1. Τι είναι η COP21;
Από τις 30 Νοεμβρίου μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου πολιτικοί ηγέτες από περισσότερες από 190 χώρες θα παρευρεθούν στην 21η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα που πραγματοποιείται στο Παρίσι. Η Διάσκεψη αυτή, που είναι γνωστή ως COP21 (21st Conference for the Parties – Διάσκεψη των Μερών), στόχο έχει μία παγκόσμια δεσμευτική συμφωνία για το κλίμα.
2. Γιατί είναι τόσο σημαντική;
Η COP21 γίνεται με στόχο να συμφωνηθεί ανάμεσα στις χώρες ένα σχέδιο για να μπορέσουμε να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, όπως εκτεταμένες ξηρασίες, πλημμύρες και καταιγίδες. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Να μπούμε σ’ έναν σωστό δρόμο για να κρατήσουμε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2°C, μιας και αυτό είναι το όριο που σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν πρέπει να ξεπεραστεί, αν θέλουμε να αποφύγουμε τις καταστροφικές συνέπειες των κλιματικών αλλαγών.
Βέβαια, κάποιες χώρες ήδη βιώνουν τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών ακόμα και τώρα, που η θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 1 °C κατά μέσο όρο. Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούνται κλιματικοί πρόσφυγες, συγκρούσεις κρατών που επιδεινώνονται από τις κλιματικές αλλαγές και ακραία καιρικά φαινόμενα που βρίσκονται σε έξαρση.
Κάποια έθνη, συμπεριλαμβανομένης και μίας συμμαχίας μικρών νησιών, θεωρούν ότι το όριο των 2 °C είναι ήδη πολύ υψηλό. Υποστηρίζουν ότι πρέπει να παραμείνουμε εντός του 1,5 °C , αύξηση που φαίνεται πλέον ότι είναι σίγουρη.
3. Τι μπορούμε λοιπόν να περιμένουμε από την COP21;
Αρχικά το ότι θα καταλήξει σε μία νομικά δεσμευτική συνθήκη και όχι σε κενές υποσχέσεις για ακόμα μία φορά. Η Διάσκεψη αυτή δεσμεύει νομικά τα κράτη και τους υποχρεώνει να κρατήσουν τις δεσμεύσεις τους.
Για να επιτευχθεί αυτό, οι διπλωμάτες του ΟΗΕ ζήτησαν να υπάρξει περισσότερη προετοιμασία πριν την Διάσκεψη, και σε αυτήν την προετοιμασία να συνεισφέρουν όλα τα κράτη
Ρόλο εδώ παίζουν οι Εθνικά Καθαρισμένες Προθέσεις Συνεισφοράς (Intended Nationally Determined Contributions - INDCs). Αυτές είναι οι δεσμεύσεις που έκαναν οι χώρες που είναι υπεύθυνες για το 80% και πάνω των εκπομπών ρύπων για τη μείωση αυτών. Δεν είναι όμως νομικές δεσμεύσεις. Είναι περισσότερο ενδείξεις των προθέσεων των 155 χωρών που τις έχουν υποβάλει. Ένας από τους στόχους της COP είναι όλα τα κράτη μαζί να συμφωνήσουν σε ένα κοινό επίπεδο νομικής δέσμευσης, στο Παρίσι.
Επιπλέον, οι INDCs που έχουν υποβληθεί δεν είναι ικανές για να αποτρέψουν την αύξηση της θερμοκρασίας στους 2 °C (σύμφωνα με έρευνες της Γραμματείας της Σύμβασης του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές , το UNFCCC), ωστόσο δεν παύει να αποτελούν μία καλή αρχή. Και αυτό γιατί οι INDCs δείχνουν μέχρι που είναι διατεθειμένοι να φτάσουν οι μεγάλοι ρυπαντές, (συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, Κίνα, Ευρώπη και Ινδία) για να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές αλλαγές. Αλλά το σημαντικό είναι ότι θα χρειαστεί να υπάρξει ένας μηχανισμός που θα αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των INDCs και θα τις προσαρμόζει κατάλληλα, βελτιώνοντας δηλαδή την "κλιματική φιλοδοξία" μετά το Παρίσι όπου και όταν χρειαστεί. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συμφωνηθεί τώρα κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης.
