Chimpansees en andere primaten in Afrika krijgen het hard te verduren. Ze worden verkocht en opgegeten als bushmeat, de illegale houtkap verwoest hun leefgebied en ze kampen met de gevolgen van de klimaatverandering. Daarnaast zou ebola volgens sommige rapporten lelijk huishouden onder de Afrikaanse apen.

Tot overmaat van ramp heeft de agrobusiness het sinds kort op hun habitat gemunt. Grote bedrijven, vaak in buitenlandse handen, kappen uitgestrekte stukken woud in West- en Centraal-Afrika om er plantages aan te leggen voor de productie van onder andere palmolie en rubber.

Van Hevea Sud tot Herakles Farms

Greenpeace Afrika wees recent op verschillende projecten in Kameroen die het leefgebied van mensapen bedreigen, en zelfs al aan het vernietigen zijn. Op satellietbeelden is bijvoorbeeld te zien dat voor een project van palmolie en rubber van Hevea Sud (een Chinees bedrijf) al 3000 hectare bos werd gekapt in het zuiden van het land. Er zouden nog duizenden hectare volgen.

De concessie grenst aan het wildreservaat Dja, dat op de werelderfgoedlijst van Unesco staat. Hier leven tal van zeldzame en beschermde dieren, zoals chimpansees, westelijke laaglandgorilla's en bosolifanten. Unesco vroeg een inspectie om te bepalen of de operaties het reservaat hebben aangetast, maar kreeg een 'njet' van de lokale autoriteiten.

De verwoesting die Hevea Sud liet aanrichten, doet denken aan die van het Amerikaanse bedrijf Herakles Farms voor een palmolieproject in het zuidoosten van Kameroen. De ontbossing die Herakles grotendeels illegaal liet uitvoeren, heeft cruciale corridors in het woud kapotgemaakt die chimpansees en andere zoogdieren gebruikten om zich te verplaatsen tussen de vier beschermde zones die de concessie omringen.

Zulke projecten, en de sociale en ecologische schade die ermee gepaard gaan, steken steeds vaker de kop op in het Congobekken, en in de rest van West- en Centraal-Afrika.

Controverse

"De activiteiten van de agro-industrie worden stilaan een van de belangrijkste bedreigingen voor de biodiversiteit in de Afrikaanse tropische bossen", verklaart ook Joshua Linder, hoogleraar antropologie aan de Amerikaanse James Madison-universiteit.

Een project waarvoor het nog niet te laat is, staat op naam van het Kameroense bedrijf Azur. Onderzoek van Greenpeace Afrika in december toonde aan dat het bedrijf zijn oog had laten vallen op een terrein in natuurlijk en dicht bebost gebied nabij het reservaat van Ebo. Deze site is kandidaat om een nationaal park te worden. Het is ook de thuis van chimpansees en andere zeer bedreigde primaten, zoals de dril.

Greenpeace Afrika heeft zich meermaals tot Azur gericht met de vraag om de details vrij te geven over hun plannen en rekening te houden met de milieu-impact van het project. Tot op vandaag heeft het daar geen antwoord op gekregen.

Het is weinig waarschijnlijk dat de Kameroense autoriteiten niet op de hoogte zijn van de controverse die dit type van projecten oproept. De concessie van Hevea Sud ligt zelfs in het thuisdistrict van president Paul Biya.

Waarschijnlijker is dat zulke controverse bewust geminimaliseerd of zelfs volledig genegeerd wordt. Dat een chimpansee of gorilla moeilijk kan worden geraadpleegd over de toekomst van zijn thuis, valt te begrijpen. Maar hoe zit het met inheemse gemeenschappen?

Participatief plan

Overal in Kameroen zijn er gevallen bekend waarbij projecten van start gingen en de bossen vernietigd werden, zonder enige consultatie van de bewoners - laat staan dat ze hiermee ingestemd hadden. Vaak krijgen deze gemeenschappen een fractie betaald van wat hun land echt waard is. Veel mensen worden beroofd van de bossen en het land dat niet alleen hun thuis is maar ook hun inkomensbron.

Regeringen moeten dringend werk maken van een participatief plan voor landgebruik, alvorens concessies toe te wijzen aan de agro-industrie. Het ontwikkelen van projecten zonder uitgebreide raadpleging van de gemeenschappen mag niet gebeuren. Ook gebieden met hoge ecologische waarde mogen hiervoor niet in aanmerking komen.

Als dit soort maatregelen er niet komen of niet effectief worden nageleefd, zullen het regenwoud, de inheemse gemeenschappen en de unieke dieren in één van de meest biologisch verscheiden regio's ter wereld bedreigd blijven.

- Irene Wabiwa-Betoko leidt de bossencampagne bij Greenpeace Afrika