In de staat Maranhão helpt Greenpeace de Ka’apor indianen om hun land te beschermen tegen illegale houtkap.

Voor inheemse volkeren zoals de Ka’apor gaat de bescherming van het Amazonewoud niet louter over de strijd tegen de klimaatverandering of het behoud van biodiversiteit. Het is voor hen een kwestie van overleven, zoals een van hun leiders uitlegt:

"Voor ons is het bos ons leven. Zonder het bos kunnen de Ka’apor niet bestaan. In onze taal betekent Ka’apor ‘bewoner van het bos’. Daarom moeten we ons land beschermen."

Inheems territorium in gevaar

De afgelopen tijd werd het land van de Ka’apor bedreigd en hebben ze het moeten verdedigen. De Ka’apor leven in een stuk van het Amazonewoud in het noordoosten van Brazilië – het Alto Turiaçu Inheems Reservaat. Ze zijn het slachtoffer van de versnippering en de vernietiging van het bos. Hout uit het Amazonewoud is namelijk zeer gegeerd op de internationale markt.

Houtkapbedrijven dringen illegaal inheems territorium binnen. Daarbij leggen ze wegen aan om waardevolle stammen te kunnen transporteren. Op die manier verloren de Ka’apor in minder dan dertig jaar tijd 8 percent van hun land. De houtkapbedrijven tellen hun winst: ze gebruiken valse papieren om zulk verdacht hout te verkopen aan Europese en Amerikaanse handelaren.

De Ka’apor vragen al lang dat de overheid tussenbeide komt. Maar tot op vandaag troffen de Braziliaanse autoriteiten amper maatregelen.

Patrouilleren

In 2013 beslisten de Ka’apor het heft in handen te nemen. Ze ontwikkelden hun eigen surveillancesysteem om de houtkappers in Alto Turiaçu in de gaten te houden.

De Ka’a usakhas – de bewakers van het bos – gaan op patrouille op hun land, op zoek naar tekenen van vernietiging. Sommige families hebben zelfs hun dorp verlaten om zich langs de paden te vestigen die de houtkappers gebruiken om boskap te ontmoedigen. Dit soort moedige acties heeft de ontbossing vertraagd maar is ook erg risicovol en gevaarlijk.

Volgens de Indigenous Missionary Council (CIMI) werden vier leden van de gemeenschap gedood en zijn 15 leiders aangevallen in de loop van de afgelopen vier jaar. Een van de sleutelfiguren in de strijd tegen de ontbossing was Eusébio Ka’apor. Hij werd in april 2015 neergeschoten. De lokale autoriteiten zijn nog steeds niet begonnen met een zorgvuldig onderzoek.

Een veiligere oplossing

De Ka’apor riepen Greenpeace op om hen te helpen en dus stuurde Greenpeace Brazilië een team ter plekke om samen met de gemeenschap naar een veiliger oplossing te zoeken. In augustus dit jaar installeerden ze een elektronisch detectiesysteem dat vanop afstand bediend wordt.

Samen tekenden ze meer nauwkeurige kaarten van het territorium en installeerden ze bewegings- en warmtegevoelige camera’s op verschillende strategische locaties. Om het traject van vrachtwagens met gestolen hout te volgen, worden elektronische traceringstoestellen gebruikt.

Op die manier kunnen de Ka’apor concrete gegevens verzamelen over de illegale houtkap in hun gebied. Die gegevens kunnen ze dan gebruiken om de overheid voor haar verantwoordelijkheid te plaatsen.

De toekomst van Alto Turiaçu

Dit nieuwe surveillancesysteem geeft de Ka’apor zeker een voordeel ten opzichte van de houtkapbedrijven. Maar het zal de ontbossing niet stoppen en dus moet de Braziliaanse overheid met lange termijnoplossingen komen. Ze moet de mazen in het net sluiten die het mogelijk maken om illegaal hout wit te wassen en ze moet de effectieve bescherming van alle inheemse gronden in het land garanderen.

Greenpeace roept ook alle verhandelaars van Amazonehout op om niet alleen te vertrouwen op officiële documenten, die vaak frauduleus zijn. Ze moeten zich ervan verzekeren dat het hout dat ze kopen niet van illegale oorsprong is, en het in geval van twijfel van de markt weren.

Pas wanneer de regering toeziet op de toepassing van de wet en komaf maakt met de handel in illegaal hout, zal het Amazonewoud gevrijwaard zijn van illegale houtkap. Tot dat moment houden de Ka’apor een (elektronisch) oogje in het zeil.

Bekijk hier ons laatste rapport over illegale houtkap in de Amazone.

Lees hier de reportage van The Guardian over dit initiatief.

Marina Lacôrte is campaigner bij Greenpeace Brazilië.