Arktyka to jeden z ostatnich regionów świata nie zniszczonych dotychczas jeszcze działalnością człowieka. Pomaga utrzymać ziemski klimat w odpowiedniej temperaturze. Niestety spalanie paliw kopalnych (głównie węgla i ropy) powoduje nagrzewanie się atmosfery, co z kolei przyczynia się do topnienia pokrywy lodowej na obu biegunach Ziemi. Co gorsze, wraz z rosnącą temperaturą w rejonie Arktyki, topnieje wieczna zmarzlina, która kryje w sobie olbrzymie ilości metanu. Przez ostatnie 30 lat zniknęło już 75% arktycznego lodu morskiego.
Topniejąca pokrywa lodowej w Arktyce zachęca duże firmy paliwowe, takie ja Shell czy Gazprom, do rozpoczęcia odwiertów ropy na tym dziewiczym obszarze. Jednak ekstremalne zimno, góry lodowe, słaba widoczność, silne sztormy i znaczne oddalenie od zamieszkałych terenów sprawiają, że prawdopodobieństwo wycieku ropy naftowej jest tam większe niż na innych obszarach. Gdyby to takiego wypadku doszło w Arktyce, spowodowałoby to ogromną katastrofę ekologiczną, której konsekwencje byłyby dla środowiska o wiele poważniejsze niż w ciepłych morzach, takich jak Zatoka Meksykańska. Co ważne, żaden z koncernów paliwowych planujących odwierty na terenach Arktyki nie jest dostatecznie przygotowany do zmierzenia się ze skutkami takiego zdarzenia. Według ekspertów z rosyjskiego centrum Informatica Riska, wyciek na platformie Gazpromu spowodowałby skażenie nawet 3000 km wybrzeża.
W związku z tymi zagrożeniami, 18 wrześnie 2013 r. aktywiści Greenpeace ze statku Arctic Sunrise – w tym Tomasz Dziemianczuk – podjęli próbę przeprowadzenie pokojowej demonstracji przy należącej do Gazpromu rosyjskiej platformie wiertniczej Prirazłomnaja. Celem akcji było rozwieszenie banneru. Demonstracja zakończyła się aresztowaniem przez rosyjskie władze zarówno statku, załogi, aktywistów jak i niezależnych dziennikarzy przebywających na jego pokładzie. Wszystkim zostały przedstawione zarzuty terroryzmu, które następnie zostały przekwalifikowane na chuligaństwo. Zatrzymani spędzili ponad 3 miesiące w areszcie. Początkowo byli przetrzymywani w Murmańsku następnie zostali przeniesieni do St. Petersburga. Na mocy amnestii ogłoszonej przez prezydenta Putina zostali zwolnieni z aresztu. Tomasz Dziemianczuk wrócił do Polski 29 grudnia. Statek Arctic Sunrise, mimo wyroku Międzynarodowego Trybunału ds. Morza nadal pozostaje w rękach Rosjan.
W czasie pobytu aktywistów w areszcie, na całym świecie odbywały się happeningi na rzecz uwolnienia zatrzymanych. W ponad 40 państwach odbyło się kilkaset takich wydarzeń, a list do ambasad rosyjskich z apelem o uwolnienie tzw. „Arktycznej Trzydziestki" podpisało ponad 2,5 miliona osób. W Polsce do akcji „Jestem 1z30" dołączyło prawie 20 tysięcy osób.
Uczestnicy spotkania
Tomasz Dziemianczuk – menadżer kultury w Akademickim Centrum Kultury UG „Alternator", wiceprezes Gdańskiego Towarzystwa Promocji Kultury Akademickiej, członek Gdańskiej Rady Organizacji Pozarządowych, organizator ponad 150 projektów kulturalnych (m.in. Festiwal literacko -muzyczny „Wolne Miasto Gdańsk", Festiwal Muzyki Alternatywnej „Muzyka Końca Świata", Kinomobilizacja), laureat Nagrody Miasta Gdańska Dla Młodych Twórców w Dziedzinie Animatorów Kultury w roku 2002.
Mikołaj Golachowski – biolog i podróżnik, doktor nauk przyrodniczych. Koncentruje się na polarnych krańcach Ziemi, dwukrotnie zimował w Polskiej Stacji Antarktycznej im. H. Arctowskiego (w tym jako kierownik 32. Polskiej Wyprawy Antarktycznej), a jako przewodnik turystyczny regularnie odwiedza Antarktykę Zachodnią i wyspy subantarktyczne. Od paru lat poznaje również Arktykę - sześć razy dotarł na Biegun Północny. Gdy przebywa w Polsce, mieszka w Warszawie.
Zdjęcia Mikołaja Golachowskiego: