Greenpeace werkt volop mee aan deze mobilisatie. Want ook op milieuvlak zijn de signalen van de nieuwe administratie uiterst zorgwekkend. Naast zijn openlijk klimaatsceptische standpunten (hij noemt de klimaatverandering een uitvinding van de Chinezen om de VS te beschadigen) staat Donald Trump, die nauwe banden heeft met de petroleumlobby, op het punt om zijn land veertig jaar terug te sturen in de tijd en tegelijk de hele mensheid bloot te stellen aan een ernstig risico.
Naar het einde van het Clean Power Plan?
We weten allemaal dat de VS lange tijd hebben getreuzeld in de strijd tegen de klimaatverandering. Tijdens de twee ambtstermijnen van Georges W. Bush hield het land met de grootste broeikasgasuitstoot zich afzijdig van het Kyotoprotocol, dat voor het eerst doelstellingen vastlegde om die uitstoot terug te dringen. Alles begon geleidelijk aan te veranderen vanaf 2009, toen Barack Obama aan de macht kwam. Een van de belangrijkste maatregelen van zijn presidentschap was trouwens het Clean Power Plan: een programma voor de productie van groene energie dat de uitstoot van koolstofdioxide uit de Amerikaanse elektriciteitscentrales tegen 2030 met 30% wil verminderen in vergelijking met het niveau van 2005.
Volgens Trump is de klimaatverandering een verzinsel van de Chinezen om de VS te beschadigen
Als dit programma in werking zou treden, zouden veel centrales onvermijdelijk de deuren moeten sluiten, vooral de oudste en meest vervuilende. We zeggen wel degelijk “zouden”, want op dit moment wordt het Clean Power Plan tegengehouden door het gerecht. Een dertigtal staten met vooral een republikeinse meerderheid proberen het plan te verhinderen
en Donald Trump volgt hen op de voet. Zo liet de nieuwe president op 28 maart weten dat hij een eind zou maken aan de “oorlog tegen steenkool” door op zijn beurt een “decreet over de energieonafhankelijkheid” uit te vaardigen, dat het Clean Power Plan wil herbekijken. Al het werk van de vorige regering komt zo op de helling te staan.
Wat met het Akkoord van Parijs?
Voor alle duidelijkheid: als Donald Trump beslist om geen rekening te houden met het belang van de strijd tegen de opwarming van de aarde of zich internationaal te isoleren in dit dossier, zal dit onvermijdelijk gevolgen hebben voor de rest van het Amerikaanse
buitenlands beleid. De klimaatopwarming is vandaag een prioriteit voor alle landen op aarde. En toch heeft hij beslist om uit het Akkoord van Parijs te stappen…
Dat akkoord is nochtant van historisch belang omdat het een wereldwijd engagement van alle landen ter wereld veronderstelt. Het kon er komen dankzij een nauwe samenwerking
tussen de VS en China, die destijds allebei vastbesloten waren om zich als leiders op te stellen in dit dossier dat van cruciaal belang is voor de toekomst van onze planeet. Maar door de beslissing van de VS zal het jammer genoeg vrijwel onmogelijk zijn om de opwarming van het klimaat onder de kritieke grens van 1,5°C te houden.
China is van plan om zijn klimaatinspanningen voort te zetten, ook zonder de VS
Gelukkig lijkt de rest van de wereld bereid om aanzienlijke inspanningen te leveren om de uitstoot terug te dringen. En gelukkig is ook China, dat vandaag de meeste broeikasgassen uitstoot, van plan zijn inspanningen voort te zetten, ook als de Verenigde Staten niet meer meedoen.
