Lees afleveringen 3 en 4 van de reis van Françoise Wallemacq, journaliste bij de RTBF, op de Noordpool met Greenpeace. Volg haar avontuur:

Op weg naar de Arctic Sunrise
Aflevering 1 & 2
Aflevering 3 & 4
Aflevering 5 & 6
Aflevering 7 & Documentaire

Aflevering 3 – De kwetsbare Noordpool beschermen

Vandaag is de zee slechtgehumeurd, de boot slingert en stampt, iedereen aan boord lijkt wel dronken. Nick beschrijft het toepasselijk: “Nu weet ik hoe mijn sokken zich voelen in de wasmachine!”

Mike, de kapitein, geeft ons een waardevolle tip: “je moet altijd een hand vrij houden voor de boot”, dat wil zeggen een hand vrij houden om je vast te grijpen. Zo is het dus gevaarlijk om tegelijk een mok hete thee én een computer te dragen.

Oog in oog met een ijsberg

Gisteren, tegen het eind van de dag, scheen de zon en konden we vlak bij een ijsberg komen, een echte blauwe ijsberg, zo groot als een kathedraal. Toen de motor van de sloep die ons tot bij het ijsmonster bracht, werd stilgelegd, konden we het kraken van kleine ijsblokken horen die heen en weer bewogen door de opstijgende luchtbelletjes. Een onbekend geluid, fris en aandoenlijk.

Op zoek naar de trawlers

Een zwerm meeuwen volgt luid kwebbelend het kielzog van de Arctic Sunrise. Blijkbaar verwarren ze ons met een vissersboot, die hun normaal hun dagelijkse maal bezorgt door visafval overboord te gooien. Maar ze hebben pech, bij het schip van Greenpeace zijn ze daarvoor aan het verkeerde adres.

De Arctic Sunrise is net op zoek naar de trawlers. Over enkele uren zouden we er een moeten kruisen. Noren, Russen of Britten. Ze werken met verwoestende vistechnieken en gebruiken enorme netten, die alles opslokken wat ze tegenkomen. Niet alleen de kabeljauw en de schelvis waarnaar ze op zoek zijn, maar ook dolfijnen, zeevogels en vis die te jong is voor consumptie. Soms is de helft van de inhoud van het net gewoon niet bruikbaar! Bovendien vernietigen de netten die over de zeebodem worden getrokken ook koudwaterkoralen, die honderden jaren nodig hebben gehad om zich te ontwikkelen.

Kwetsbaar ecosysteem

Greenpeace is erin geslaagd de grootste bedrijven uit de visserijsector te overtuigen om zich niet meer te bevoorraden in de nieuwe visgronden, in het noorden van de Barentszzee, die vrijkomen door het smelten van het zee-ijs. Greenpeace wil zeker zijn dat dit historisch akkoord ook wordt nageleefd. Het team zal met een onderwatercamera ook de toestand van de zeebodem bekijken in dit kwetsbare ecosysteem, dat tot nu toe bijna ongerept gebleven is.

Aflevering 4 – IJsberen, dolfijnen en kabeljauw

Het is 7 juli vandaag. We hebben de hele nacht gevaren op een woelige zee. We zijn de zuidelijke punt van de Spitsbergenarchipel voorbij en zetten koers naar het noorden, in de Barentszzee.

Een nieuwe oceaan

Dit is een van de rijkste visgebieden ter wereld. Amper dertig jaar geleden lag hier een dikke laag ijs op de oceaan. Een witte mantel, die de mariene biodiversiteit beschermde en de ijsberen de mogelijkheid bood om grote afstanden af te leggen om ’s zomers eten te zoeken.

Vandaag is die mantel van ijs gesmolten en duurt de zomer twintig weken langer dan in de jaren 80. De zee ligt half open en grote bedrijven hebben meteen hun kans gegrepen, aangetrokken door de rijkdommen die verborgen lagen boven de mysterieuze poolcirkel.

Hongerige ijsberen

Maar voor de ijsberen is deze verandering een ramp. Phil, de kok van de Arctic Sunrise, vertelt me dat ze een week geleden een eenzame ijsbeer hebben gezien, luierend op een helling in de zon. Het was een mannetje. Zijn gelige vacht was duidelijk te zien tegen de zwarte flank van de heuvel. ’s Zomers jagen de mannetjes alleen, in het vooruitzicht van de winter. Vroeger kwamen de beren in dit seizoen vanzelf kolonies robben tegen op het pakijs en konden ze wat vetreserve aanleggen. Maar doordat het ijs gesmolten is, moeten de beren nu honderden kilometers (soms tot wel 2000 km) zwemmen om hun kostje te vinden.

Daardoor zie je nu vermagerde, uitgemergelde en uitgeputte beren. Sommige sterven zelfs van de honger voor ze hun bestemming bereiken... Vrouwtjes, die gemiddeld 2 jongen hebben, zijn vaak verplicht om er eentje op te geven om genoeg melk te hebben voor de andere.

“Ahoi, trawler!”

Op de radar van de Arctic Sunrise zijn een vijftiental vissersboten te zien. Noorse, Russische en zelfs een Franse: ‘La grande hermine’. Mike, de kapitein van het Greenpeaceschip, roept via de radio een van de Noorse boten op. De radio-operator beantwoordt de vragen van Mike met betrekkelijke beleefdheid.

De Noorse ijsbreker is al drie dagen aan het vissen in het gebied. De vissers hebben zo’n dertig ton kabeljauw gevangen. Welke methode ze gebruiken? Sleepnetten, zoals alle andere trawlers van dit type. Die netten zijn een ramp voor het mariene milieu. Ze zijn verzwaard met een enorme stalen plaat die over de zeebodem sleept en alles wegschraapt wat op haar weg ligt: dieren, planten, koralen. Net als bij een bulldozer blijft er na de doortocht niets meer over, alleen nog zand. De grote Noorse en Russische visserijbedrijven hebben zich ertoe verbonden niet verder naar het noorden te vissen en binnen de traditionele viszone te blijven, zo groot als heel Frankrijk.

Mike probeert nog een laatste vraag te stellen: “Vangt u met uw netten ook iets anders dan kabeljauw?” Zijn gesprekspartner breekt het gesprek bruusk af: “Ik ben radio-operator, geen visser!” en verbreekt de communicatie.

Aan de linkerkant van de Arctic Sunrise springen drie dolfijnen vrolijk uit de golven op. Daarna zijn ze niet meer te zien…