Een nucleaire wedloop, bergen kernafval en twee tragische kernrampen in Tsjernobyl en Fukushima: ziedaar de balans van 60 jaar kernenergie. De toekomst ziet er helaas niet veel beter uit, met een almaar ouder wordend reactorpark en niets dan loze beloftes over een ‘nucleaire renaissance’. Het heden, dat is dan weer het domein van het World Nuclear Industry Status Report, een jaarlijks rapport door een groep onafhankelijke experten, waarvan de recentste editie deze maand in Londen werd gelanceerd.

De korte pijn is de beste, moeten de auteurs van het rapport gedacht hebben, want al op de eerste pagina valt het harde verdict: ondanks de hardnekkige hoop die sommigen nog in een heropleving van kernenergie stellen, verliest de sector steeds meer terrein door de razendsnelle opmars van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie.

Staat van de nucleaire sector samengevat in 4 grafieken

Hier zijn een aantal economische redenen voor: bestaande reactoren worden steeds duurder om uit te baten en de bouwtijden en -kosten voor nieuwe reactoren rijzen de pan uit. De belangrijkste reden is echter de steile groei van wind- en zonne-energie, niet alleen in Europa maar zowat overal ter wereld: 45% van de wereldbevolking woont intussen in een land waar hernieuwbare bronnen (zonder waterkracht) meer elektriciteit produceren dan kernenergie!

1. Nieuwbouw komt niet van de grond

Jaar na jaar worden grootschalige bouwprojecten in de nucleaire sector aangekondigd, maar in de praktijk komt er maar heel weinig van terecht. Orders worden geannuleerd, de start van projecten wordt steeds uitgesteld, en wanneer er eenmaal begonnen wordt, loopt het overgrote deel enorme vertraging op – ‘bouwtijden’ van 30 jaar en meer zijn geen uitzondering. Het resultaat is dat ook de kosten voor nieuwe reactoren de pan uit rijzen: bijna drie keer zo duur als begroot in het geval van de enige twee Europese reactoren in aanbouw, Flamanville-3 (Frankrijk) en Olkiluoto-3 (Finland).

2. Nucleair reactorpark wordt steeds ouder en kostelijker

Zowat de helft van de actieve reactoren is intussen bijna 30 jaar of ouder. Deze vergrijzing betekent niet alleen dat er de komende jaren een hoop reactoren op pensioen zullen gaan, maar houdt ook serieuze gevaren in. Zo waren de Fukushima-reactoren op het moment van de kernramp tussen 37 en 40 jaar oud, en was hun levensduur net met 10 jaar verlengd. Een levensduurverlenging van oude reactoren – zoals Tihange 1 en Doel 1 en 2 – leidt dan ook vaak tot lagere veiligheidseisen dan de standaarden voor nieuwe reactoren. Bovendien stijgen ook hier de kosten voor exploitatie, waardoor wind- en zonne-energie (ook zonder subsidies) in steeds meer landen goedkoper is dan kernenergie.

3. Europese kernenergie is op de terugweg

Je zou het misschien niet denken wanneer je de hardnekkigheid ziet waarmee onze politici zich aan het nucleaire verhaal vastklampen, maar kernenergie is definitief op zijn retour in Europa. Het is al van 1990 geleden dat er nog echt nieuwe capaciteit bijkwam, terwijl de laatste jaren steeds meer reactoren werden gesloten – zo sluit Duitsland al haar centrales tegen 2022 en vermindert zelfs Frankrijk het aandeel kernenergie met 33% tegen 2025, waardoor nog eens 25 reactoren zullen moeten sluiten. Ook energiebedrijven beginnen hun nucleaire afdelingen af te stoten, zoals het Duitse E.ON of het Franse Engie, moederbedrijf van Electrabel.

4. De opmars van hernieuwbare energie is onstuitbaar

Hernieuwbare energie is de duidelijke winnaar in dit verhaal. Sinds de ondertekening van het Kyoto-protocol in 1997, steeg de Europese elektriciteitsproductie uit zon en wind met 340 TWh (vijf keer de totale Belgische elektriciteitsproductie in 2014), terwijl kernenergie met 47 TWh daalde. Vorig jaar produceerden hernieuwbare energiebronnen meer dan 28% van de Europese elektriciteit, net iets meer dan kernenergie. En die trend zet zich de komende jaren door: de nucleaire (maar ook fossiele) capaciteit wordt jaar na jaar afgebouwd, terwijl er steeds meer windmolens en zonnepanelen bijkomen. Deze zijn veel flexibeler én hebben geen brandstofkosten, waardoor ze steeds vaker nucleaire en fossiele energie verdringen op de markt. De toekomst ziet er dus ‘zonnig’ uit!

Alle grafieken uit het World Nuclear Industry Status Report 2015. Lees het volledige rapport hier.