Ο γενικός κανόνας μπορεί να περιγραφεί ως εξής: «ό,τι δεν καταλαβαίνεις, ό,τι δεν μπορείς να καπελώσεις  το ξεφτιλίζεις, το δυσφημείς και τελικά το απαξιώνεις, μιας και όλοι πρέπει να μάθουν ότι δεν υπάρχει ζωή έξω από το μαντρί». Είναι αλήθεια ότι στους αγρούς δε φυτρώνουν μόνο όμορφα λουλούδια και χρήσιμοι καρποί. Φυτρώνουν και γαϊδουράγκαθα. Το πρόσφατο σκάνδαλο που εμπλέκει και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις άνοιξε και πάλι τους ασκούς του Αιόλου για το ρόλο και την ανάγκη ελέγχου των ΜΚΟ. Δεν είναι η πρώτη φορά, αλλά ούτε και η τελευταία, που γινόμαστε μάρτυρες αυτής της «συζήτησης». Γιατί στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για συζήτηση αλλά για κυνήγι μαγισσών. 

Καθημερινά βιώνουμε μια πραγματική καταιγίδα θετικών και αποτελεσματικών πρωτοβουλιών από εκατοντάδες μικρές και μεγάλες ΜΚΟ σε ολόκληρη τη χώρα. Κάθε ημέρα χιλιάδες συμπολίτες μας δέχονται βοήθεια και στήριξη από εθελοντές και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σε ΜΚΟ. Το περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μερικοί μόνο από τους τομείς που καρπώνονται καθημερινά τα αποτελέσματα αυτής της δράσης. Αυτό όμως δεν αποτελεί είδηση! Αντίθετα, είδηση αποτελεί η «αποκάλυψη» σκανδάλων.
 
Υπάρχει μια κοινή συνισταμένη σχεδόν σε όλα τα σκάνδαλα στα οποία εμπλέκονται ΜΚΟ: το κράτος και οι μηχανισμοί του. Στελέχη κομματικών μηχανισμών, πολιτικού προσωπικού αλλά και κρατικοί λειτουργοί ουσιαστικά ωθούν στη δημιουργία εικονικών ΜΚΟ (ΜΚΟ μαϊμού) με σκοπό την απορρόφηση κονδυλίων, χωρίς στοιχειώδεις διαδικασίες λογοδοσίας.
 
Με απλά λόγια, το ίδιο το πολιτικό σύστημα (ή κομματικό κατεστημένο ή πελατειακό σύστημα, διαλέξτε εσείς τέλος πάντων) σκορπάει δημόσιο χρήμα, δημιουργεί και συντηρεί πελατειακές σχέσεις τις οποίες θρέφει και από τις οποίες στηρίζεται. Η Αλληλεγγύη δημιουργήθηκε και ταΐστηκε από τον κρατικό μηχανισμό, ο οποίος ακόμη αναζητά τα χαμένα εκατομμύρια. Το Έργο Πολιτών δεν δημιουργήθηκε από μόνο του αλλά υπό την σκέπη του τότε πρωθυπουργού. Και είναι αλήθεια ότι, τόσα χρόνια, δεν γνωρίζω άλλη οργάνωση που να έχει τη δυνατότητα για τέτοιες αποδοχές και τέτοια γραφεία (με υγραντήρα πούρων!!!), αλλά και τόσο ισχυρή σύνδεση με την εξουσία. Το εντυπωσιακό είναι ότι η προσοχή πέφτει στις ΜΚΟ και όχι στο σύστημα που θρέφει τις συγκεκριμένες «μαϊμούδες».
 
