Προσοχή! Επικίνδυνα φυτοφάρμακα σε φρούτα και λαχανικά

Στην έρευνα της Greenpeace εξετάστηκαν 24 δείγματα μήλων, αχλαδιών, καρότων, κολοκυθιών, πατατών, κρεμμυδιών και μπανανών που αγοράστηκαν σε διαφορετικές περιοχές της Αθήνας⁽²⁾. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, στα δείγματα εντοπίστηκαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Συνολικά βρέθηκαν 27 διαφορετικές χημικές δραστικές ουσίες, πολλές εκ των οποίων είναι απαγορευμένες για χρήση εντός ΕΕ.⁽³⁾ Πολλά από αυτά τα φυτοφάρμακα αναφέρονται ως ‘τοξικά’, ‘εξαιρετικά τοξικά’ και ‘επικίνδυνα για το υδάτινο περιβάλλον’ και είναι ύποπτα για σοβαρότατες βλάβες στην υγεία. Συγκεκριμένα, στην άδεια έγκρισης των ουσιών αναγράφονται επιπτώσεις όπως:

 
- 'Ύποπτο καρκινογένεσης' (δραστική ουσία Thiacloprid, εντοπίστηκε σε μήλα και αχλάδια),

- 'Μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης' (δραστική ουσία Linuron, εντοπίστηκε σε δείγμα καρότων)

- 'Πιθανός κίνδυνος για εξασθένηση της γονιμότητας'(δραστική ουσία Linuron, εντοπίστηκε σε δείγμα καρότων)

- 'Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς' ή/και 'Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον' (δραστικές ουσίες Azoxystrobin, Chlorpyrifos, Deltamethrin, Indoxacarb, Imazalil, Linuron, Pyridaben, Captan εντοπίστηκαν μόνες ή σε συνδυασμό σε κολοκύθια, καρότα, μήλα, αχλάδια, μπανάνες),

- 'Πολύ τοξικό για τις μέλισσες' ή 'Επικίνδυνο για τις μέλισσες' (δραστικές ουσίες Chlorpyrifos, Etofenprox, Flonicamid, Indoxacarb, εντοπίστηκαν σε μήλα, καρότα, κολοκύθια).

Επιπλέον, κυρίως στα δείγματα μήλων εντοπίστηκαν χημικά 'κοκτέιλ' με 3 έως 9 διαφορετικές δραστικές ουσίες ανά δείγμα. Στα δείγματα αχλαδιών εντοπίστηκαν έως και 6 διαφορετικές δραστικές ουσίες. Εγείρονται κρίσιμα ερωτήματα σε αυτές τις περιπτώσεις, με δεδομένο πως εντοπίζονται ακόμα τόσες ουσίες σε προϊόντα περσινής σοδειάς. Σε δείγμα αχλαδιών εισαγωγής -περσινή συγκομιδή– αλλά και στις μπανάνες εισαγωγής -ευαίσθητο είδος, διανύει τεράστιες αποστάσεις πριν την πώλησή του– εντοπίστηκε η ουσία Imazalil (βλαβερή αλλά και απαγορευμένη για χρήση στην μπανάνα στην Ελλάδα). Ταυτοχρόνως έχουν βρεθεί δραστικές ουσίες σε προϊόντα στα οποία δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται (το άκρως επικίνδυνο Linuron εντοπίστηκε σε δείγμα καρότων), ενώ βρέθηκε σε δείγμα μήλου και μια ουσία η οποία τώρα πια έχει άδεια χρήσης ως συντηρητικό ξύλων! ⁽⁴⁾

Οι αγρότες είναι τα πρώτα θύματα των φυτοφαρμάκων. Η υγεία τους καταστρέφεται από τις επικίνδυνες, τοξικές ουσίες που χρησιμοποιούν, όπως για παράδειγμα το Captan ('Τοξικό όταν εισπνέεται. Ύποπτο καρκινογένεσης. Κίνδυνος σοβαρών οφθαλμικών βλαβών. Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση σε επαφή με το δέρμα'), και τοDeltamethrin ('Επιβλαβές όταν εισπνέεται και σε περίπτωση καταπόσεως. Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα. Κίνδυνος σοβαρών οφθαλμικών βλαβών.')

'Τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν ύψιστη θρεπτική σημασία για την ανάπτυξη των παιδιών αλλά και για τις ανάγκες των ενηλίκων, όμως το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιτρέπει και ενθαρρύνει τη χρήση τοξικών και επικίνδυνων ουσιών στην καλλιέργεια της τροφής μας' δήλωσε η Ελενα Δανάλη, υπεύθυνη για θέματα Βιώσιμης Γεωργίας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace. 'Ο καταναλωτής αλλά και ο αγρότης, βρίσκονται ανυπεράσπιστοι μπροστά στην αισχροκέρδεια των αγροχημικών εταιρειών και δεν έχουν δυνατότητα να ενημερωθούν επαρκώς. Η ελληνική κυβέρνηση και κυρίως ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Τσαυτάρης, πρέπει επειγόντως να αναλάβει δράση για την προστασία αγροτών και καταναλωτών'.