Gas- en olieboringen in de Noordelijke IJszee
Alsof dat nog niet volstaat, zou de nieuwe Amerikaanse president ook de beslissing van Obama om alle nieuwe boringen naar gas of olie in uitgestrekte delen van de Noordelijke IJszee te verbieden, ongedaan kunnen maken. Omdat hij besefte welk gevaar er dreigt voor de Noordpool, had Obama een maand voor het aantreden van zijn opvolger deze beslissing genomen. Canada had trouwens bijna gelijktijdig een gelijkaardige beslissing bekendgemaakt. De Noordelijke IJszee, of toch minstens het Amerikaanse en Canadese deel ervan, zou dus definitief als reservaat kunnen worden ingesteld. Maar ook daar worden weer stappen achteruit gezet. “Ons land heeft het geluk dat het ongelooflijke natuurlijke rijkdommen heeft, waaronder overvloedige offshorevoorraden van gas en olie”, aldus Donald Trump. De beslissing van Barack Obama “ontzegt ons land mogelijk duizenden arbeidsplaatsen en miljarden dollars aan rijkdom.”
De nieuwe president heeft dus nog maar eens een decreet getekend dat deze beslissing opnieuw wil onderzoeken. Tijdens zijn inaugurale rede had hij gewaarschuwd dat het ‘America First’ zou zijn. En hij heeft niet gelogen.
Banden met de sector van de fossiele brandstoffen
Het is geen geheim dat Donald Trump nauwe banden heeft met de lobbygroepen voor fossiele brandstoffen. Hij heeft trouwens Scott Pruitt benoemd tot hoofd van het Amerikaanse Milieuagentschap (EPA): die man is een zuiver product van deze sector. Onthullingen in de pers op basis van bijna 7500 e-mails hebben bewezen dat Scott Pruitt, toen hij procureur-generaal van Oklahoma was, heeft geprobeerd de federale regering te beïnvloeden in haar milieubeleid door zijn handtekening te plaatsen op brieven die rechtstreeks waren geschreven door advocaten van de industrie. Dit echte knip- en plakwerk heeft toch niet kunnen verhinderen dat hij de leiding kreeg van de hoogste instelling die bevoegd is voor milieubescherming in de VS.
Een andere problematische benoeming was die van Rex Tillerson, voormalig CEO van Exxon Mobil als staatssecretaris. Eens te meer bewijst Donald Trump zijn nauwe banden met de olie-industrie.
De Sioux graven strijdbijl weer op
Een symbolisch voorbeeld van de achteruitgang onder Trump is het dossier van de Dakota Access Pipeline (DAP) waartegen 200 inheemse Amerikanen sinds vorig jaar strijd voeren. Deze pijpleiding van 1885 km lang moet de olie van de grote vlakten in het noorden tot in Illinois brengen. Zij doorkruist het Sioux-reservaat van Standing Rock in Zuid-Dakota en daarom zijn de inheemse Amerikanen in actie gekomen. Voor deze leiding, met een prijskaartje van 3,8 miljard dollar, zouden al enkele heilige plaatsen van de Sioux zijn vernietigd en ze zou ook het water van de Missouri dreigen te vervuilen. De inwoners van Standing Rock hebben alles gedaan om dit project te laten schrappen.
Maandenlang hebben ze, met de steun van milieuverenigingen, ter plekke hun tenten opgeslagen, ondanks de ijzige koude en de soms brute repressie van de politie van de staat. Hun actie had resultaat. Onder druk van de regering-Obama, net voor het einde van zijn mandaat, weigerde het Amerikaanse leger, dat eigenaar is van het terrein, een vergunning af te leveren aan het bedrijf dat de olieleiding bouwt. Er werd opdracht gegeven tot een milieu-impactstudie. De Sioux dachten dat ze hun grond hadden gered.
Maar een van de eerste beslissingen van Donald Trump bestond erin de werken te laten voortzetten. Tijdens de testfase in in april is er trouwens al meteen een lek opgetreden, dat doet het ergste vrezen voor wat zal komen. En in dit dossier raakt de nieuwe president werkelijk de grenzen van een belangenconflict. In mei 2015, dus voor hij president was, investeerde de miljardair tussen 500.000 en 1 miljoen dollar in Energy Transfer Partners, het bedrijf dat de opdracht heeft om de pijpleiding aan te leggen. In de zomer van 2016 deelde hij mee alles te hebben verkocht, maar hij zou toch ongeveer 10.000 dollar giften hebben gekregen van CEO Kelcy Warren om zijn verkiezingscampagne te financieren.
