In ons rapport “Russische roulette. De risico’s van levensduurverlenging van kerncentrales” uit 2010 staan verschillende technische onvolmaaktheden van onze onze westerse, tweede generatie-reactoren (zoals die van Doel en Tihange) uitgebreid beschreven.
Vanaf ongeveer 20 jaar beginnen zich namelijk verouderingsverschijnselen in de reactor te manifesteren. Een aantal van hen ontstaat in de binnenstructuur van materialen of in delen die moeilijk bereikbaar zijn, waardoor ze bij inspecties moeilijk te detecteren zijn. Voor de eerste maal werden ultrasonische metingen gedaan in Doel 3, en die wezen op mogelijk scheurtjes in het reactorvat.
“Als die scheurtjes tot een barst leiden, is het reactorvat definitief verloren en hebben we een zwaar nucleair ongeval”, verklaart onze energiespecialist Eloi Glorieux.
Stresstests
In mei bogen twee onafhankelijke wetenschappers in opdracht van Greenpeace zich kritisch over de officiële Belgische stresstestrapporten. Hun harde conclusie luidde dat Doel 1 en 2 en Tihange 1 onmiddellijk moesten sluiten, en dat alle andere reactoren stilgelegd dienden te worden tot alle geïdentificeerde mankementen verholpen zijn. De huidige problemen bevestigen jammer genoeg deze analyse.
Gelukkig lijkt het Federale Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) zijn rol op te nemen. Het vraagt de uitbater van de centrales, GDF-Suez/Electrabel om zijn verantwoordelijkheid op te nemen, en het belang van de volksgezondheid en de nationale veiligheid te laten primeren op de eigen winstbelangen. De vraag blijft waarom het FANC, dat reeds eind juni op de hoogte was van de problemen, gewacht heeft om deze publiek te maken tot na de beslissing van de regering om de levensduur van Tihange 1 met tien jaar te verlengen.
Kernuitstap
Greenpeace verkiest een geplande, gefaseerde maar compromisloze kernuitstap boven het verplicht, onvoorbereid en halsoverkop sluiten van de centrales als gevolg van veiligheidsproblemen. “De problemen met verouderingsverschijnselen manifesteren zich binnen de ontwerpleeftijd van de kernreactoren (40 jaar). De centrales langer openhouden dan wettelijk gepland, is een gevaarlijk experiment”, aldus Eloi.
“Door het samengaan van verscheidene onmogelijk te vatten combinaties van diverse verouderingsfenomenen zullen er steeds nieuwe, voordien nooit ingeschatte en totaal onvoor-ziene problemen de kop opsteken.”
Bevoorradingsproblemen
Er is nu verder onderzoeknodig, in alle zeven reactorkuipen in België. Als deze problemen bevestigd worden, is de enige verantwoorde beslissing de onmiddellijke sluiting van Doel 3 en Tihange 2.
Zal dit voor bevooradingsproblemen zorgen? Wellicht niet onmiddelijk, maar mogelijks wel tijdens de winter. Is dit dan een reden om de geplande sluiting van Doel 1 en Doel 2 in 2015 uit te stellen? Helemaal niet. Oude kerncentrales langer in dienst houden is vragen om nog meer bevoorradingsproblemen, want als ze plots omwille van veiligheidsredenen uit productie moeten worden genomen, dan kan men daar niet op anticiperen.
Er blijft een groot energiebesparingspotentieel dat de regering versneld kan realiseren. Hiermee zou de capaciteit van Doel 1 en een deel van Doel 2 opgevangen worden. Ook moet de regering eindelijk eens een duidelijk kader scheppen voor de versnelde invoering hernieuwbare energiebronnen en flexibele hoogrendement aardgascentrales.
Tot slot zijn er afspraken met Nederland nodig om in tijden van stroomtekorten op de Belgische markt een deel van hun productieoverschot over te nemen.
Wat is het probleem in Doel 3?
De reactorkuip van een kerncentrale staat onder enorme stress als gevolg van de thermische belasting en de constante neutronenbombardementen. Deze laatste hebben de eigenschap dat ze de structuur van materialen kunnen wijzigen. Zo zorgt de zeer sterke neutronenflux voor een verbrossing van het staal van het reactorvat. Haarfijne scheurtjes ontstaan in de binnenstructuur van het staal, die geleidelijk aan uitbreiden en uiteindelijk tot een breuk van het reactorvat kunnen leiden. In het geval van Doel 3 waren er waarschijnlijk al van in het begin onvolmaaktheden aanwezig in de lasnaden van het reactorvat. Ze werden echter nu pas ontdekt. Het risico is reëel dat door het verder in bedrijf houden van de reactor en dus de verdere blootstelling aan de onvermijdelijke neutronenbombardementen, deze scheurtjes verder escaleren.