Jan Vande Putte, stralingsexpert bij Greenpeace, bracht vorig jaar de stralingsbelasting in de wijde omgeving van Fukushima in kaart. 1 jaar na de ramp en naar aanleiding van onze nieuwe publicatie “Lessons from Fukushima” blogt hij vanuit Japan.

Ik zal nooit de slapeloze nachten vergeten die begonnen op 11 maart 2011. Het waren eindeloze uren, waarin we bij Greenpeace het antwoord op de kernramp in Fukushima probeerde te verzamelen.

Ik was op zoek naar flarden informatie die een beter idee konden geven over wat er écht aan de hand was in de kerncentrale van Fukushima, maar mijn hoofd was bij de Japanners. Ik was erg ongerust over iedereen in het land die eerst een natuurlijke en daarna een nucleaire ramp te verwerken kreeg. En ik moest voortdurend denken aan de heldendaden van de werknemers in de kerncentrale, die hun leven riskeerden en tegen de tijd vochten om de allerergste situatie te vermijden, waarbij we zelfs heel Tokio zouden moeten evacueren.

Na de kernramp in Tsjernobyl in 1986 meegemaakt te hebben, en daarna Fukushima vorig jaar, vertelde ik mezelf meermaals dat rampen zoals deze nooit meer mogen gebeuren.

In de schaduw van een kernreactor

Om lessen te leren uit Fukushima, bestelde Greenpeace een rapport. Dit rapport, geschreven door drie onafhankelijke specialisten (een kernfysicus, een correspondent voor een gezondheidsuitgave en een kerningenieur), documenteert hoe de regering, controle-organen en de nucleaire industrie de kernramp in Fukushima Daiichi mogelijk maakten, en er daarna niet in slaagden om de bevolking te beschermen tegen de impact van de ramp. Deze mislukkingen herhalen zich overal waar er kernenergie wordt opgewekt. Miljoenen mensen leven in de schaduw van een kernreactor en moeten dus leven met het risico op een volgende kernramp.

In plaats van deze nucleaire risico's te erkennen, vroegen vele politici en autoriteiten om het publieke vertrouwen in kernenergie te herstellen. Hier klopt iets niet... Een jaar na de kernramp beschermen de overheden de nucleaire industrie opnieuw, in plaats van hun burgers te beschermen.

De stresstesten die reactoren wereldwijd ondergaan, zijn ook een bewijs dat we niets hebben geleerd uit onze fouten. Deze testen keurden bestaande reactoren automatisch goed en rechtvaardigden hun verdere werking. Alleen Duitsland besliste uit veiligheidsoverwegingen 8 van zijn 17 reactoren te sluiten. Na de ramp in Fukushima werd geen enkele andere reactor in de wereld onveilig verklaard of gesloten. Ik wed erop dat zelfs Fukushima Daiichi zélf de stresstest zou doorstaan hebben.

Nucleaire veiligheid is mythe

Zoals ons rapport aantoont, is de eerste belangrijke les uit Fukushima dat “nucleaire veiligheid” niet bestaat. De nucleaire industrie wil ons doen geloven dat de kans op een kernongeluk één op een miljoen is, maar er is ongeveer elke tien jaar een meltdown geweest. Fukushima toonde ook aan dat de meervoudige barrières, die het vrijkomen van een grote hoeveelheid radioactiviteit moesten voorkomen, hebben gefaald. In Japan storten alle barrières de eerste dag in, en een waterstofontploffing zorgde ervoor dat de straling meteen in de open lucht kon ontsnappen.

De tweede les is dat de instituties die we vertrouwden om mensen te beschermen tegen kernrampen ook volledig gefaald hebben.

Ons rapport toont hoe disfunctioneel en ongeschikt de noodplannen voor een kernramp waren. Waant u zich even in Fukushima-gebied. Mensen in ziekenhuizen werden achtergelaten, aan hun lot overgelaten door het medische personeel. Mensen werden geëvacueerd naar gebieden met een hogere stralingsgraad. Anderen werd verteld dagen binnen te blijven, maar ze kregen geen begeleiding, dus ze zaten op den duur zonder eten, water en brandstof. Sommigen werd verteld dat ze veilig waren, om pas weken daarna te horen dat ze helemaal niet veilig waren en dat ze geëvacueerd moesten worden.

En dit ondanks dat Japan één van de meest ervaren en voorbereide landen is om met rampen op grote schaal om te gaan. Moeten we geloven dat evacuatie- en noodplannen ergens anders beter zouden werken?  Of geloven dat noodteams in andere landen hun werk veel beter zouden doen?

We tonen ook hoe de nucleaire industrie ontsnapt aan het betalen van het hele kostenplaatje van de kernramp. Beeld u 150.000 Japanners in die geëvacueerd moesten worden en alles moesten achterlaten. Beeld u hun levens nu in, nog altijd zonder steun of compensatie om hun levens terug op te bouwen. Japan is één van de drie landen in de wereld die geen aansprakelijkheid eist van de nucleaire operator die schade veroorzaakt met een ongeluk.

Tijd voor alternatief energiesysteem

Het is onthutsend om te zien hoe een systeem de nucleaire industrie toelaat grote winsten te oogsten, maar als het misgaat de verantwoordelijkheid voor verlies en schade op de getroffen burgers afschuift.

Lees tenminste de samenvatting van “Lessons from Fukushima”. Mensen moeten weten hoe verkeerd dit hele systeem werkt en hen opnieuw zal pakken, tenzij ze neen zeggen tegen kernenergie, een systeem met inherente problemen die nooit echt opgelost zullen geraken.

Het is tijd voor moderne energiesystemen gebaseerd op energie-efficiëntie en hernieuwbare energie, waardoor we ons kunnen ontdoen van die dodelijke reactoren en kunnen genieten van de extra voordelen van betere energieveiligheid, stabiele energieprijzen en miljoenen kwaliteitsvolle jobs.

- Lees de briefing "Lessen voor België van Fukushima"