Ας είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας για τη συριακή κρίση: έχουμε (Ευρώπη, Ελλάδα ή πολίτες) καθυστερήσει αδικαιολόγητα να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα για το οποίο έχουμε ως δυτικοί σοβαρή ευθύνη. Κινητοποιηθήκαμε μόνο όταν το πρόβλημα έφτασε στην πόρτα μας (αν και κάποιοι συμπολίτες μας έχουν αφιερώσει εδώ και χρόνια τη ζωή τους στην προστασία των προσφύγων) και ακόμα και τώρα κάνουμε πολύ λιγότερα από όσα θα έπρεπε. Ακόμα όμως και τώρα και παρά τη διεθνή κινητοποίηση, την κατακραυγή και τις συγκλονιστικές φωτογραφίες, υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ότι η συριακή κρίση είναι πρόβλημα των Σύριων. Δεν ξέρω πότε ακριβώς συμφωνήσαμε ότι είναι εντάξει να μην είμαστε άνθρωποι μπροστά σε τόσο πόνο και μάλιστα τόσο κοντά σε μας, αυτό δεν αλλάζει όμως το γεγονός ότι χρειαζόμαστε στοιχεία και επιχειρήματα για να αντιμετωπίσουμε τις κραυγές και τις σκοτεινές αντιλήψεις που εκφράζονται από κάποιους στην Ελλάδα. Παρακάτω οι απαντήσεις σε μερικές από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις που έχω ακούσει, κάποιες εκ των οποίων είναι γνήσιες απορίες και κάποιες καθαρή προπαγάνδα.
Δεν έχουμε σοβαρότερα προβλήματα να ασχοληθούμε;
Όχι. Ο ΟΗΕ χαρακτήρισε την κατάσταση στη Συρία τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση στην ιστορία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση αυτήν τη στιγμή στον πλανήτη.
Μερικά ακόμα στοιχεία (Σεπτέμβριος 2015) που στηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό:
- 250.000 άνθρωποι έχουν χάσει μέχρι σήμερα τη ζωή τους στη Συρία (ο αριθμός αυτός είναι πιθανότατα υψηλότερος). Αν και οι εκτιμήσεις διαφέρουν, ο αριθμός των θανάτων παιδιών κυμαίνεται σε 12.000 – 20.000.
- Από το 2011 έως σήμερα, περισσότεροι από 4 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα ως πρόσφυγες σε γειτονικές χώρες και περισσότεροι από 7,6 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί μέσα στη χώρα (Internally displaced persons, IDP). Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 1 στους 2 κατοίκους έχει χάσει το σπίτι του και έχει ξεριζωθεί από τον τόπο του
- Εντός της Συρίας, 12,2 εκατομμύρια κάτοικοι χρειάζονται επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Αύγουστος 2015) http://goo.gl/a6PMuw
Εγώ γιατί πρέπει να εμπλακώ;
Γιατί δεν περισσεύει κανείς. Μέχρι σήμερα το ποσοστό των οικονομικών αναγκών του 2015 για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Συρία που έχει καλυφθεί, δεν ξεπερνά το 37%. Από τον Ιανουάριο του 2015 έως τις 15 Σεπτεμβρίου, 167 άνθρωποι (πολλοί εκ των οποίων μωρά και παιδιά) έχουν πνιγεί στις ίδιες θάλασσες που κάνουν μπάνιο τα δικά μας παιδιά. Στην μεγαλύτερη μεταπολεμική, προσφυγική κρίση, ας σταθούμε στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Πηγή: UN https://goo.gl/zABtkS
Γιατί δεν κάθονται οι άντρες εκεί να πολεμήσουν;
Σχεδόν το 80% των προσφύγων είναι γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι. Ποιος είπε ότι η πλειονότητα των προσφύγων είναι άντρες; Αναλυτικότερα τα δημογραφικά στοιχεία των προσφύγων είναι: 51% παιδιά, 24% γυναίκες και 3% ηλικιωμένοι (60+).
Ας έχουμε στο νου μας επίσης ότι είναι σαφώς προτιμότερο για την ψυχολογία και την ασφάλεια των παιδιών να ταξιδεύουν και με τους δύο γονείς τους. Και κάτι τελευταίο: πώς ακριβώς έχουμε το δικαίωμα να υπαγορεύουμε στον άλλο αποφάσεις ζωής ή θανάτου;
Δεν είναι όλοι όσοι έρχονται στην Ελλάδα Σύριοι και δεν είναι όλοι πρόσφυγες.
Σχεδόν το 70% των εισελθόντων στην Ελλάδα το 2015 ήταν Σύριοι. Μόνο τον Αύγουστο του 2015, 80% των μεταναστών και προσφύγων που εισήλθαν στην Ελλάδα ήταν Σύριοι. Αν σε αυτούς προσθέσουμε και όσους προέρχονται από Ιράκ και Αφγανιστάν, τότε το ποσοστό ανθρώπων που φτάνουν στην Ελλάδα και προέρχεται από χώρες σε εμπόλεμη κατάσταση ανέρχεται σε 92% (Ιανουάριος – Αύγουστος 2015).
Προσοχή! Οι άνθρωποι που έρχονται από Αφγανιστάν και Ιράκ, κινδυνεύουν επίσης και μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σε πολύ χειρότερη οικονομική κατάσταση από τους Σύριους πρόσφυγες. Με κάποιο μαγικό τρόπο όμως καταφέραμε να μετατρέψουμε τους πρόσφυγες από αυτές τις χώρες σε πρόσφυγες χαμηλής προτεραιότητας.