De Sioux herbeginnen dus hun strijd van voren af aan. Dit is voortaan een van de vele strijdpunten in een Amerika dat opstaat en zich probeert te organiseren om ‘neen’ te zeggen
tegen Trump.
 Trump voert ons 40 jaar terug in de tijd
Naomi Ages is klimaatcampaigner in het kantoor van Greenpeace in Washington DC. We vroegen haar wat er is veranderd sinds Donald Trump aan de macht is en hoe het middenveld in de VS zich organiseert.
Naomi, hoe is de sfeer in de Verenigde Staten sinds Donald Trump is aangetreden?
Het is ongelooflijk. Hij is amper vier maanden bezig en we hebben de indruk dat het al drie jaar is! Sinds januari is de mobilisatie nog niet stilgevallen. Alle ngo’s werken samen, want we worden van alle kanten bestookt. Op het vlak van milieubescherming hebben we de indruk dat we veertig jaar worden teruggevoerd in de tijd, naar de periode onder Nixon. Het is een ware ramp!
Wat is er fundamenteel veranderd op milieuvlak?
Er is een radicaal ander standpunt ingenomen in het klimaatdossier. Barack Obama vond het van prioritair belang dat de VS op dat vlak een leidende rol speelden. Dat hebben we gezien tijdens de klimaatonderhandelingen in Parijs, want zijn administratie werkte nauw samen met China om tot een akkoord te komen. China en de VS zijn de landen die het meeste broeikasgassen uitstoten ter wereld. En nu hebben we een president die gewoon de realiteit van de klimaatverandering ontkent.
We hebben een president die gewoon de realiteit van de klimaatverandering ontkent
Is dit een overwinning voor de lobby van de fossiele brandstoffen?
Het is duidelijk dat Donald Trump nauwe banden heeft met belangengroepen die dit discours heel graag horen. Zijn staatssecretaris Rex Tillerson komt rechtstreeks uit deze sector, net als de nieuwe directeur van het Amerikaans Milieuagentschap. Die laatste durft verklaren dat het Akkoord van Parijs een slecht akkoord is. Die lobbygroepen hebben een president als Donald Trump nodig om het oude economische model te blijven promoten. De bedrijven die hem steunen willen fossiele brandstoffen ontginnen tot het bittere einde, ten koste van de planeet.
Kan hij echt alles kapot maken wat de voorbije jaren is bereikt?
Dat kan hij maar tot een bepaald punt. Het Clean Power Plan van Barack Obama bijvoorbeeld, bestaat uit een aantal presidentiële decreten die daarna moeten worden uitgevoerd door de staten en door het milieuagentschap EPA. Donald Trump heeft de mogelijkheid om op zijn beurt uitvoeringsdecreten uit te vaardigen om de regels te veranderen – dat heeft hij trouwens al gedaan. Hij kan het EPA de opdracht geven om de vorige decreten niet uit te voeren. Hij kan ook beslissen om de staten die weigeren decreten van Obama uit te voeren, niet te vervolgen. Maar staten die willen meewerken aan een proces van CO2-uitstootvermindering kan hij niet tegenhouden en evenmin kan hij terugkomen op regels die al zijn uitgevoerd door andere agentschappen. Een aantal overheidsdiensten in de Verenigde Staten heeft zich er al toe verbonden om hun uitstoot te verminderen omdat het goed is voor de economie of omdat het proces al is gestart onder de regering Obama.
Wat is de komende jaren de grootste uitdaging voor Greenpeace USA?
De regering-Trump vormt een bedreiging voor het milieu, maar ook voor de democratie, de burgerrechten, de immigranten, de vrouwen, de moslims en de holebi’s. Het gaat om honderdduizenden mensen. De grootste uitdaging voor Greenpeace zal erin bestaan om in de breedte samen te werken met al die groepen. We moeten allemaal samen in actie komen en aan hun zijde staan als ze ons nodig hebben. Tegelijk moeten zij ook samen met ons in actie komen als het nodig is. Gezien de gebeurtenissen van de voorbije maanden lijken de komende vier jaar uitzonderlijk intens te worden.
|