Antoing, vijf kilometer ten zuidoosten van Doornik. Nu nog een slaperig provinciestadje van 7.500 zielen aan de oever van de Schelde, maar ooit misschien dé vluchtheuvel van België. Trekken het vijftiende-eeuwse kasteel of de Gallo-Romeinse grafheuvel nu nog toeristen aan, dan worden ze in de nabije toekomst misschien bakens voor de eerste nucleaire vluchtelingen.
Jodiumtabletten voor alle Belgen. Alle Belgen?
Antoing is het enige stadje in een lapje Belgisch grondgebied dat op minstens 100 kilometer van een kerncentrale ligt. Enkel deze 0,2% van ons land ligt buiten de nieuwe veiligheidsperimeter die het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle(FANC) aanbeveelt. In een advies aan de minister van Binnenlandse Zaken legt de Wetenschappelijke Raad van het FANC de zone waarbinnen preventief jodiumtabletten moeten worden verdeeld op minstens 100 kilometer rondom de centrales. Het volgt hiermee het advies van de Hoge Gezondheidsraad dat vorig jaar al een straal van 100 kilometer of meer vooropstelde.
De drie apotheken in de hoofdstraat van Antoing behoren zo tot het handjevol zaken dat geen jodiumtabletten zal moeten inslaan. Deze tabletten, die bij een kernongeval moeten verhinderen dat radioactief jodium wordt opgenomen door de schildklier, vormen slechts één van de punten uit het rapport van het FANC, naast een uitbreiding van de zone waarbinnen aangeraden wordt te schuilen indien evacuatie te gevaarlijk is (van 10 naar 20 kilometer) en een duidelijke kritiek op de gebrekkige voorbereiding op het terrein van de noodplannen op papier.
Liever genezen dan voorkomen
Maar vooral de timing van dit advies is ironisch. Enkele weken terug gaf het FANC nog groen licht om ook de scheurtjesreactoren opnieuw op te starten en nu adviseert het om de veiligheidszones rond deze centrales drastisch uit te breiden. Met andere woorden eerst de centrales opstarten en dan pas zeggen dat de noodplanning onvoldoende is. Zou het FANC dan toch niet zo zeker zijn van haar stuk? De precieze oorzaak van de scheurtjes is nog altijd niet gekend, en ook de veiligheidsvereisten voor Doel 1 en 2 werden gevoelig teruggeschroefd. Hoeveel waarde kan dan nog gehecht worden aan een instantie die afwisselend warm en koud blaast over onze nucleaire veiligheid en jodiumtabletten als een soort toverdrank beschouwt om de enorme risico’s van kernenergie op te vangen?
Ook in Duitsland en Nederland klinkt steeds luider officieel protest over de lakse houding van het FANC en de regering. Miljoenen Duitsers en Nederlanders delen immers in de klappen wanneer het fout loopt in Doel of Tihange. Begin deze week kwam de Luxemburgse minister van Binnenlandse Zaken haar Belgische collega uithoren over de toestand in Tihange en woensdag inspecteerden de Nederlanders de centrale van Doel. Of deze bezoeken de buren kunnen geruststellen, is zeer de vraag. Steden als Aken en Maastricht overwegen alvast juridische stappen en roepen hun regeringen op hetzelfde te doen. Onze reactoren vormen niet langer enkel een twistappel tussen Belgische voor- en tegenstanders van kernenergie, maar dreigen de inzet te worden van een diplomatieke rel met onze buurlanden.
Intussen is men in Antwerpen of Namen al evenmin voorbereid op een nucleair ongeval als in het verre Antoing. Jodiumtabletten zijn amper te verkrijgen, er is onvoldoende opvang buiten de directe gevarenzone en de lessen uit Fukushima worden in de wind geslagen. Ons nucleair beleid volgt de winstlogica van het Franse moederbedrijf van Electrabel, terwijl de veiligheid van de burgers op de tweede plaats komt. Nederland en Duitsland zijn het daar, in het belang van hun landgenoten aan de grens, terecht niet mee eens. Gelukkig komt het FANC straks wel weer met een of ander rapportje waarin er geen vuiltje aan de lucht is en kan Antoing nog lang van haar rustige ligging genieten.