5 października trzynaście krajów (Austria, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Francja, Grecja, Holandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Polska, Węgry, Włochy) oraz cztery regiony dwóch krajów (Walonia – Belgia, Szkocja, Walia, Irlandia Północna – Wielka Brytania) poinformowały Komisję Europejską o zamiarze wprowadzenia zakazów upraw GMO z wykorzystaniem nowych możliwości prawnych, jakie daje dyrektywa 2015/412 [1]. Komisja Europejska potwierdziła, że otrzymała zgłoszenia w tej sprawie także od rządów czterech kolejnych państw (Danii, Luksemburga, Malty, Słowenii). [2]. Siedemnaście krajów i cztery regiony, które opowiadają się przeciw uprawom GMO, zamieszkuje ponad 65% populacji Unii Europejskiej, a na ich obszarze znajduje się 65% ziemi uprawnej. Spodziewa się, że kolejne kraje pójdą ich śladem i złożą wniosek o wprowadzenie zakazów upraw GMO.
Zakazy te w większości dotyczą jedynej dopuszczonej do uprawy w UE odmiany GMO – kukurydzy MON810 koncernu Monsanto, a także pozostałych siedmiu odmian kukurydzy, których proces autoryzacji jeszcze się nie zakończył [3][4].
Dotychczasowe zakazy uprawy kukurydzy MON810 kraje członkowskie w większości wprowadzały w oparciu o tzw. klauzulę bezpieczeństwa (m.in. Austria, Grecja, Luksemburg, Francja, Niemcy, Węgry), Polska wykorzystała w tym celu zapisy dyrektywy nasiennej.
Co najmniej połowa rządów UE odrzuca plany KE autoryzowania upraw GMO. Rządy te nie mają zaufania do procesu oceny ryzyka produktów GMO i słusznie podejmują działania w obronie swojego rolnictwa i żywności. Żeby odbudować to zaufanie, KE powinna wstrzymać procesy wprowadzania GMO do Europy i w trybie pilnym przeprowadzić reformę oceny bezpieczeństwa i systemu autoryzacji GMO – powiedziała Joanna Miś-Skrzypczak, koordynatorka ds. polityki ekologicznej w polskim biurze Greenpeace.
1 lipca 2014 r. Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker wyraził opinię, że KE nie powinna forsować upraw GMO wbrew woli większości państw UE. [5]. Do tej pory KE nie przedłożyła propozycji zmiany obowiązującego prawa, ani nie uwzględniła apelu ministrów środowiska z 2008 r. o reformę zasad oceny bezpieczeństwa produktów GMO. Co więcej, obowiązujące zasady także nie zawierają wytycznych zawartych od 2001 r. w dyrektywie 2001/18, które mówią o potrzebie przeprowadzania niezależnych i bardziej szczegółowych badań nad odmianami GMO.
Przypisy:
[1] Według zapisów dyrektywy 2015/412 państwo członkowskie mogą wystąpić za pośrednictwem KE z wnioskiem do producentów GMO, by wykluczyć z uprawy całość lub część ich terytorium. Koncerny te (Dow, Monsanto, Syngenta i Pionier) mogą zaakceptować lub odrzucić dany wniosek bez podania przyczyny decyzji. Rządy mają także możliwość wprowadzenia zakazów upraw danej odmiany GMO lub grup odmian GMO w oparciu o przedstawione dowody na podjęcie takiej decyzji. Lista wniosków wraz z wydanymi decyzjami znajduje się pod tym linkiem: http://ec.europa.eu/food/plant/gmo/new/authorisation/cultivation/geographical_scope_en.htm.
[2] http://wiadomosci.onet.pl/swiat/ue-19-panstw-unijnych-chce-miec-status-wolnych-od-gmo/trzw96
[3] Dania wystąpiła z wnioskiem o wyłączenie jej terytorium spod upraw kukurydzy MON810 i trzech innych odmian.
[4] Wśród odmian oczekujących na autoryzację jest m.in. kukurydza 1507, której wprowadzeniu sprzeciwiło się 19 z 28 państw członkowskich UE w lutym 2014 r.:
http://www.greenpeace.org/poland/pl/wydarzenia/swiat/gmo-kukurydza-1507/
[5] Wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej: „Uważam za niewłaściwe, że zgodnie z obecnymi przepisami Komisja jest prawnie zobowiązana do zatwierdzania przywozu i przetwarzania nowych organizmów, nawet jeśli wyraźna większość państw członkowskich jest temu przeciwna.” http://ec.europa.eu/priorities/docs/pg_pl.pdf