Η Ρώσικη Κρατική Μετεωρολογική Υπηρεσία Roshydromet, μετά από αίτημα της Greenpeace, δημοσίευσε την Τρίτη στοιχεία που δείχνουν ότι πολύ υψηλές συγκεντρώσεις του ραδιενεργού ρουθηνίου-106 είχαν ανιχνευθεί τον περασμένο Σεπτέμβρη κοντά στο συγκρότημα επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων της Rosatom, Mayak, στα Νότια Ουράλια.
Αυτά τα στοιχεία συμπίπτουν με προηγούμενα ευρήματα του Γαλλικού Οργανισμού Πυρηνικής Ενέργειας (Institut de radioprotection et de sûreté nucléaire – IRSN) και του Γερμανικού Οργανισμού για την προστασία της ακτινοβολίας (Bundesamt für Strahlenschutz – BfS).
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η Greenpeace στην Ρωσία ετοιμάζει να στείλει επιστολή προς το γραφείο εισαγγελέα με το αίτημα έρευνας για ενδεχόμενη απόκρυψη διαρροής ραδιοϊσοτόπων, καθώς και δημοσίευση όλων των διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση του περιβάλλοντος. Απαιτεί επίσης τον έλεγχο του υφιστάμενου συστήματος παρακολούθησης ραδιονουκλεϊδίων, κυρίως για το αν είναι επαρκώς προετοιμασμένο για πιθανά ατυχήματα, αλλά και κατά πόσο η δημόσια υγεία γύρω από την περιοχή της πιθανής διαρροής Ρουθηνίου-106 ήταν επαρκώς προστατευμένη.
Σύμφωνα με τα προηγούμενα δημοσιευμένα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency – IAEA), στα τέλη Σεπτέμβρη με αρχές Οκτώβρη, συγκεντρώσεις Ρουθηνίου-106 εντοπίστηκαν στην ατμόσφαιρα πολλών Ευρωπαϊκών χωρών. Ο Γερμανικός Οργανισμός (BfS) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πιθανότερη πηγή των εκπομπών αυτής της ουσίας είναι τα Νότια Ουράλια. Ο Γαλλικός Οργανισμός (IRSN) επιβεβαίωσε αυτό το συμπέρασμα.
Η Rosatom αρχικά αμφισβήτησε τα συμπεράσματα, αναφέροντας ότι κατά την περίοδο 25 Σεπτεμβρίου με 7 Οκτωβρίου, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της δειγματοληψίας αερολυμάτων που πραγματοποίησε η Roshydromet, δεν εντοπίστηκε ρουθήνιο-106 παρά μόνο σε μία περιοχή – την Αγία Πετρούπολη. Ωστόσο, τα δεδομένα που δημοσίευσε ο οργανισμός την Τρίτη μετά από αίτημα του ρωσικού γραφείου της Greenpeace, είναι πιο ολοκληρωμένα.
Η έκθεση της Roshydromet για τον Σεπτέμβριο δείχνει ότι οι υψηλότερες συγκεντρώσεις ρουθηνίου-106 βρέθηκαν σε τοποθεσίες γύρω από το συγκρότημα Mayak στην περιοχή Chelyabinsk στα Νότια Ουράλια. Το Mayak είναι ένα στρατιωτικό και πολιτικό συγκρότημα που, μεταξύ άλλων, επανεπεξεργάζεται εξαντλημένο πυρηνικό καύσιμο και διάφορες μορφές ραδιενεργών αποβλήτων.
Εκτός αυτού, η Roshydromet ανέφερε επίσης ότι την εποχή εκείνη οι ατμοσφαιρικές συνθήκες βοήθησαν τη μεταφορά μεγάλων αέριων μαζών με ρύπους από τα Νότια Ουράλια στην Μεσόγειο και μέχρι την Βόρεια Ευρώπη. Κάτι που προηγουμένως είχε επίσημα αρνηθεί.
Λόγω του σχετικά μικρού χρόνου ημιζωής του ενός έτους, το ρουθήνιο-106 υπάρχει μόνο ως ανθρωπογενής ουσία που υπό κανονικές συνθήκες δεν εντοπίζεται στην ατμόσφαιρα. Ακόμα και μία μικρή συγκέντρωση καταδεικνύει περίπτωση διαρροής. Η Roshydromet αξιολόγησε τον δείκτη του ρουθηνίου-106 στα δείγματα αέρα και στα δείγματα των ραδιενεργών καταλοίπων ως ‘εξαιρετικά υψηλά’ και με ‘υψηλά επίπεδα ρύπανσης’.
Ο Γαλλικός Οργανισμός (IRSN) εκτιμά ότι η αρχική διαρροή θα μπορούσε να είναι τόσο υψηλή όσο 100-300 TeraBequeres, 10.000 φορές παραπάνω από το ετήσιο επιτρεπόμενο όριο του συνδυασμού των εκπομπών ρουθηνίου-106 και του προϊόντος διάσπασης του, ροδίου-106. Ο Γαλλικός Οργανισμός (IRSN) ανέφερε ότι τέτοιες διαρροές πρέπει να οδηγήσουν σε μέτρα προστασίας για ανθρώπους σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων.
Μία έκτακτη διαρροή ρουθηνίου θα μπορούσε να συνδεθεί με τη διαδικασία της υαλοποίησης των πυρηνικών αποβλήτων. Μία άλλη πιθανότητα είναι ότι τα υλικά που περιέχουν ρουθήνιο-106 τοποθετήθηκαν σε φούρνο μεταλλουργίας. Και οι δύο αυτές δραστηριότητες πραγματοποιούνται στο συγκρότημα του Mayak. Ο Jan Haverkamp, ειδικός σύμβουλος του γραφείου της Greenpeace της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, ανέφερε:
«To Mayak μοιάζει να είναι μία λογική πηγή για αυτή τη διαρροή, ωστόσο τα διαθέσιμα στοιχεία δεν αποκλείουν άλλες πιθανότητες, όπως ακόμη και το γειτονικό Καζακστάν. Είναι σημαντικό να υπάρξει σαφήνεια το συντομότερο δυνατό, και κυρίως να δούμε αν οι δυνητικά εκτεθειμένοι άνθρωποι χρειάζονται υποστήριξη».