Lesbos, een Grieks eiland op enkele kilometers van de Turkse kust, is al meer dan een jaar het toneel van een menselijk drama. Elke dag bereiken honderden Syriërs, Afghanen en Irakezen de stranden die bezaaid liggen met reddingsvesten. Ik kon niet langer machteloos toekijken en besloot ter plaatse te gaan om de handen uit de mouwen te steken.
Enkele dagen geleden vertrok ik eindelijk naar de Middellandse Zee om er het team te vervoegen van Greenpeace Griekenland en Artsen Zonder Grenzen, die in november vorig jaar de handen in elkaar sloegen. Onderweg bekruipt me het onbehaaglijke gevoel dat ik zomaar op een vliegtuig richting Griekenland kan stappen, terwijl duizenden anderen hun leven riskeren om de weg in omgekeerde richting af te leggen.
‘Verdrinkingsvesten’
Op het eiland valt me het aangename klimaat op – wat een verschil met het koude en grijze België. Alles lijkt rustig. Heb ik me van eiland vergist? In de verte doemen oranje vlekken op. Naarmate ik dichter kom lijken ze steeds meer op bergen reddingsvesten.
We zijn aangekomen op één van de plaatsen waar reddingsvesten, resten van boten en allerlei kledingstukken verzameld en achtergelaten worden aan de voet van een heuvel. Dit apocalyptische landschap brengt me terug naar de harde realiteit. Aaron, campagneverantwoordelijke bij Greenpeace International, is al een tijdje op het eiland. Hij legt uit: “Dit zijn geen reddingsvesten, maar eerder ‘verdrinkingsvesten’. Ze zitten vol schuim en hebben dus geen enkel nut. Integendeel, ze zuigen zich vol met water en maken het de drenkelingen nog een stuk lastiger.”
In de berg kledij zie ik een schoentje, niet groter dan mijn hand en ernaast een gehavend Hello Kitty babypakje. Ik vraag me af wat er van de kindjes geworden is die deze droegen… De trieste bergen vertellen het verhaal van de mannen, vrouwen en kinderen die hun leven, huis en werk hebben moeten achterlaten om oorlog en ellende te ontvluchten.
Turkije, zo dichtbij en toch zo veraf
Een beetje verder komen we op een kiezelstrand. Aan de overkant, niet eens 10 kilometer hiervandaan, ligt Turkije. De Turkse kust lijkt zo dichtbij dat ik ze bijna kan aanraken. Het is een gevaarlijke illusie: in 2015 alleen al verloren 3.771 mensen het leven terwijl ze probeerden dit stukje Egeïsche Zee over te steken.
“Toen ik hier aankwam, waagden elke dag honderden bootjes de oversteek. Het was waanzin, we waren daar helemaal niet op voorbereid”, vertelt Aaron. “Nu zijn we veel beter voorbereid. We scannen de zee de klok rond en zodra een vluchtelingenboot in de buurt van de kust komt, varen onze boten uit om hen te helpen veilig aan te meren.”
Dat wordt dan ook mijn taak tijdens de week die ik hier op Lesbos zal doorbrengen: de uitkijkpost bemannen zodat we vluchtelingenboten van zo ver mogelijk zien aankomen en onze boten op tijd de zee kunnen opsturen. Ik ben blij dat ik een kleine bijdrage kan leveren aan de hulpverlening voor de vluchtelingen en op mijn eigen manier een antwoord kan bieden op deze crisis.
Tijdens mijn eerste dag hier zijn alle vluchtelingen veilig aan land geraakt. Ik hoop dat dat zo blijft.