#Marghem: Parcours van een brokkenpiloot

29 juli
Minister Marghem claimt vandaag triomfantelijk een “evenwichtig akkoord” met Electrabel te hebben gesloten over de verlenging van Doel 1 en 2. Maar er is duidelijk iets mis met haar weegschaal. Want net als bij de conventie over Tihange 1 zijn alle lusten opnieuw voor Electrabel en zijn de lasten voor de overheid – en dus de belastingbetaler.

Zo stort Electrabel amper €20 miljoen per jaar in een fonds voor energietransitie, en hoeft het verder niets af te dragen. Ook voor Doel 3 en 4 en Tihange 2 en 3 wordt de nucleaire rente zo goed als afgevoerd: de Staat ontvangt nog slechts 40% van de winst. Greenpeace heeft de minister alvast om volledige transparantie gevraagd en eist dat ook deze conventie gepubliceerd wordt.

10 juli
Dankzij een “gunstige wind” publiceert de RTBF vandaag de integrale tekst van de (niet meer zo) geheime conventie over Tihange 1. Meteen wordt duidelijk waarom zowel de regering als de nucleaire uitbaters deze overeenkomst zo graag geheim wilden houden: de Belgische Staat én burger worden volledig uitgekleed en dreigen op te draaien voor een enorme rekening, terwijl Electrabel en EDF enorme garanties toegekend krijgen.

6 juli
Na eerder akkoord te zijn gegaan met de publicatie van het contract over de levensduurverlenging van Tihange 1, verzet uitbater Electrabel zich hier opnieuw tegen. Mede-eigenaar EDF dreigde vorige week zelfs met een rechtszaak als de conventie zou uitlekken.

24 juni
De Vlaamse Vereniging van Journalisten (en haar Waalse tegenhanger AJP) daagt minister Marghem voor de rechter omdat ze nog steeds weigert om het contract over Tihange 1 openbaar te maken. Ook Greenpeace overweegt verdere juridische stappen na de positieve uitspraak van de Federale Beroepscommissie voor de toegang tot milieu-informatie. Hierin wordt de minister ook opgelegd om alle informatie over de lopende onderhandelingen tussen de regering en Electrabel over de levensduurverlenging van Doel 1 en Doel 2 bekend te maken.

21 juni
Ook na het fiat van Electrabel en EDF weigert minister Marghem nog steeds de conventie over Tihange 1 integraal publiek te maken en zal het parlement het document slechts mogen inkijken in een zogeheten ‘data room’, waar geen aantekeningen of kopieën mogen worden gemaakt. Intussen verstrijkt morgen het ultimatum van Groen-parlementslid Kristof Calvo aan de minister: als ze na 10 dagen (vanaf 12 juni) de conventie niet publiek heeft gemaakt, zal Groen dit in haar plaats doen.

18 juni
Ondanks alle juridische bezwaren tegen het wetsontwerp van minister Marghem, stemt het parlement vandaag in met de verlenging van Doel 1 en 2. Greenpeace maakte van de gelegenheid gebruik om in het halfrond op te roepen voor een duurzame energietoekomst: zes activisten ontrolden er drie lange spandoeken met de boodschap “Marghem, no more lies – Clean energy now”.

17 juni
Na meer dan 70 uur parlementaire debatten wordt de bespreking van het wetsontwerp afgerond. De eerste uren werden besteed aan de koppige weigering door minister Marghem om het akkoord over Tihange 1 te publiceren. De uitspraak van de Federale beroepscommissie op het verzoek van Greenpeace forceert uiteindelijk een kleine doorbraak – waarna de minister frontaal de aanval inzet op de oppositie, Greenpeace én de commissie, die ze ervan beschuldigt onder één hoedje te spelen.

Ook de Raad van State moet het even later ontgelden. Onbetrouwbaar en wispelturig, aldus de minister. De parlementariërs – en dan vooral de juristen onder hen – zijn zichtbaar geschokt over deze uitval naar een van de meeste gerespecteerde rechtscolleges in ons land.

