Vorige maand publiceerde Greenpeace een onderzoeksrapport over illegale houtkap in het Braziliaanse Amazonegebied. We riepen houthandelaars op om geen hout uit de regio te kopen, tenzij ze overtuigende bewijzen kunnen voorleggen dat het gaat om legaal gekapt hout dat bovendien afkomstig is uit verantwoord bosbeheer. Dat is geen sinecure, want illegale houtkap is schering en inslag in het Braziliaanse Amazonegebied. In de staat Pará, de grootste producent en exporteur van Amazonehout, is naar schatting bijna 80% van alle houtkap illegaal.
Toch zul je zelden een lading hout zonder papieren vinden. Criminele houtkapbedrijven maken namelijk gretig gebruik van een waaier aan frauduleuze praktijken om illegaal hout wit te wassen en van officiële documenten te voorzien. In dit filmpje kun je zien hoe dat in zijn werk gaat:
Fraude in Brazilië…
Ons rapport bevat ook vijf case studies gebaseerd op onderzoek ter plaatse. Eén ervan gaat over Fazenda Santa Fé I en II, een landgoed in Prainha, Pará. Onze Braziliaanse collega’s stelden er vast dat onbestaande bomen waren opgenomen in de kapvergunning en dat het volume hout met 5.500 kubieke meter werd ‘overschat’. Daardoor ontving het bedrijf dat het landgoed beheert extra houtkredieten, die naar alle waarschijnlijkheid werden gebruikt om illegaal hout wit te wassen.
De overtredingen die Greenpeace vaststelde, werden intussen bevestigd door het Braziliaans gerecht. Het openbaar ministerie in Pará lanceerde een rechtzaak en eist de onmiddellijke opschorting van 10 kapvergunningen, inclusief vier van de vijf case studies uit ons rapport.
Eén van de klanten van Fazenda Santa Fé is Madeireira Rancho da Cabocla, de leverancier van het hout dat gekocht werd door Saelens en vorige week aankwam in Le Havre. Het Belgische bedrijf zegt overtuigd te zijn dat het niet om illegaal hout gaat en vertrouwt hiervoor op de papieren bezorgd door Rancho da Cabocla, compleet met officiële stempels en handtekeningen.
Wij waren niet overtuigd. Terecht, zo bleek na een klein onderzoek in de online databank van milieusancties van de Braziliaanse overheid: Rancho da Cabocla kreeg de afgelopen jaren meer dan 20 boetes op voor illegale houtkap en –handel op, inclusief het vervalsen van informatie. Bovendien bevatten de papieren waar Saelens naar verwijst inconsistenties: de data van vier transactiedocumenten (tussen april en juli 2013) stemmen niet overeen met de periode van de kapvergunning (augustus 2013 tot augustus 2014).
…slordigheid in België
Natuurlijk betekent dit niet automatisch dat het hout dat Saelens kocht van Rancho da Cabocla illegaal is. Misschien hebben deze doorwinterde milieucriminelen wel hun leven gebeterd. Maar deze publiek toegankelijke informatie had op zijn minst een hele beiaard aan alarmbellen moeten doen rinkelen bij Saelens.
De Europese houtverordening verplicht houtimporteurs namelijk om ‘zorgvuldig’ te zijn en zelf de nodige maatregelen te nemen om te vermijden dat ze illegaal hout op de Europese markt brengen. Saelens zou moeten weten dat het hout koopt uit een regio waar bijna 80% van de houtkap illegaal is, van een bedrijf dat herhaaldelijk betrokken was bij illegale houtkap. Rancho da Cabocla is op dat vlak trouwens geen uitzondering. Het is moeilijk een houtkapbedrijf te vinden dat helemaal zuiver op de graat is.
Om die reden moeten kopers en invoerders van hout uit het Braziliaanse Amazonegebied er zich absoluut van verzekeren dat het om legaal hout gaat. Gewoon vertrouwen op de houtexporteurs of de papieren die ze aanreiken, is geen optie: ze moeten zelf ter plaatse controleren of het hout legaal gekapt werd, of dat laten verifiëren door een onafhankelijke derde partij. Zijn ze niet absoluut zeker van de legale herkomst van het hout, dan moeten ze van de koop afzien.
Tijd om op te treden tegen illegale houthandel
Saelens heeft zijn huiswerk duidelijk niet gemaakt. Het resultaat is dat een lading verdacht hout vorige week in Le Havre is aangekomen. Greenpeace heeft de autoriteiten ingelicht en vraagt dat Frankrijk het hout in beslag neemt en het bedrijf dat het hout op de markt brengt bestraft omdat de regels van de Europese houtverordening niet werden nageleefd. Bij België dringen we erop aan het zorgvuldigheidsstelsel van Saelens en andere invoerders van Braziliaans Amazonehout grondig te controleren en sancties op te leggen indien wordt vastgesteld dat aan die verplichting niet is voldaan.
Meer dan een jaar na de inwerkingtreding van de Europese houtverordening heeft Frankrijk nog steeds geen wet die het toezichts- en sanctieregime regelt. Niets lijkt dus te verhinderen dat dit verdachte hout op de Europese markt geplaatst wordt. Bij ons werd de implementatiewet deze week eindelijk gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Er is dan ook geen enkel excuus meer om niet hard op te treden tegen houtimporteurs die de regels aan hun laars blijven lappen.