Το πολιτικό μας σύστημα προσπαθεί να εντάξει τα πάντα στον δικό του (αναποτελεσματικό και διαβρωμένο) τρόπο λειτουργίας. Η δημιουργία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που ουσιαστικά εξαρτώνται από το κράτος αποτελεί συστηματική τακτική κυβερνήσεων και πολιτικών παραγόντων. Μόλις πριν από λίγους μήνες πριμοδοτήθηκε η δημιουργία ΜΚΟ για την απορρόφηση κονδυλίων με σκοπό τη μείωση της ανεργίας. Όπως λέμε δηλαδή, ΜΚΟ κατά παραγγελία.
 
Η μόνιμη επωδός για τη δημιουργία ενιαίου νομικού πλαισίου για τον έλεγχο των ΜΚΟ δεν έχει καμιά αξία όταν επαναλαμβάνεται παραδοσιακά μετά από κάθε αποκάλυψη σκανδάλου. Αυτό που χρειάζονται -φυσικά- είναι οι πράξεις. Προσοχή όμως! Η αυτονόητη ανάγκη για διαφάνεια, λογοδοσία και αποτελεσματικότητα στις ΜΚΟ, δεν πρέπει να οδηγήσει σε ακύρωση της δράσης τους. Δράσης που περιλαμβάνει εκατοντάδες πρωτοβουλίες και κινήσεις που στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην εθελοντική προσφορά και δυσκολεύονται να ακολουθήσουν υπέρμετρα και περίπλοκα συστήματα ελέγχου. Είπαμε, «ό,τι δεν μπορούμε να το ελέγξουμε, θα το απαξιώσουμε, ώστε να κατανοήσουν όλοι ότι δεν υπάρχει χώρος έξω από το μαντρί»!
 
Για να αποδώσουμε λοιπόν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, υπάρχουν στη χώρα μας πρωτοβουλίες και άλλες εκφράσεις της κοινωνίας των πολιτών, που λειτουργούν παραδειγματικά και προσφέρουν αναντικατάστατο έργο ενώ παράλληλα εμπλουτίζουν και διευρύνουν τη δημοκρατία. Υπάρχουν τέτοιες πρωτοβουλίες που έχουν εγκαταστήσει συστήματα ελέγχου και λογοδοσίας που τα ζηλεύουν μεγάλες εταιρείες και οργανισμοί. Και αυτά κάνουν κόμματα και κράτος να δείχνουν ακόμα πιο ξεπερασμένα και αναξιόπιστα.
 
Αν λοιπόν υπάρχει κάποιο πραγματικό ενδιαφέρον για τη διαφάνεια, προτείνω τα εξής απλά βήματα:

  • Ο κάθε χρηματοδότης, μικρός ή μεγάλος, δικαιούται και απαιτεί έκθεση πεπραγμένων από την οποία προκύπτει η χρηστή χρήση της δωρεάς.
  • Ειδικά στην περίπτωση του δημόσιου χρήματος δεν νοείται η απουσία λογοδοσίας. Οι δημόσιοι φορείς είναι υποχρεωμένοι να διασφαλίζουν την αποτελεσματική χρήση του δημόσιου χρήματος και οι φορείς που το λαμβάνουν υποχρεούνται σε διαφανείς και έγκαιρες εκθέσεις πεπραγμένων και αποτίμησης δράσης.
  • Οι ΜΚΟ επιλέγουν τους μηχανισμούς διαφάνειας και λογοδοσίας που εξυπηρετούν τη δράση, τη λειτουργία και τους χρηματοδότες τους (δεδομένου ότι πολλές ΜΚΟ δεν λαμβάνουν δημόσιο χρήμα, ενώ οι χρηματοδότες τους λαμβάνουν εκθέσεις πεπραγμένων και αξιολογήσεις έργου).
  • Ναι σε μία ψύχραιμη και ζωντανή συζήτηση που θα προάγει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα στο χώρο της κοινωνίας των πολιτών.
  • Όχι στον κανιβαλισμό και τις παραστάσεις ΜΚΟ-φαγίας με θιασώτες τους ίδιους και τις ίδιες θιασάρχες – μπροστάρηδες της διαφάνειας.

> Το παραπάνω δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα tvxs.gr