15 juni
Heeft minister Marghem dan toch het licht gezien en werkt ze aan een plan B voor komende winter? Volgens de media onderzoekt de minister een versterking van de verbinding met het Nederlandse stroomnet (klinkt bekend?) en het gebruik van enorme noodgeneratoren. Minister Marghem ontkent: “Deze bijkomende pistes zijn geen alternatief voor de verlenging van Doel 1 en 2.”

14 juni
Welles, nietes? Na Electrabel meldt ook EDF geen bezwaar te hebben tegen de publicatie van het contract over Tihange 1. Volgens minister Marghem klopt dit niet en wacht ze nog steeds op een schriftelijke bevestiging hiervan door EDF.

13 juni
Marghem’s aanpak leidt ook tot ergernis bij de Vlaamse energieregulator. Kurt Deketelaere, voorzitter van de VREG, hekelt haar weigering het contract over Tihange 1 openbaar te maken: “Zowel de Europese als de internationale wetgeving is heel duidelijk over de openbaarheid van milieu-gerelateerde zaken. Ik vraag mij af hoe ze dat nog allemaal kunnen verantwoorden. Wat moet er nog gebeuren voor de minister ontslag neemt?”

Net zo vernietigend is hij over de voorgestelde verlenging van Doel 1 en 2: “Het moet gedaan zijn met al dat improviseren. Het is tijd om eindelijk werk te maken van een open en doordacht energiebeleid. Dit amateurisme kan echt niet meer.”

12 juni
Minister Marghem lijkt niet onder de indruk van het advies van de Raad van State: “De regering volgt een andere logica. (Zij) heeft gekozen om Doel 1 en 2 open te houden (…).”

Ook de transparantiecommissie hoeft niet op medewerking te rekenen. Minister Marghem verstopt zich achter de exploitanten Electrabel en EDF, die volgens haar eerst de vertrouwelijkheid van het contract over Tihange 1 moeten opheffen. De Tijd kon het contract echter al inkijken en onthult enkele verontrustende elementen:

- Electrabel en EDF worden volledig schadeloos gesteld bij een eerdere sluiting van Tihange 1
- de nucleaire rente wordt pas berekend vanaf 9,3% winst en na aftrek van alle investeringskosten

11 juni
Derde negatief advies van de Raad van State. De Raad bevestigt opnieuw de plicht om een milieueffectenrapport en publieke consultatie voor Doel 1 te organiseren en trekt dit nu ook expliciet door naar Doel 2, dat nog niet is stilgelegd: “(O)ok bij een loutere verlenging van de levensduur van de kerncentrale Doel 2 (…) (gelden) in elk geval de uit het Espoo-verdrag en het verdrag van Aarhus voortvloeiende consultatie- en milieueffectrapportageverplichtingen.”[1]

Daarnaast stelt de Raad nogmaals dat een geheime overeenkomst tussen de regering en Electrabel strijdig is met de Grondwet. Enkel het parlement kan deze regeling uitwerken, omdat die betrekking heeft op het heffen van een nucleaire belasting.[2]

8 juni
Op vraag van Greenpeace beveelt de Federale Beroepscommissie voor de toegang tot milieu-informatie de publicatie van het contract met Electrabel en EDF over de levensduurverlenging van Tihange 1, afgesloten door de vorige regering. Ook andere documentatie over de verlenging van zowel Tihange 1 als Doel 1 en 2 moet openbaar worden gemaakt. Geheel onwettig weigert minister Marghem al maanden om deze documenten ter beoordeling over te maken aan de Commissie.

3 juni
Op de agenda van de Kamer staat de bespreking van het wetsontwerp over de verlenging van Doel 1 en 2. Minister Marghem maakt zich al op om de “bevestiging van haar redenering door de rechter” lang en breed uit te smeren, maar nog voor de meerderheid het beseft, heeft de oppositie de opschorting van de debatten bekomen. Reden is een reeks amendementen die ze eerst aan de Raad van State willen voorleggen, waaronder de verplichting om een MER en consultatie te organiseren. Door deze verdere vertraging wordt een plan B voor de komende winter stilaan noodzakelijk.

