Het rapport (1) baseert zich op verschillende onderzoeken, zoals
landelijke statistieken uit Wit-Rusland over kanker. Daaruit kan
afgeleid worden dat de Tsjernobyl-catastrofe ongeveer 270.000
gevallen van kanker zal veroorzaken, waarvan 93.000 met dodelijke
afloop (2). Ook demografische gegevens zijn meegenomen in het
rapport. Hieruit blijkt dat er de afgelopen vijftien jaar al 60.000
mensen extra zijn overleden in Rusland als gevolg van de ramp in
Tsjernobyl en dat het totaal aantal dodelijke slachtoffers voor
Oekraïne en Wit-Rusland kan oplopen tot 140.000 (3).
Het rapport bekijkt ook de nu nog voortdurende impact op de
gezondheid van de Tsjernobyl-ramp. Conclusie? De straling heeft een
verwoestend effect gehad op de overlevenden: beschadiging van het
hormonaal en het immuunsysteem, versnelde veroudering, hart- en
vaatziekten en bloedaandoeningen, psychische stoornissen,
chromosoomafwijkingen en een toename van het aantal misvormde
foetussen en kinderen.
Hoewel er onzekerheden blijven over de totale impact van de
Tsjernobyl-ramp, is het overduidelijk dat deze catastrofe een
ontwrichtend effect heeft gehad op de gezondheid van miljoenen
mensen wereldwijd. De gezondheid van mensen uit de Oekraïne,
Wit-Rusland en Rusland heeft niet alleen te lijden onder de directe
gevolgen van straling, maar ook onder de verslechterde
sociaal-economische situatie als gevolg van de kernramp. Dan gaat
het bijvoorbeeld over de stijgende kosten voor gezondheidszorg, het
kwijtraken van landbouwgrond en de gedwongen herhuisvesting van
ongeveer 300.000 mensen. De catastrofe is trouwens gevolgd door een
economische crisis en een verzwakking van de arbeidsmarkt.
Deze conclusies staan in schril contrast met de uitspraken van
het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) (4). De IAEA hield de
werkelijke omvang van de gevolgen verborgen door niet aan te geven
dat de 4.000 gevallen van kanker met dodelijke afloop enkel slaan
op een specifieke (en relatief kleine) groep van 600.000 mensen
(zoals de zogenaamde 'liquidatoren' - de personen die betrokken
zijn bij het ruimen van de kernreactor - en mensen die na het
ongeluk moesten verhuizen). In werkelijkheid zijn honderden
miljoenen mensen blootgesteld aan radioactieve fall-out door het
ongeluk.
Bovendien werden in het IAEA-rapport de gevolgen van andere
ziektes dan kanker niet opgenomen. Het Internationaal
Atoomagentschap probeert veel ziektes te verklaren als
'stralingsfobie', terwijl er een duidelijk medisch aangetoond
verband bestaat tussen blootstelling aan straling (bijvoorbeeld via
de schildklier) en psychisch welzijn.
"Het is stuitend dat het Internationaal Atoomagentschap de
gevolgen probeert te bagatelliseren van de grootste catastrofe ooit
in een kerncentrale", zegt Ivan Blokov van het Russische kantoor
van Greenpeace. "Het ontkennen van de echte impact van de ramp is
niet alleen respectloos voor de honderdduizenden slachtoffers, maar
stelt ook het mandaat van de IAEA in vraag. Hoe kan deze
organisatie de nucleaire waakhond van de wereld zijn, als ze niet
eens de schade kan toegeven die kernenergie aanricht."
Tsjernobyl in België: onmogelijk?
De Belgische kerncentrales zijn van een ander type dan deze in
Tsjernobyl. Toch zijn de nucleaire reactoren zoals deze in Doel en
Tihange niet zonder gevaar. Werelwijd ontstonden er al heel wat
problemen met scheurtjes in reactorvaten die broos worden, onder
meer in Frankrijk, Zweden, Zwitserland en de VS (5). Eén van de
zwakke punten in dit type reactoren is het koelwatercircuit dat een
hogere temperatuur en druk heeft dan vergelijkbare reactortypes.
Dat kan leiden tot versnelde corrosie van bepaalde onderdelen.
Vooral de stoomgeneratoren moeten regelmatig vervangen worden.
Kleine barsten kunnen leiden tot catastrofale ongelukken. Rapporten
van het onafhankelijk controle-organisme AVN wijzen op incidenten
in de Belgische centrales zoals kortsluitingen, barsten en kleine
lekken. AVN wijst ook op de verzwakte veiligheidscultuur in de
Belgische centrales.
"De Tsjernobyl-reactor werd kort voor de catastrofe in 1986 door
de internationale nucleaire veiligheidsinstanties als veilig
omschreven", zegt Karen Janssens van de klimaatcampagne van
Greenpeace. "Toch gebeurde het 'onmogelijke'. Welke risico's we
lopen in België is dan ook een logische vraag. Twintig jaar na de
Tsjernobyl-ramp, is het hoog tijd dat we kernenergie vervangen door
moderne technologieën zoals energie-efficiëntie en hernieuwbare
energie. Deze zijn niet alleen schoon, maar zijn ook goedkoper en
kunnen sneller ontwikkeld worden dan kernenergie."
Notes:
(1) Het rapport 'The Chernobyl Catastrophe - Consequences on Human Health' en de samenvatting is beschikbaar via: www.greenpeace.be.
(2) Gezamenlijk energie en nucleair onderzoekinstituut van de Nationale Academie van Wetenschappen van Wit-Rusland, Dr. Michail V. Malko, hoofdonderzoeker.
(3) Centrum van onafhankelijk milieuonderzoek van de Russische Academie van Wetenschappen, Dr.Veniamin V. Khudoley (en anderen).
(4) Persbericht van 5 september 2005
(5) Meest verontrustend was dat men een barst in de reactor van ‘David Besse’ in de VS jarenlang over het hoofd zag ondanks reguliere controles. De ontdekking van de barst, na 10 jaar kwam net op tijd om een ernstig ongeluk te voorkomen.