De gevaren van de klimaatverandering zijn al lang een gespreksonderwerp, al jarenlang eigenlijk. Elke keer wanneer het IPCC (Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering) een nieuw rapport publiceert, wordt de situatie nog urgenter. De dreigingen worden alarmerender en we lopen steeds meer achter op schema qua maatregelen.

Niet alleen wij maar de hele wereld wordt erdoor getroffen. De klimaatverandering verwoest woningen en gewassen, veroorzaakt droogte en overstromingen, destabiliseert ecosystemen en nationale economieën. Klimaatverandering is dodelijk.

Waarom doen wij er niet àlles aan om de gevolgen te voorkomen? Veel van de voorspelde gevolgen zijn al werkelijkheid geworden, maar er zijn nog altijd risico’s als de klimaatverandering nog verder evolueert. Deze risico’s zijn zo groots dat ze negeren evenveel betekent als al je bezittingen én je leven inzetten bij een spelletje roulette.

Zelfs een lichte temperatuurstijging is rampzalig

Sinds het einde van de negentiende eeuw is de gemiddelde temperatuur op aarde met gemiddeld 0,85°C gestegen. Terwijl velen inzien dat de klimaatverandering een feit is, begrijpen anderen niet hoe zo’n miniem temperatuurverschil zo problematisch kan zijn.

Ongelofelijk, als je daar even bij stilstaat. In de loop van de westerse beschaving is de temperatuur op aarde nagenoeg even stabiel gebleven als dat van een menselijk lichaam. Beeld je nu in dat de Aarde een kindje is. Een permanente temperatuurstijging van 1°C zou ons ongetwijfeld zorgen baren. Beeld je nu in dat de temperatuur met 2°C of 4°C stijgt…

De temperatuurstijging in perspectief 

Het temperatuurverschil tussen de laatste IJstijd, wanneer Noord-Amerika voor de helft bedolven was onder anderhalve kilometer ijs, en nu, bedraagt 5°C. En die opwarming gebeurde heel geleidelijk, over een periode van duizenden jaren. De huidige temperatuurstijging van 0,85°C vond in 100 jaar plaats.

De voorspelde temperatuurstijging voor deze eeuw is hoger dan tijdens eender welke andere periode in de afgelopen 65 miljoen jaar. Als we onze CO2-uitstoot niet drastisch terugdringen, zou het volgens het IPCC best kunnen dat we een bijkomende temperatuurstijging meemaken van 4°C tot 5°C tegen het einde van deze eeuw: een temperatuurverschil dat vergelijkbaar is met het verschil tussen het huidige klimaat en de laatste IJstijd. Met andere woorden: een wezenlijk verschil.



De valkuil van de 2°C-limiet

De huidige internationale afspraken voorzien een beperking van de gemiddelde temperatuurstijging tot 2°C in vergelijking met het pre-industriële niveau. Aangezien de huidige stijging van 0,85°C al een dramatische impact heeft op het klimaat, bestaat er geen twijfel over dat de gevolgen van een stijging van 2°C ronduit rampzalig zullen zijn. De wetenschap is echter niet blijven stilstaan sinds deze 2°C-limiet is overeengekomen en men is tot de bevinding gekomen dat er zich heel waarschijnlijk al ‘ernstige’ gevolgen zullen voordoen bij een lagere temperatuurstijging dan oorspronkelijk werd gedacht. Vele wetenschappers stellen daarom voor om deze limiet te herzien naar 1,5°C.

Terwijl het debat zich nu vooral toespitst op wat de ‘meest waarschijnlijke’ gevolgen van een 2°C-temperatuurstijging zijn en hoe we hier het best mee omgaan, mogen we een ander belangrijk risico niet uit het oog verliezen, namelijk het bereiken van bepaalde ‘omslagpunten’.

Omslagpunten zijn gebeurtenissen die het gevolg zijn van de klimaatverandering en die, eens ze plaatsvinden, leiden tot een plotse en onomkeerbare klimaatverandering waar de mens geen grip meer op heeft. Over de mate waarin de temperatuur juist moet stijgen om deze omslagpunten te bereiken, bestaat geen zekerheid.

Het IPCC schat onze kans om onder de limiet van 2°C te blijven in op twee derde, áls we onze uitstoot wereldwijd met 40 tot 70 procent kunnen terugdringen tegen de helft van deze eeuw. Dat alleen is al reden genoeg tot ernstige bezorgdheid. Een kans van twee op drie om een wereldramp te voorkomen, is namelijk niet bepaald geruststellend, vooral omdat de limiet van 2°C ook niet helemaal veilig is.

De risico’s inschatten

We hebben al een zekere temperatuurstijging veroorzaakt op aarde en we zullen moeten leren omgaan met de gevolgen daarvan. Het minste dat we kunnen doen, is ons voorbereiden op het meest waarschijnlijke scenario en onze uitstoot van broeikasgassen terugbrengen tot een niveau dat ons nog een ‘redelijke’ kans biedt om een wereldramp af te wenden. 

Maar net als met elke andere investering, moeten we ook rekening houden met staartrisico’s: het risico om toch een omslagpunt te bereiken en ‘alles te verliezen’. Hoe we met deze risico’s moeten omgaan, is iets waar niet alleen politici en internationale leiders over moeten beslissen. De toekomst is van ons allemaal en klimaatactie is onze gezamenlijke levensverzekering. We moeten samen beslissen welk risico we bereid zijn te nemen. En onze acties daarop afstemmen.