jaar – 2016 inbegrepen. Om diezelfde kans van 66% te hebben om onder 1,5°C te blijven, rest er ons nog minder dan 5 jaar.”

Zijn er ook tekenen dat we tenminste op de goeie weg zitten?

“Zeker, er is het laatste jaar veel veranderd. Ten eerste is er het akkoord van Parijs natuurlijk, waardoor eindelijk alle landen aan boord zijn. Bovendien is dit klimaatakkoord in een recordtijd goedgekeurd, wat duidelijk wijst op de politieke wil om er echt werk van te maken. En dat is dringend nodig, want wanneer we de huidige doelen van ieder land optellen, komen we nog altijd uit op 3°C. Ten tweede lijkt het erop dat we de piek in CO2-uitstoot al in 2014 bereikt hebben. Vorig jaar was er een lichte daling, vooral dankzij het verminderde steenkoolverbruik in China, en we zullen binnenkort weten of die zich ook in 2016 heeft voortgezet. Ten derde is hernieuwbare energie de laatste 10 tot 15 jaar veel goedkoper geworden, waardoor vandaag meer en meer nieuwe installaties hernieuwbaar zijn. En tot slot werd in oktober een akkoord gesloten om koelstoffen die een impact hebben op het klimaat op termijn te bannen. Het zal dus moeilijk zijn om de doelstellingen van Parijs te halen, maar het kan.”

Het zal moeilijk zijn om onder 2°C opwarming te blijven, maar het kan. Het moet!

Wat staat er ons de komende jaren te doen om de klimaatopwarming te beperken?

“De grootste prioriteit is het stopzetten van alle nieuwe steenkool-, olie-, en gasprojecten. Met alle CO2-uitstoot die nu al in bestaande reserves vervat zit, kunnen we ons resterende koolstofbudget meerdere keren opsouperen. Wanneer je je bord niet opkrijgt, moet je ook niet meer bijbestellen. De zoektocht naar nieuwe fossiele bronnen is dus compleet zinloos én onverantwoord. Daarnaast moet onze elektriciteit 100% hernieuwbaar worden: zon, wind, water, aardwarmte en een beetje biomassa, zodat we ook geen kerncentrales meer nodig hebben. Ook onze mobiliteit moet af van fossiele brandstoffen en de isolatie van onze gebouwen moet nog een stuk beter, opdat we minder hoeven te verwarmen of koelen. Hoe sneller we op al die vlakken vorderen, hoe makkelijker het na 2050 wordt om die doelstelling te halen – en hoe minder zogenaamd ‘negatieve emissies’ we zullen moeten realiseren.”

Je bedoelt dat we in de toekomst ook CO2 terug uit de lucht moeten halen? Hoe dan?

“Daar zijn verschillende manieren voor. De eenvoudigste zijn de natuurlijke processen, die iedereen kent: bomen en planten nemen CO2 op om te groeien, dus hoe meer bossen hoe meer CO2 die uit de lucht kunnen halen. Daarnaast wordt ook gesproken over industriële processen om CO2 op te slaan in uitgeputte olievelden of gesteenten, maar deze technologieën staan nog in hun kinderschoenen. Het komt er de komende jaren dus op aan om niet alleen onze bestaande bossen te beschermen, maar de ontbossing wereldwijd terug te draaien en nieuwe bossen aan te planten.”

Wat zijn de gevolgen als we de uitstoot niet snel genoeg kunnen terugdringen?

“Het probleem met het broeikaseffect is dat er een grote traagheid in het systeem zit: de opwarming van morgen is een gevolg van de uitstoot van gisteren. Dit betekent dat we de komende duizend jaar geen afkoeling moeten verwachten en dat ook de gevolgen hiervan, zoals smeltende ijskappen en stijgende zeespiegels, nog lang na het eind van onze CO2-emissies zullen doorwerken. Onder een mondiaal 2°C-scenario bijvoorbeeld, is de temperatuurstijging rond 2061 gestabiliseerd, maar blijft de zeespiegel door het smelten van het ijs in ijskappen en gletsjers nog minstens tot het einde van dit millennium stijgen. Daarom blijven klimatologen hameren op de noodzaak om onze uitstoot zo snel mogelijk af te bouwen, opdat de opwarming en haar gevolgen zo veel mogelijk beperkt worden.”

Klimatologen blijven hameren op de noodzaak om onze uitstoot zo snel mogelijk af te bouwen, opdat de opwarming en haar gevolgen zo veel mogelijk beperkt worden

Hoe ziet de situatie in België er onder dit scenario uit in 2061?

“In België zitten we nu al aan bijna 2°C opwarming; dit is dus meer dan het gemiddelde wereldwijd. Tegen 2061 komt daar nog ongeveer 1 tot 1,5°C bij. Enkele graden warmer kan aangenaam lijken, maar we zullen vooral ook meer extremen kennen, zoals langere hittegolven. Qua neerslag zien we eerder een verschuiving van de hoeveelheid, waardoor we nattere winters krijgen en er in de zomer meer kans is op langere droogtes. Ook hier verhoogt de kans op extreme weersomstandigheden, met meer zware onweders en dus meer overstromingen. Veel ijs hebben we niet in België, maar we ondervinden natuurlijk de gevolgen van de smeltende gletsjers en ijskappen elders in de wereld. Zo stijgt de zeespiegel aan onze kust de laatste jaren een stuk sneller dan vorige eeuw en mogen we tegen 2061 nog 20 à 30 cm extra stijging verwachten.”

Ondanks dit alles ben je geen doemdenker.

“Neen . Ik zie ook de grote veranderingen die zich momenteel voltrekken: China dat de rol van klimaatleider opneemt, de snel dalende prijzen van hernieuwbare energie, de politieke wil om samen te strijden tegen de klimaatopwarming, het feit dat onze CO2-uitstoot eindelijk aan het dalen is… Dit alles stemt mij hoopvol. We zullen nog een stuk sneller moeten gaan om onder 2°C te blijven, maar het kan. Het moet. En er is geen tijd te verliezen, het klimaat in 2061 wordt vandaag gemaakt!”