Οι καταναλωτές γίνονται πειραματόζωα, γιατί εν αγνοία τους καταναλώνουν προϊόντα που περιέχουν φυτοφάρμακα αλλά και κοκτέιλ επικίνδυνων χημικών, με άγνωστες επιπτώσεις για την υγεία. Ο καταναλωτής δεν έχει καμία πληροφορία για τις χημικές και τοξικές ουσίες που βρίσκονται στην τροφή του. Μάλιστα, ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να προστατεύει τον καταναλωτή από τα χημικά «κοκτέιλ». Όσο για τα 'ανώτατα επιτρεπόμενα όρια', η θέση της Greenpeace είναι σαφής. Ουσίες οι οποίες περιγράφονται ως ύποπτες καρκινογένεσης, εξαιρετικά τοξικές και οι οποίες θέτουν σε σοβαρότατο κίνδυνο την υγεία και το περιβάλλον δεν πρέπει να υπάρχουν σε καμία συγκέντρωση. Είναι απαράδεκτο να συζητάμε για ανώτερα επιτρεπόμενα όρια παρουσίας τοξικών. Μήπως κάποιοι θεωρούν ότι η έγκυος γυναίκα, το μικρό παιδί, οι ηλικιωμένοι, οι ασθενείς, κ.λ.π. έχουν την ίδια 'αντοχή' στα τοξικά με κάποιον υγιή οργανισμό;

Ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα ήταν και ο εντοπισμός επικίνδυνων φυτοφαρμάκων που έχουν απαγορευθεί από την ΕΕ και φαίνεται να έχουν χρησιμοποιηθεί με βάση τα παραθυράκια της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπου μια παράνομη ουσία 'νομιμοποιείται' προσωρινά. Δηλαδή, μια άκρως επικίνδυνη, εξού και απαγορευμένη, ουσία μπορεί να παίρνει προσωρινές άδειες χρήσης για 120 μέρες κάθε φορά. Με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων, γίνεται σαφές πως η συγκεκριμένη και απολύτως απαράδεκτη ρύθμιση γίνεται ο κανόνας στη χώρα μας. Πρέπει να σημειωθεί το εξής σε σχέση με τις απαγορεύσεις ουσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση: οι ουσίες οι οποίες τελικά απαγορεύονται είναι εξαιρετικά βλαβερές και αν δινόταν προτεραιότητα στην υγεία και την διατροφική ασφάλεια, δεν θα έπρεπε να είχαν πάρει άδεια κυκλοφορίας εξαρχής. Εφόσον μια ουσία απαγορευτεί, οφείλει να αναζητηθεί η εναλλακτική της. Όσο, όμως, το ελληνικό κράτος αδιαφορεί για την οποιαδήποτε εξεύρεση εναλλακτικών, ουσιαστικά ενθαρρύνει την παράνομη κυκλοφορία απαγορευμένων σκευασμάτων.

Η υγεία αγροτών και καταναλωτών γίνεται έρμαιο των αγροχημικών εταιρειών -και όχι μόνο- όπως Bayer, Syngenta αλλά και πολλών άλλων, οι οποίες κατασκευάζουν φυτοφάρμακα και υβρίδια. Να σημειωθεί πως στα τέλη Απριλίου 2013, Greenpeace και μελισσοκόμοι από όλη την Ευρώπη κατάφεραν την απαγόρευση 3 εξαιρετικά βλαβερών ουσιών, οι οποίες καταστρέφουν τους πληθυσμούς μελισσών. Εξακολουθούν, όμως, να κυκλοφορούν δεκάδες άλλες, όπως γίνεται φανερό από την έρευνα. Στη χώρα μας, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αποφεύγει οποιαδήποτε βήματα προς τη βιώσιμη γεωργία. Εξυπηρετεί τα συμφέροντα των αγροχημικών εταιρειών ενώ αδιαφορεί παντελώς για την υγεία αγροτών και καταναλωτών όπως και για την καταστροφή του περιβάλλοντος, του υδροφόρου ορίζοντα και της ελληνικής γης.