4. Όλα αυτά όμως εξαρτώνται από τα πολιτικά συμφέροντα των κρατών, έτσι;
Απόλυτα. Αλλά το πολιτικό τοπίο φαίνεται να είναι αρκετά πιο ελπιδοφόρο από ό,τι στις προηγούμενες Διασκέψεις.
Το πιο σημαντικό είναι η ιστορική συμφωνία μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών που ανακοινώθηκε τον Νοέμβριο. Σύμφωνα με αυτήν, οι δύο παγκόσμιες υπερδυνάμεις με τις μεγαλύτερες εκπομπές σε διοξείδιο του άνθρακα δείχνουν να απομακρύνονται από τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Ο πρόεδρος Obama έβαλε ως προτεραιότητά του την επίτευξη μίας παγκόσμιας συμφωνίας για το κλίμα, ενώ οι G7 (Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ιαπωνία και Ηνωμένες Πολιτείες) έχουν συμφωνήσει να σταματήσουν σταδιακά τη χρήση άνθρακα, με στόχο τις μηδενικές εκπομπές έως το 2100.
Την ίδια στιγμή, χώρες που παλαιότερα είχαν σταθεί εμπόδια στην επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας όπως η Κίνα και η Ινδία, τώρα σε μεγάλο βαθμό προωθούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αν και η Ινδία έχει δηλώσει ότι θέλει επίσης να διπλασιάσει την παραγωγή άνθρακα μέχρι το 2020).
Οι επιχειρήσεις έχουν δεσμευτεί να υποστηρίξουν τις συζητήσεις που θα γίνουν στο Παρίσι, ενώ ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Mark Carney, έδωσε στους επενδυτές κίνητρο για δράση, όταν τους προειδοποίησε ότι θα έρθουν αντιμέτωποι με τεράστιες απώλειες λόγω των κλιματικών αλλαγών.
5. Και τι γίνεται με την Ελλάδα;
Μέσα σε όλη αυτήν την άνευ προηγουμένου διεθνή πολιτική και οικονομική κινητοποίηση, η χώρα μας δυστυχώς μοιάζει να κινείται σε ρυθμούς άλλων δεκαετιών κινδυνεύοντας να αποτελέσει μία εξαιρετικά δυσάρεστη έκπληξη στο Παρίσι.
Παρά το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας στις καθαρές πηγές ενέργειας και τη δυνατότητα κοινωνικά δίκαιης μετάβασης σε μία οικονομία χαμηλών εκπομπών, με έμφαση στην προστασία των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων, η χώρα μας τα τελευταία χρόνια: έχει παγώσει την ανάπτυξη των ΑΠΕ, αδιαφορεί για τις επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας, προωθεί σχεδόν αποκλειστικά επενδύσεις σε ακόμα περισσότερα ορυκτά καύσιμα (κυρίως λιγνίτη και πετρέλαιο στα νησιά), λαμβάνει πρωτοβουλίες υποστήριξης (άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις) της παραγωγής ορυκτών καυσίμων.
Κι όμως, ακόμα και την ύστατη στιγμή μπορεί να υπάρξει λύση! Ο Έλληνας πρωθυπουργός μπορεί να αξιοποιήσει την ιστορική ευκαιρία που παρουσιάζεται στο Παρίσι και να ανακοινώσει φιλόδοξο δεκαετές πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης 1 εκατ. κτιρίων, το οποίο περιλαμβάνει και δωρεάν εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε τουλάχιστον 300.000 νοικοκυριά! Τη χρηματοδότηση της συγκεκριμένης πρότασης επεξεργάστηκε η Greenpeace σε σχετική μελέτη που παρουσιάστηκε πρόσφατα σε συνέντευξη τύπου.
Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβάλει θετικά στις συνομιλίες στο Παρίσι και να αποτελέσει έμπνευση για άλλες χώρες.
6. Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω εγώ;
Φυσικά! Στείλε ΤΩΡΑ email στον πρωθυπουργό και ζήτα του να ανακοινώσει στην COP21, το πιο φιλόδοξο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης και χρήσης ηλιακής ενέργειας.