Donald Trump in het Witte Huis is een stap terug voor het klimaat, zoveel is zeker. Maar zal hij ook het klimaatakkoord van Parijs in de prak rijden? Als Europa en lidstaten als België hun kop uit het zand halen hoeft het zo’n vaart niet te lopen.
Die tijd lag achter ons, zo dachten wij – de vele jaren waarin het klimaatprobleem en zijn menselijke oorzaken nog op de agenda dienden gezet. Al enige tijd leken de overweldigende wetenschappelijke consensus en vooral de steeds meer verwoestende gevolgen van onze opwarmende planeet het pleit beslecht te hebben. Zowat iedereen is het eens: mondiale actie is noodzakelijk om dit mondiale probleem onder controle te krijgen. Ondanks hardnekkige klimaatontkenners groeide dat besef ook in de VS, met ‘dank’ aan verwoestende stormen en overstromingen tot in hartje Manhattan. De rol van de VS in de totstandkoming van het klimaatakkoord van Parijs werd het voorlopige orgelpunt van die kentering.
Dreigt één notoire klimaatontkenner met fossiele vriendjes dat alles nu in één klap te kelderen?
Anti-klimaatretoriek van Trump is een stap terug
In de VS zal de anti-klimaatretoriek van toekomstig president Trump ongetwijfeld een stap terug betekenen voor heel wat klimaatmaatregelen die president Obama de voorbije jaren invoerde. Maar er zijn wetmatigheden waar zelfs de Amerikaanse president niets aan kan veranderen. De klimaatverandering heeft lak aan het politieke toneel en zal de komende jaren nog harder toeslaan, ook in heel wat Amerikaanse staten. Trump zal ook geconfronteerd worden met belangrijke spelers als het ministerie van Defensie en het Pentagon, die klimaatverandering als een belangrijk risico voor de nationale veiligheid en een versterker van internationale conflicten bestempelen.
En hoe graag Trump ook zijn vriendjes in de steenkoolsector een handje zal willen toesteken, de realiteit is dat wind- en zonne-energie vandaag al steenkool uit de markt prijzen. Trump kan energieproducenten wel vertellen waarin ze moeten investeren, maar de markt heeft het laatste woord. Bovendien werden eind vorig jaar, met steun van zowel Democraten als Republikeinen, nog voor vijf jaar belastingvoordelen toegekend aan wind- en zonne-energie. Als zakenman zal Trump vroeg of laat inzien dat het fossiele bedrijfsmodel het bankroet nabij is.
Uit klimaatakkoord van Parijs stappen is juridisch moeilijk
Ook internationaal staat hem nog een koude douche te wachten. Eén van Trump’s verkiezingsslogans was namelijk om de VS terug te trekken uit het klimaatakkoord van Parijs. Dat wordt juridisch moeilijk, want nu het akkoord in werking is getreden, is daar minstens vier jaar voor nodig – waardoor hij ook een tweede termijn zou moeten zien te veroveren. Onder Trump dreigen de internationale klimaatonderhandelingen wel een stevige knauw te krijgen. Het was immers onder impuls van een tandem tussen grootvervuilers China en de VS dat het klimaatakkoord van Parijs tot stand kwam en zo snel werd geratificeerd. Maar die tandem blijft de komende vier jaar allicht op stal staan.
Gelukkig laten heel wat landen, waaronder ook China, op de klimaattop in Marrakesh al verstaan dat zij desnoods ook zonder de VS het akkoord van Parijs zullen uitvoeren. Steeds meer regeringsleiders beseffen maar al te goed dat dit in hun eigen nationale belang is.
Europa blijft oorverdovend stil
Wel moeten er nu nieuwe klimaatleiders opstaan. Europa was dit lange tijd, maar weigert de laatste jaren voldoende ambitie aan de dag te leggen. Zo gaapt er nog een gigantische kloof tussen het Europese klimaatactieplan en wat Europa – en ook België – als grote vervuiler zou moeten doen om de opwarming onder de beloofde 1,5°C te houden. Toch blijft Europa oorverdovend stil over het opkrikken van haar klimaatambities. Door hun rol in de internationale klimaatstrijd niet serieus te nemen, ontkennen onze ministers de facto de gevaren van de klimaatverandering. Zijn zij dan zoveel beter dan Donald Trump?
Luister hier naar het interview met Joeri Thijs in Marrakesh.