1. Waarom moest de conventie geheim blijven?
Minister Marghem weigert al maanden om de conventie over de levensduurverlenging openbaar te maken en schermde hiervoor altijd met de geheimhoudingsclausule die het document zou bevatten. Na eerder akkoord te zijn gegaan met de openbaarmaking, verzette ook uitbater Electrabel zich hier opnieuw tegen, en EDF dreigde zelfs met een rechtszaak als de conventie zou uitlekken.
Nochtans bepaalde de Federale Beroepscommissie voor de toegang tot milieu-informatie – op vraag van Greenpeace – dat het document integraal openbaar moet worden gemaakt. De beruchte geheimhoudingsclausule is bovendien niet terug te vinden in de conventie. Dus waarom al die moeite? Waarom koste wat kost een document geheim willen houden terwijl daar geen enkele juridische basis voor is?
2. Wat staat er in de conventie?
Na gedeeltelijke lekken in de kranten De Tijd en L’Echo begin vorige maand, publiceerde de RTBF enkele dagen geleden de integrale tekst van de (niet meer zo) geheime conventie. Meteen wordt duidelijk waarom zowel de regering als de nucleaire uitbaters deze overeenkomst zo graag geheim wilden houden: de Belgische Staat én burger worden volledig uitgekleed en dreigen op te draaien voor een enorme rekening, terwijl Electrabel en EDF enorme garanties toegekend krijgen.
- Dit akkoord betekent het einde van de nucleaire ‘rente’ zoals we die kennen. Dat de uitbaters 70% van de winst moeten uitbetalen aan de Belgische Staat mag veel lijken, maar door allerlei regeltjes dreigt de overheid met lege handen achter te blijven. Als Electrabel erin slaagt minder dan 9,3% winst te maken (door alle mogelijke investeringen aan te rekenen, verliezen over te dragen of de exploitatiekosten op te drijven), betaalt het niet één euro.
- De conventie verbiedt elke andere heffing op de eigendom of uitbating van Tihange 1. Een nucleaire brandstoftaks naar Duits model wordt dus onmogelijk. Bovendien is de vergoeding volledig aftrekbaar van de vennootschapsbelasting en recupereren de uitbaters zo een groot deel ervan.
- Wanneer de uitbaters (of hun moederbedrijven in Parijs) vinden dat de centrale te weinig opbrengt, kunnen ze die gewoon sluiten – zonder daarvoor enige schadevergoeding te moeten betalen en ongeacht de bevoorradingszekerheid. Mocht de (volgende) regering echter de levensduurverlenging willen terugdraaien, dan moet ze binnen 30 dagen de volledige schade aan Electrabel en EDF vergoeden, inclusief alle gedane investeringen.
Dit akkoord heeft met andere woorden niets te maken met het bevorderen van de bevoorradings-zekerheid, maar alles met het in stand houden van een energiesysteem waarin kernenergie de wet dicteert – en de burger de stijgende rekening gepresenteerd krijgt.
3. Zijn deze voorwaarden verenigbaar met Europese regelgeving?
De conventie bevat slechts twee uitzonderingen op de schadevergoedingsplicht van de overheid: een sluiting omwille van de nucleaire veiligheid of een bindende Europese of internationale beslissing. Dit kan ook meteen de reden zijn waarom beide partijen de conventie zo graag geheim wilden houden. De genereuze voorwaarden voor de levensduurverlenging ruiken immers sterk naar overheidssteun – en riskeren dus een schending van de Europese concurrentieregels te vormen.
Na meer dan 60 jaar subsidies en garanties kunnen kerncentrales nog steeds niet op eigen benen staan. Zowel de verlenging van oude als de bouw van nieuwe reactoren (bijvoorbeeld Hinkley Point C in het Verenigd Koninkrijk) hebben miljarden euro’s aan steun nodig – voordelen waar de hernieuwbare energiesector enkel van kan dromen. Greenpeace wil deze concurrentievervalsing dan ook grondig laten toetsen.
4. Welke lessen voor Doel 1 en Doel 2?
Ook voor de recent gestemde levensduurverlenging van Doel 1 en Doel 2 wil minister Marghem een geheime conventie sluiten met Electrabel, de enige uitbater van deze centrale. Beide partijen hebben laten weten de gesprekken hierover zeer snel te willen afronden. De regering zal dit keer echter uit een ander vaatje moeten tappen, wil ze zich niet opnieuw laten vastzetten door Electrabel en de energiereus 10 jaar winstgarantie cadeau doen zonder noemenswaardige tegenprestaties.
Greenpeace eist daarom volledige openbaarheid over de voorwaarden tot levensduurverlenging van Doel 1 en Doel 2. Daarnaast moet de berekening van de nucleaire belasting volledig transparant zijn en bij wet worden vastgelegd. Tot slot moet de mogelijkheid openblijven om de reactoren vroegtijdig te sluiten. Want laat ons eerlijk zijn: hoe langer deze oude reactoren in dienst blijven, hoe groter de kans op bevoorradingsproblemen of een ernstige kernramp.