1 juni
In de zaak die Greenpeace tegen de Belgische Staat aanspande om de naleving van de verdragen van Aarhus en Espoo te bekomen, weigert de rechtbank van eerste aanleg zich uit te spreken over deze vraag.          

27 mei
In alweer een nachtelijke zitting keurt de Kamercommissie het wetsontwerp goed, opnieuw meerderheid tegen oppositie. Tijdens de bespreking weigerde minister Marghem garanties te geven dat Electrabel geen aanspraak zal kunnen maken op een schadevergoeding bij een vervroegde sluiting van Doel 1 of 2.

26 mei
Ook internationaal toezicht moet wijken voor de plannen om Doel 1 en 2 koste wat kost open te houden. Zo wil de regering niet wachten op de gebruikelijke SALTO-inspectie van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA), dat pas in 2016 een eerste keer kan langskomen. Nochtans drong het FANC hier al in 2010 op aan.

21 mei
Tweede negatief advies van de Raad van State. De Raad bevestigt onomwonden wat Greenpeace al maanden eist: er moet een milieueffectenrapport en publieke consultatie komen over de mogelijke levensduurverlenging van Doel 1. Het advies dateert van 8 mei, maar minister Marghem hield het twee weken verborgen voor het parlement.

Minister Marghem moet vandaag ook verschijnen voor een speciale zitting van de Kamercommissie Bedrijfsleven om zich te verantwoorden voor haar gedrag van de laatste weken. De minister weigert te antwoorden op de vragen van de oppositie, maar premier Michel bevestigt het vertrouwen van de regering in de minister. Voor hoelang nog?

19 mei
De ‘eigenhandig’ geschreven juridische nota van minister Marghem blijkt een slecht plagiaat te zijn van een advies door advocatenkantoor Janson Baugniet. Hele paragrafen zijn letterlijk gekopieerd, terwijl de betekenis van andere stukken verdraaid is en de kritische bedenkingen eruit weggelaten zijn. Minister Marghem had echter uitdrukkelijk gezegd dat de nota haar eigen werk was en er geen extern advies was ingewonnen.

12-13 mei
Na een marathonzitting stemt de commissie Bedrijfsleven in de vroege uurtjes alvast over de artikelen van het wetsontwerp voor de verlenging van Doel 1 en 2.

Tijdens de debatten werd lange tijd stilgestaan bij het voorstel Woitrin als alternatief voor het openhouden van Doel 1 en 2. De ex-directeur van de energieregulator CREG stelt namelijk voor om de verbinding met het Nederlandse stroomnet te versterken, goed voor 1.000MW extra bevoorrading. Minister Marghem heeft er echter weinig oren naar en een vraag van de oppositie om Dominique Woitrin hierover te ondervragen, wordt verworpen door de meerderheid.

5-6 mei
Na negatieve adviezen van het FANC en de Raad van State over het wetsontwerp van minister Marghem, gaat vandaag het parlementaire werk verder met een dubbele vergadering van de Kamercommissie Bedrijfsleven. Tijdens de debatten wordt al snel duidelijk dat het water tussen minister Marghem en de oppositie behoorlijk diep is en er wordt een extra sessie voorzien op 12 mei.

De minister wil koste wat kost de levensduur van Doel 1 en 2 verlengen en lijkt hierbij absoluut een milieueffectenrapport (MER) en publieke consultatie te willen vermijden. De bevoorradingszekerheid voor komende winter moet ‘hoogdringend’ gegarandeerd worden, zo klinkt het. Greenpeace wees de minister echter al in augustus 2014 op deze internationale verplichtingen en daagde de Belgische Staat in december 2014 voor de rechter om de naleving van de wet te eisen.