UPDATE 1/5/2014: De Rainbow Warrior werd vandaag gestopt door de Nederlandse politie, toen ze de Mikhail Ulyanov verhinderde om aan te meren in de haven van Rotterdam. De Mikhail Ulyanov vervoert de eerste Noordpoololie vanuit Rusland naar Europa.
>> Meer foto's van de actie op onze Facebook-pagina. <<
>> Bekijk ook het verslag van deze actie in Het Journaal. <<
18/4/2014 - Een trieste mijlpaal: het Russische oliebedrijf Gazprom stuurt de eerste Noordpoololie naar Europa. Het gaat om olie van het beruchte Prirazlomnaya-platform, waar de Arctic 30 in september vorig jaar werden opgepakt na een vreedzame actie. (Volg de voortgang van de olietanker hier.)
Een olielek in het hoge noorden zou een ramp betekenen voor het fragiele noordpoolgebied en Gazprom is niet in staat om een dergelijke ramp het hoofd te bieden.
>> Zeg NEE aan olieboringen op de Noordpool <<
Het lijkt al even achter ons te liggen, maar eigenlijk is het nog geen vier maanden geleden dat de Arctic 30 amnestie verleend kregen voor een misdaad die ze niet hadden gepleegd. Ze zaten ruim twee maanden achter de tralies (en de niet-Russen nadien nog eens een maand in 'ballingschap' in Sint-Petersburg) voor protest tegen het Prirazlomnaya-boorplatform van Russisch oliegigant Gazprom. Het moet voor hen erg confronterend zijn te zien dat de oliemaatschappij ondanks de internationale weerklank van hun protest in december vorig jaar onverstoord begon te boren, en nu ook de allereerste lading ruwe olie uit de wateren van het Noordpoolgebied richting Europa stuurt.
Oliebedrijven in andere regio's van het noordpoolgebied zijn nog jaren of zelfs decennia verwijderd van hun wens om commercieel naar olie te boren. Denk maar aan het geklungel van Shell in Alaska. Ook het Noorse Statoil is veel voorzichtiger geworden in haar noordpoolambities.
Maar niet zo in het Russische noordpoolgebied. In de schaduw van haar rol in de Oekraïne-crisis zet Gazprom haar olieboringen door vanop het Prirazlomnaya-platform. Later dit jaar plant die andere Russische oliegigant Rosneft, samen met het Amerikaanse Exxon, nieuwe proefboringen in de Kara-zee, niet zo heel ver van het Gazprom-boorplatform.
Uiteraard maken wij ons grote zorgen, onder andere over Gazproms 'oil spill response plan'. Zo'n plan bepaalt hoe het bedrijf om zal gaan met een mogelijk olielek. En dat is, helaas, allesbehalve ondenkbaar. Het Prirazlomnaya-boorplatform is immers een oud en onveilig platform, niet geschikt voor de extreme omstandigheden in Arctisch gebied. De analyse van Gazprom's rampenplan - of beter: van de samenvatting ervan want het hele document is niet publiek - leert dat Gazprom totaal onvoorbereid is voor zelfs een relatief klein olielek.
Mijn Russische collega Vladimir Chuprov zegt daarover: "Gazprom zal nu de allereerste olie uit de wateren aan de Noordpool leveren aan de internationale markt. Het riskeert daarmee dit prachtige en fragiele ecosysteem voor nauwelijks enkele duizenden tonnen erg ruwe olie van lage kwaliteit. Gazprom nam 20 jaar de tijd om zover te komen, maar nam niet eens de moeite om aan te tonen dat het adequaat olielekken kan vermijden of erop antwoorden. Het rampenplan zit vol gaten: het gebruikte materiaal is absoluut ongeschikt en onbetrouwbaar in ruwe Arctische omstandigheden."
Geen ver-van-ons-bed show
Laten we niet vergeten dat roekeloze olieboringen in het noordpoolgebied allesbehalve een ver-van-ons-bed-show zijn. Grote Belgische baggerbedrijven pikken in het zog van de Russische oliemaatschappijen ook hun graantje mee. DEME speelde via dochterbedrijf Tideway een cruciale rol in het opbouwen van dit omstreden boorplatform. En concurrent Jan De Nul startte vorige zomer - mede dankzij steun van de Belgische overheidsdienst Delcredere - met het uitbaggeren van een gigantische haven in het Russisch noordpoolgebied. Die nieuwe haven moet de draaischijf worden van gas- en later ook olie-exploitatie. Geen van beide baggeraars laat zich afschrikken door de bedenkelijke milieureputatie die Russische oliebedrijven hebben opgebouwd door de massale olielekken bij hun olieinstallaties op het Russisch vasteland.
Mijn conclusie? Een olieramp in Arctische wateren is angstwekkend realistisch en Gazprom is er absoluut niet op voorbereid. Willen we dit ongerepte gebied - nota bene de klimaatairco van de planeet in tijden van verontrustende opwarming - vrijwaren, dan moeten we ons onvoorwaardelijk verzetten tegen deze olierush, aangedreven door de hebzucht van oliebedrijven die uit zijn op winst.
Gelukkig hebben we u nog. Al meer dan 5 miljoen mensen wereldwijd onderschrijven onze eis om de internationale wateren rond de Noordpool een beschermd statuut te geven en een volledig verbod op offshore boringen en industriële visserij in het hele Arctische gebied in te voeren. Na een open brief van mijn collega Faiza Oulahsen - één van de Arctic 30 - stemde de Tweede Kamer in Nederland enkele weken geleden nog een motie die oproept om het transport van noordpoololie onmogelijk te maken. Gazprom kondigde immers in februari aan de eerste noordpoololie naar de haven van Rotterdam te willen verschepen.
Een politiek signaal in het thuisland van die andere oliegigant Shell, is hoopgevend en verdient navolging in België. We zullen de Nederlandse motie in elk geval voorleggen aan de nieuwe parlementsleden na 25 mei, zodat noordpoololie niet naar of via de Belgische havens kan verscheept worden. Bedankt alvast voor jullie blijvende steun!
