Deel 1: procedureslag voor transparantie
Dat veilige opwekking van kernenergie en verwerking van kernafval niet bestaat, heeft de geschiedenis meermaals bewezen, met Tsjernobyl en Fukushima als pijnlijke uitschieters. Onlangs kwam de kerncentrale van Oyster Creek in de VS ook in de problemen na de passage van de orkaan Sandy. Ook de Belgische kerncentrales blijken niet onaantastbaar. De ontdekking van duizenden scheurtjes in Doel 3 en Tihange 2 zorgden voor ongerustheid bij het FANC, waarna de reactoren werden stilgelegd, tot afdoende onderzoek aantoont dat een heropstart veilig kan gebeuren.
Greenpeace is al langer niet overtuigd van de veiligheid van kerncentrales en nucleaire transporten, en heeft nu ook ernstige twijfels bij de onafhankelijkheid van officiële nucleaire instanties zoals het het FANC en het SCK. We stellen vast dat deze instanties allesbehalve transparant zijn. Zo vroegen we aan het FANC inzage in de transportvergunningen voor de doorvoer via ons land van hoogradioactief afval uit Nederland naar Frankrijk. We vroegen ook een kopie van de nood- en interventieplannen bij een nucleair accident aan het hiervoor bevoegde ministerie voor Binnenlandse Zaken.
Onze aanvraag bij het FANC om de transportvergunningen te verkrijgen werd in maart 2011 voor het eerst geweigerd . Ook na tal van gerechterlijke procedures, waarbij de rechter Greenpeace in het gelijk stelde, bleef het FANC weigeren om de vergunning vrij te geven. Omdat wij het bijltje er niet zo snel bij neerleggen, diende Greenpeace op 12 juli van dit jaar beroep in tegen de weigering van het FANC, ditmaal bij de beroepscommissie voor de toegang tot milieu-informatie. De wet op openbaarheid van milieu-informatie stelt dat zo’n beroep zo snel mogelijk moet ingewilligd worden en ten laatste 40 kalenderdagen na het indienen van het beroep. Op 15 oktober 2012 viel de beslissing van de beroepscommissie: we hebben het recht om de vergunning in te zien. Tot op heden, 118 dagen na het indienen van het beroep, ontvingen we geen documenten.
Een gelijkaardig verhaal ontspint zich rond de nood – en interventieplannen in geval van een nucleair ongeluk. Nadat we een weigering kregen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, dienden we op 30 augustus 2012, beroep in bij de beroepscommissie voor toegang tot milieu-informatie. De beroepscommissie zag geen reden om deze plannen niet openbaar te maken en besloot opnieuw in ons voordeel. Vandaag, 69 dagen na ons beroep, wachten we nog steeds op de plannen.
Niet alleen overschrijdt de overheid haar eigen deadlines, vastgelegd in de wet, daarnaast blijft ze haast dwangmatig vasthouden aan geheimhouding van transportvergunningen - die in Nederland openbaar zijn – en de nood- en interventieplannen. De reden voor de vaagheid rond deze documenten is ons onduidelijk. Het publieke belang van de openbaarheid ervan des te meer. De trein met kernafval rijdt onder andere door Antwerpen en Gent, terwijl de Nederlandse vergunning (over hetzelfde transport over Nederlands grondgebied) stelt dat dichtbevolkte regio’s dienen te worden vermeden. Een trein met hoge ioniserende stralingen door dichtbevolkt gebied laten rijden houdt enorme risico’s in. Je kan je afvragen hoe een gemeente zich kan voorbereiden op een ongeval als zelfs de lokale burgemeesters geen details krijgen over het vervoerde materiaal en de risico’s ervan. Hetzelfde geldt voor de nood – en interventieplannen; de toegankelijkheid is van belang zodat elke burger en betrokken hulpverlener op de gepaste manier kan handelen in geval van een nucleaire noodsituatie. Bovendien dient zo’n plan ten allen tijde op zijn haalbaarheid te worden geëvalueerd en gecontroleerd in theorie maar ook en vooral in praktijk.
Greenpeace eist meer transparantie binnen de nucleaire sector en de bevoegde overheidsinstanties zodat elke burger zich een reëel beeld kan vormen van de risico’s van kernenergie en de paraatheid van de overheidsinstanties in geval van een nucleair accident. Wij vrezen dat de overheid hierin tekortschiet, wat één van de redenen kan zijn voor hun terughoudenheid rond het vrijgeven van de transportvergunning en de noodplannen. Mocht blijken dat de nood- en interventieplannen niet volstaan, is het immers onverantwoord dat onze regering, verantwoordelijk voor de bescherming van alle burgers, de kerncentrales openhoudt.
[1] Op basis van artikel 2bis van de wet van 15 april 1994 betreffende de bescherming van de bevolking en van het leefmilieu tegen de uit ioniserende stralingen voortspruitende gevaren en betreffende het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle.
[2] Artikel 39 van de wet van 5 AUGUSTUS 2006. - Wet betreffende de toegang van het publiek tot milieu-informatie www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2006080556&table_name=wet
[3] Ministerie van Economische zaken, landbouw en innovatie. Betreft Vergunning verleend door de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie voor het vervoer en buiten Nederlands grondgebied brengen van bestraalde splijtstoffen DB Schenker RAIL Nederland N.V. Datum 8 december 2010