Ministers en Belgische burgers in
gelijke mate geconfronteerd
met een nooit geziene chemische
vervuiling
Brussel, 24 maart 2004: De Belgische resultaten zijn
vergelijkbaar met eerder bekomen resultaten in verschillende
Europese landen. Alles wijst op een verspreiding in onze
onmiddellijke leefomgeving van stoffen die potentieel schadelijk
zijn voor onze gezondheid (2). Greenpeace verwacht van onze
Belgische en Europese beleidsmakers dat ze alles in het werk
stellen om de controle te herwinnen over de verspreiding van
chemische stoffen. De Europese Commissie stelt een hervorming voor
van de chemische wetgeving: REACH (3). Deze hervorming biedt onze
beleidsmakers een unieke kans om een gevaarlijke ontwikkeling af te
remmen. Als we dat niet doen, zal in de toekomst de druk op het
budget voor gezondheidszorg hoogstwaarschijnlijk aanzienlijk
stijgen (4).
De door Greenpeace geïnitieerde studies zijn een antwoord op het
gebrek aan officiële gegevens over de chemische vervuiling
binnenshuis. Ze bevestigen trouwens de hypothese dat we de controle
hebben verloren over chemische stoffen die in onze industriële
samenleving overvloedig worden geproduceerd. In 1930 werd de
wereldwijde jaarlijkse productie van chemische stoffen geschat op
ongeveer één miljoen ton. Vandaag produceren we een slordige 400
miljoen ton. De Europese Unie is de grootste producent van
chemische stoffen (31% van de wereldmarkt). Honderdduizend stoffen
zijn geregistreerd op deze markt. Onder hen zijn er heel wat
waarvan de eigenschappen in grote mate onbekend zijn.
De draagwijdte van de analyses is beperkt tot een dertigtal
chemische stoffen waarvan bewezen is dat ze potentieel giftig zijn
voor de menselijke gezondheid. Een zorgwekkend kenmerk van deze
serie stoffen is ook dat ze nauwelijks bio-afbreekbaar zijn. Ze
stapelen zich op in levende organismen. Alle details vindt u in de
samenvatting van het rapport Hazardous Chemicals in Belgian House
Dust
"Op Europees niveau is momenteel een hervorming van de chemische
wetgeving gaande. Wij denken dat het essentieel is" , aldus Fawaz
Al Bitar, de verantwoordelijke bij Greenpeace voor de campagne
(Huis)stof tot nadenken, "dat we deze hervorming aangrijpen om de
chemische industrie het substitutieprincipe op te leggen. Voor
potentieel giftige stoffen moeten er minder schadelijke
alternatieven worden ontwikkeld. De vandaag voorgestelde resultaten
zijn verontrustend genoeg. Ze geven ons een idee van wat ons te
wachten staat, als REACH - een ontwerpwetgeving die al is afgezwakt
- niet alles in het werk stelt om in de toekomst het gebruik van
deze chemische stoffen te vermijden."
De gemiddelde concentraties gemeten in België zijn globaal
genomen gelijklopend met de resultaten die voortvloeien uit de
buitenlandse studies (5). Wat eveneens opvalt, is dat de
meerderheid van de geanalyseerde stoffen werden teruggevonden in
alle verzamelde stalen. Bovendien blijken de Belgische provincies
in gelijke mate vervuild te zijn. De stalen verzameld in een Ardens
dorp, ver weg van alle stadscentra, vertonen geen lagere
besmettingsgraad. De waargenomen vervuiling is dus algemeen en de
oorsprong daarvan bevindt zich in het interieur van de huizen en
kantoren zelf. In het Europees Parlement vinden we dan weer
concentraties die hoger zijn dan de gemiddelde Belgisch
waarden.
De door Greenpeace verzamelde resultaten bieden uiteraard geen
antwoord op alle vragen over de chemische vervuiling in het
interieur van onze huizen en kantoren. Het is eveneens onmogelijk
om op basis van deze gegevens de exacte bron van de besmetting te
identificeren. Ze wijzen evenwel onmiskenbaar op de harde realiteit
van deze vervuiling, en ze plaatsen burgers en hun verkozen
mandatarissen (er werden recordwaarden ontdekt in het Europees
parlement en op ministeriële kabinetten) voor eenzelfde probleem.
"De algemene lijn van de resultaten is duidelijk. Sommige politici
ondervinden aan den lijve dat ook zij de gevolgen ondergaan van
deze vorm van vervuiling", vervolgt Fawaz Al Bitar. "De hervorming
van de chemische wetgeving (REACH) in Europa zou nochtans de ideale
oplossing kunnen bieden voor dit probleem. Krijgt deze hervorming
de broodnodige steun? De komende maanden wordt ongetwijfeld
duidelijk of we evolueren in de richting die elke rechtgeaarde
burger verwacht: deze van het ontwikkelen van minder schadelijke
alternatieven."
Noten aan de redacties:
1) De stalen zijn geanalyseerd door het onafhankelijke
laboratorium TNO in Nederland. De gedetailleerde analyses van de
resultaten zijn beschikbaar op de website www.greenpeace.be -
rapport Hazardous Chemicals in Belgian House Dust.
2) De schadelijke gevolgen voor de gezondheid variëren al
naargelang de soort chemische stof: allergieën, astma, de
ontregeling van het zenuwstelsel en de hormonale huishouding of aan
het verstoren van de groei van kinderen.
3) In februari 2001 heeft de Europese Commissie een Witboek
gepubliceerd over giftige stoffen. Daarin werden pistes naar voor
geschoven om de chemische wetgeving te verbeteren. De in REACH
uitgewerkte concepten (Registratie-Evaluatie-Authorisatie) vormden
het voorwerp van discussie en kregen de steun van de Europese Raad
van Ministers en van het Europees Parlement. Deze twee Europese
instellingen hebben nog striktere regels gevraagd dan deze die
werden voorgesteld door de Europese Commissie. De Commissie heeft
een voorstel neergelegd in oktober 2003 waarover momenteel wordt
gediscussieerd in het Europees Parlement en in de Europese Raad van
Ministers. Het einde van dit wetgevend proces is ten vroegste
voorzien voor 2006.
4) Verschillende bronnen becijferen de impact van de
verspreiding van deze giftige stoffen in ons leefmilieu op meerdere
miljarden euros: « Assessment of the Impact of the new Chemical
Policy » (maart 2003) gerealiseerd voor Europese Commissie en « The
Social Cost of Chemicals » (mei 2003) gerealiseerd door Pr. David W
Pearce en Dr. Phoebe Koundouri.
5) Specifiek aan de Belgische gegevens: de gemiddelde
concentratie aan ftalaten (946 mg/kg) en organotinverbindingen
(2.47 mg/kg) is vergelijkbaar met de gemeten concentraties in
huisstof verzameld elders in Europa. De gemiddelde concentratie
alkylfenolen (5.5 mg/kg) ligt duidelijk hoger dan de concentraties
in andere landen van het Europese vasteland, maar ligt lager dan de
concentraties in Groot-Brittannië. De concentraties van gebromeerde
vlamvertragers liggen in het algemeen lager in België, terwijl
sommige specifieke resultaten duidelijk hoger liggen dan het
Europees gemiddelde en zelfs Europese recordwaarden bereiken. De
Belgische concentratie aan kortketenige chloorparaffines liggen
lager dan het Europees gemiddelde.