Tweede verjaardag Fukushima

Activisten van Greenpeace hebben vanochtend de gevel van de Europese hoofdzetel van General Electric (GE) bekleed met de slogan “Fukushima: Your business, our risk”. Het Amerikaanse concern leverde in Fukushima reactoren die een rol speelden in het ontketenen van de ramp, maar hoeft geen cent schadevergoeding te betalen. Ook als er morgen er iets zou fout gaan in een Belgische centrale, geniet de nucleaire industrie van een aansprakelijkheidsregime dat de kosten doorschuift naar de burgers.

Duizenden Japanners lijden nog steeds onder de gevolgen van de ramp van 11 maart 2011. Maar bedrijven zoals GE die betrokken waren bij het ontwerp, de bouw of de werking van de centrale, gaan dankzij een veel te laks aansprakelijkheidsregime vrijuit. De kost van het ongeluk in Fukushima wordt geschat op ongeveer 186 miljard euro. Twee jaar na het drama ontvingen de mensen die geëvacueerd werden nog steeds geen faire compensatie. Tepco, de operator van de centrale, had onvoldoende middelen om zelfs de eerste schadevergoedingen te betalen. Om een faillissement te vermijden, werd het overgenomen door de staat.

“De Japanse bevolking betaalt nog steeds voor de schade die de nucleaire industrie heeft aangericht in Fukushima”, zegt nucleair campaigner Eloi Glorieux. “We voeren actie om deze absurde situatie aan de kaak te stellen.”

Laks aansprakelijkheidsregime

Volgens internationale aansprakelijkheidsverdragen, kan enkel de operator van een centrale verantwoordelijk gesteld worden voor de gevolgen van een mogelijk kernongeluk. In realiteit gaat het echter om een gedeelde verantwoordelijkheid van verschillende toeleveranciers die betrokken zijn bij het ontwerp, de bouw, het onderhoud enz. van alle onderdelen. GE leverde bijvoorbeeld voor Fukushima Daiichi reactoren gebaseerd op een gebrekkig ontwerp. Deze hebben de gebeurtenissen op het moment van de ramp versneld, maar toch werd GE hiervoor niet aansprakelijk gehouden.

Een ander gebrek van de internationale regels is dat er een maximumbedrag voor schadevergoedingen bepaald is. Dit is slechts een fractie van de werkelijke kosten in het geval van een ernstig ongeluk. De milieukost wordt amper of niet in rekening genomen.

Beperkt risico voor GDF-Suez in België

Als er iets fout gaat in een Belgische kerncentrale, kan de Franse uitbater GDF-Suez/Electrabel voor maximaal 1,2 miljard euro aansprakelijk gesteld worden. “Dit bedrag komt overeen met amper 0,6% van de voorlopige kost van de ramp in Fukushima. De nucleaire toeleveringsbedrijven van Doel en Tihange zijn helemaal vrijgesteld. Het huidige aansprakelijkheidssysteem moet dus ingrijpend veranderen”, zegt Glorieux.

Het aansprakelijk maken van de uitbater en de belangrijkste toeleveranciers moet zorgen voor een veel hogere som om de slachtoffers eerlijker te vergoeden. Tegelijkertijd kan dat zorgen voor een verandering in de houding van de nucleaire industrie. “Zijn de betrokken bedrijven bereid om financieel in te staan voor de gevolgen van hun technologie waarvan de risico’s duidelijk zijn? Door de industrie financieel aansprakelijk te maken voor het totaal van de schade en hen te verplichten zich daarvoor ook te verzekeren, zou de prijs per KWh voor kernenergie gevoelig stijgen. Dan verdwijnt het oneerlijke concurrentievoordeel van kernenergie tegenover hernieuwbare bronnen”, aldus Glorieux.

Exit Tihange 2 en Doel 3

De regering moet dringend haar verantwoordelijkheid opnemen en de veiligheid van de burgers boven het belang van de kernindustrie plaatsen. In die zin moeten de gebrekkige reactoren Doel 3 en Tihange 2, met duizenden scheurtjes in het reactorvat, definitief gesloten blijven en mag de levensduur van de oude reactor Tihange 1 niet verlengd worden. Ondertussen moeten de uitbaters van kerncentrales én de grote nucleaire toeleveranciers onbeperkt aansprakelijk gesteld worden voor de schade van een kernramp.

De actie vandaag in Brussel is in het kader van een internationale dag voor actie en herdenking van de slachtoffers van Fukushima.