Neen, sorry. Ze gaat onverminderd voort. En vrijdag zullen we precies weten wat dat betekent voor de toekomst, want dan zullen ‘s werelds meest eminente klimaatwetenschappers hun meest recente evaluatie publiceren over wat er gebeurt met onze atmosfeer, oceanen, gletsjers enzovoort, als gevolg van onze aanhoudende verslaving aan fossiele brandstoffen.
Het is zes jaar geleden dat de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering (of IPCC) een rapport publiceerde. Wat kunnen we deze keer verwachten?
Het is geen geheim dat de wereldwijde emissies die de klimaatverandering veroorzaken ondanks eerdere strenge waarschuwingen zijn blijven toenemen en niet zijn gedaald. We hebben ook geleerd dat enkele delen van ons klimaatsysteem veel gevoeliger lijken voor de opwarming dan we dachten, zoals het ijs in de Noordelijke IJszee dat voor onze ogen aan het verdwijnen is. Het nieuwe rapport zal dus waarschijnlijk geen vrolijke lectuur worden.
Zal er deze keer dan andere actie op volgen? Zullen de regeringen er rekening mee houden?
De wereld is intussen heel sterk veranderd. Steeds meer mensen over de hele wereld krijgen te maken met extreme weersomstandigheden die het gevolg zijn van de klimaatverandering, zoals dodelijke hittegolven en verwoestende overstromingen. Naarmate meer mensen het trauma van dergelijke gebeurtenissen aan den lijve ondervinden, groeit de belangstelling om het effect van de opwarming op de extreme weerverschijnselen te begrijpen.
Tegelijk zijn er ook meer tastbare oplossingen gekomen. Sinds het vorige IPCC-rapport heeft hernieuwbare energie over de hele wereld een echte doorbraak gekend. Er is nu meer hernieuwbare energie, ze is goedkoper, ze neemt snel uitbreiding en kan de concurrentie aan met fossiele brandstoffen. Er is nu tien keer meer zonne-energie uit fotovoltaïsche cellen, zes keer meer zonne-energie uit zonthermische krachtcentrales en drie keer meer capaciteit aan windenergie dan in 2007. De prijzen zijn ook aanzienlijk gedaald.
Meer dan de helft van alle nieuw elektrisch vermogen dat er vorig jaar over de hele wereld is bijgekomen, was afkomstig uit hernieuwbare energiebronnen. In vergelijking met conventionele energie is het aandeel nog altijd bescheiden, maar de transitie is echt ingezet en enkele landen zijn al goed op weg naar een energiesysteem aangedreven door zonne-, wind- en andere hernieuwbare energie. Tegen 2050 zou het mogelijk moeten zijn om bijna de volledige energiebehoefte van de wereld te dekken met hernieuwbare energie, als het juiste beleid wordt ingevoerd en als energie-efficiëntie een prioriteit wordt. De technologie zal niet langer een probleem vormen.
En hoe zit het met de sector van de fossiele brandstoffen, die niet alleen meer activiteiten en uitstoot heeft geproduceerd, maar ook desinformatiecampagnes heeft gefinancierd over de klimaatwetenschappen om twijfel te zaaien en actie uit te stellen?
De bouwkosten voor de conventionele energieproductie uit fossiele brandstoffen nemen toe, terwijl hernieuwbare energie op steeds meer markten concurrentiëler wordt, zelfs zonder subsidies. Het is misschien verrassend dat de machtige steenkool begint te wankelen, onder andere door de wetten om luchtvervuiling aan te pakken, een lagere verwachte vraag, de hoge vlucht van hernieuwbare energie, de toenemende waterschaarste en de groeiende lokale bewegingen tegen steenkool. Dat alles maakt steenkool veel minder aantrekkelijk en concurrentieel. Een van de meest recente tegenslagen voor de toekomstplannen op het vlak van steenkool was de beslissing van de Wereldbank en de Europese Investeringsbank om vrijwel alle leningen voor steenkoolprojecten stop te zetten.
De recente Chinese beslissing om nieuwe steenkoolcentrales te verbieden in drie belangrijke industriegebieden en het gebruik van steenkool tegen 2017 te laten pieken en dan weer te laten dalen is bijzonder veelbelovend: het is een grote koersverandering. De “airpocalyps” in Beijing – een uitzonderlijk zware periode van luchtvervuiling in januari van dit jaar – vormde het kantelpunt voor een politieke bewustwording die sinds 2011 is ingezet en waarbij de burgers zuivere lucht eisen.
Fossiele brandstoffen zijn de energiebron van gisteren. Van de 111 plannen voor steenkoolcentrales die in 2008 in Europa werden voorgesteld, zijn er maar twee uitgevoerd. Er zijn er veel meer afgesloten of opgeborgen – en tegen 2015 zullen er nog meer volgen, want dan treedt een nieuwe richtlijn in werking die een beperking oplegt aan stoffen die de lucht vervuilen. Volgens bepaalde marktanalisten is dit het begin van het einde van steenkool.
En het gaat niet alleen om steenkool. Analisten van de investeringsbank Citi stellen dat de vraag naar olie wel eens veel sneller een keerpunt zou kunnen bereiken dan de markt verwacht en al tegen 2020 zou kunnen pieken. Als de vraag terugloopt, zou dure koolstof – zoals de teerzanden in Canada en de olieboringen aan de Noordpool zouden opleveren – onrendabel kunnen worden. Dat is een vooruitzicht dat de grote oliemaatschappijen niet zo goed uitkomt.
De situatie is dus inderdaad veranderd. Het is duidelijker dan ooit dat we voor enkele fundamentele keuzes staan. Over de wereld waarin we willen leven en de toekomst die we onze kinderen willen nalaten. En terwijl de vooruitzichten voor de toekomst er niet zo goed uitzien, is er ook nieuwe hoop, zoals die in 2007 niet bestond.
Hoewel de wereldregeringen niet het wereldwijde akkoord hebben gesloten dat we hadden gehoopt, hebben zij wel afgesproken om de gemiddelde stijging van de temperatuur op aarde onder de 2 graden Celcius te houden. Om dat te bereiken, zal de toename van de emissies lang voor 2020 moeten stoppen en daarna zal de uitstoot snel moeten dalen tot nul in de komende decennia.
Het is geen klein bier, maar de oplossing ligt binnen ons bereik.
Een toekomst zonder klimaatcrisis is zeker mogelijk. Die hangt in de eerste plaats af van de invoering van een doeltreffend klimaatbeleid. Zoals wij ook hebben herhaald in een opiniestuk dat wij samen met de andere ngo’s en de vakbonden hebben ondertekend, is dit dus vooral een zaak van politieke wil. Minder dan een jaar voor de verkiezingen kunnen we alleen maar hopen dat de Belgische politici zullen luisteren naar de boodschap vanuit de wetenschappelijke wereld.
Het IPCC zal het eerste hoofdstuk van zijn rapport: de wetenschappelijke en fysische basis publiceren op 27 september in Stockholm. De volgende drie hoofdstukken verschijnen volgend jaar.