Πηγή: Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης http://goo.gl/Gup4aH
Γιατί πρέπει η Ελλάδα να επωμιστεί τέτοιο βάρος αφού είναι σε κρίση;
Η Ελλάδα είναι το πέρασμα για χώρες όπως η Γερμανία, η Σουηδία και η Αυστρία. Ως χώρα δεχόμαστε λιγότερο από το 1% των αιτήσεων ασύλου από Σύριους πρόσφυγες.
Συνολικά, για το διάστημα Απρίλιος 2011 – Αύγουστος 2015 είχαν καταγραφεί στην Ευρώπη 428.735 αιτήσεις ασύλου από Σύριους εκ των οποίων μόλις οι 3.969 (0,9%) κατατέθηκαν στην Ελλάδα. Η Γερμανία και η Σερβία έχουν δεχτεί το 43% των αιτήσεων ασύλου και το 40% η Σουηδία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία.
Πηγή: UNHCR http://goo.gl/Mhpzbc
Από τι προσπαθούν να ξεφύγουν οι Σύριοι; ISIS ή Assad;
Προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο. Αυτό που ξεκίνησε ως ειρηνικές διαμαρτυρίες το 2011 στη Συρία, μετατράπηκε σύντομα σε εμφύλιο πόλεμο με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες (βλ. παραπάνω). Τα media προβάλλουν τις θηριωδίες του ISIS, αλλά παραλείπουν εντελώς τους βομβαρδισμούς του καθεστώτος Assad με βόμβες βαρέλια (barrel bombs) και επικίνδυνα χημικά.
Εδώ μπορείτε να δείτε περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση χημικών όπλων από το καθεστώς Assad στη Συρία (και την ευθύνη της Ευρώπης).
Γιατί δεν πάνε ανατολικά προς τις πλούσιες χώρες του αραβικού κόλπου;
Γιατί οι χώρες αυτές δεν τους δέχονται και δεν φαίνεται να αλλάζει κάτι σύντομα. Τα σύνορά τους είναι κλειστά και ο μόνος τρόπος για να εισέλθουν είναι με προσωρινή visa (εργασίας ή προσωρινής παραμονής, πχ αν έχουν συγγενείς). Η διαδικασία είναι εξαιρετικά γραφειοκρατική, πιθανότατα για να αποθαρρυνθούν οι πρόσφυγες, αλλά και να μην δημιουργηθεί κάποιο προηγούμενο.
Επίσης, τα κράτη του Κόλπου μέχρι και σήμερα δεν είναι μέρη στη Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων, ενώ δεν έχουν εθνική νομοθεσία που να αναγνωρίζει νομικά το προσφυγικό καθεστώς. Αυτό οφείλεται εν μέρει και σε ένα γενικότερο αίσθημα ξενοφοβίας καθώς τα κράτη αυτά έχουν μικρό πληθυσμό, υψηλό ποσοστό αλλοδαπών που εργάζονται στη χώρα και υπερβολικό πλούτο που συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κράτη αυτά χρησιμοποιούν πολίτες από κράτη της ΝΑ Ασίας ως ανειδίκευτους εργάτες (βλ. Μουντιάλ στο Κατάρ). Πολλοί από αυτούς, έχουν φύγει ως πρόσφυγες από τη χώρα τους.
Στον αντίποδα, τα πολύ πιο οικονομικά αδύναμα κράτη του Λιβάνου και της Ιορδανίας υποδέχονται ήδη περισσότερους από 1,1 εκατομμύριο και 630.000 πρόσφυγες αντίστοιχα.
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι υπάρχει και η αντίθετη φωνή στα κράτη αυτά. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να παρακολουθήσει τη συζήτηση στο twitter #Welcoming_Syria’s_refugees_is_a_Gulf_duty
Γιατί διακινδυνεύουν τη ζωή των παιδιών τους στη θάλασσα;
Όντως πιστεύεις ότι υπάρχει κόσμος που προτιμά να πνιγεί σε βάρκες πληρώνοντας 2.000 $ το κεφάλι, αντί να ταξιδέψει αεροπορικά με 400€; Αν ναι, δες αυτό το πολύ κατατοπιστικό video (2’55”). Δεν υπάρχει γονιός που θα έβαζε τη ζωή του παιδιού του σε τέτοιο κίνδυνο, αν δεν ήταν απολύτως σίγουρος/η ότι αυτό που τους περιμένει στη χώρα τους είναι πολύ χειρότερο. Επίσης, οι άνθρωποι αυτοί επιλέγουν τη θαλάσσια οδό γιατί τα χερσαία σύνορα μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βουλγαρίας έχουν πολύ αυστηρά μέτρα αστυνόμευσης. Ένα από αυτά είναι η κατασκευή φράχτη 12,5 χιλιομέτρων βορειανατολικά της Ορεστιάδας.
Eίναι όλοι με τα κινητά και βγάζουν selfies.
Αυτό.
Και επίσης το άρθρο της Independent με τίτλο: Surprised that Syrian refugees have smartphones? Sorry to break this to you, but you’re an idiot Μην γίνεσαι κόπανος. Το post αυτό θα ενημερώνεται διαρκώς με νέες ερωτήσεις και απαντήσεις. Αν έχεις οποιαδήποτε σκέψη όμως, άφησε ένα σχόλιο. Αν θέλεις να βοηθήσεις ακόμα πιο ενεργά (εθελοντικά ή οικονομικά), δες εδώ οργανώσεις και πρωτοβουλίες που βοηθούν τους πρόσφυγες.
Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε πρώτα στο προσωπικό blog του Δημήτρη Ιμπραήμ Oikolopaidia.