Η Greenpeace, στο πλαίσιο της εκστρατείας για Βιώσιμη Γεωργία χωρίς τοξικά και χωρίς μεταλλαγμένα, ζητά από την ελληνική κυβέρνηση και από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων:

1. Τον τερματισμό των 'προσωρινών αδειών 120 ημερών' τις οποίες δίνει για χρήση άκρως επικίνδυνων φυτοφαρμάκων.
2. Την εφαρμογή της νομοθεσίας με έλεγχο των ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες, ώστε να σταματήσει η χρήση απαγορευμένων ουσιών αλλά και φαρμάκων για άλλες χρήσεις, όπως, πχ, την ουσία η οποία εντοπίστηκε σε μήλα και έχει άδεια πλέον μόνο για χρήση στη συντήρηση ξυλείας.
3. Τη δημιουργία βάσης δεδομένων λιανικής πώλησης φυτοφαρμάκων ώστε να γνωρίζουμε ποιες ουσίες έχουν χρησιμοποιηθεί σε ποιες καλλιέργειες και από ποιους.
4. Την εφαρμογή των κανόνων ορθής γεωργικής πρακτικής (που άλλωστε είναι υποχρεωτική για όλους τους Έλληνες παραγωγούς), ως την ελάχιστη προϋπόθεση για την καλλιέργεια της τροφής μας, με στόχο τη μείωση χρήσης χημικών. Η Ελλάδα είναι ουραγός και σε αυτό το θέμα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
5. Τη διαφύλαξη της ελληνικής παραγωγής από καλλιέργειες μεταλλαγμένων αλλά και ακατάλληλων ειδών υψηλού ρίσκου επιμόλυνσης με μεταλλαγμένα, όπως η σόγια.
6. Την προώθηση και την επένδυση σε καλλιέργειες ντόπιων ποικιλιών και ντόπιων ειδών λόγω ελάχιστων απαιτήσεων προστασίας και με σκοπό την ανάδειξη του ελληνικού ποιοτικού προϊόντος.

Δείτε εδώ μερικές συμβουλές για τους καταναλωτές

 Σημειώσεις προς συντάκτες:

• Εξαιρετικά τοξικό
• Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς
• Πολύ τοξικό για τις μέλισσες
• Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον
• Επικίνδυνο για τα παραγωγικά ζώα
• Επικίνδυνο για τα άγρια ζώα και για τα πουλιά
• Επιβλαβές σε περίπτωση καταπόσεως
• Ερεθίζει τα μάτια και το δέρμα
• Τοξικό όταν εισπνέεται
• Ύποπτο καρκινογένεσης
• Κίνδυνος σοβαρών οφθαλμικών βλαβών
• Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση σε επαφή με το δέρμα
• Επιβλαβές όταν εισπνέεται και σε περίπτωση καταπόσεως
• Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα
• Μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες σε περίπτωση κατάποσης
• Μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης
• Πιθανός κίνδυνος για εξασθένηση της γονιμότητας
• Υπάρχει κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας ύστερα από παρατεταμένη έκθεση σε περίπτωση καταπόσεως

1. Οι αναλύσεις έγιναν σε ανεξάρτητο διαπιστευμένο εργαστήριο και αφορούσαν σε 15 προϊόντα ελληνικής προέλευσης και 9 προϊόντα εισαγωγής. Τα δείγματα αγοράστηκαν στις περιοχές Καλλιθέα, Περιστέρι, Χαλάνδρι, Κέντρο Αθήνας.
2. Υπάρχουν 4 διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους εμφανίστηκαν απαγορευμένες ουσίες. Πρώτον, ορισμένες πωλήθηκαν παράνομα. Δεύτερον, εντοπίστηκαν σε προϊόντα τα οποία καλλιεργήθηκαν σε χώρες εκτός ΕΕ και στις οποίες η νομοθεσία δεν απαγορεύει τη συγκεκριμένη ουσία. Με άλλα λόγια, μπορεί να απαγορεύεται η χρήση της εντός ΕΕ, αλλά δεν απαγορεύεται η εισαγωγή του προϊόντος πάνω στο οποίο έχει χρησιμοποιηθεί. Τρίτον, η ευρωπαϊκή νομοθεσία έχει επικίνδυνα παραθυράκια, τα οποία επιτρέπουν τη χρήση απαγορευμένων ουσιών. Κάθε κράτος μέλος, έχει τη δυνατότητα να επιτρέψει προσωρινά τη χρήση μιας παράνομης ουσίας. Δηλαδή, ένα χημικό το οποίο έχει κριθεί άκρως επικίνδυνο, εξού και έχει απαγορευτεί, μπορεί να πάρει την λεγόμενη 'κατά παρέκκλιση άδεια διάθεσης στην αγορά για 120 ημέρες'. Βάση της έρευνάς μας, σε προϊόντα με χώρα προέλευσης την Ελλάδα (βάσει της ταμπέλας ή ετικέτας τους), στην Ελλάδα η εξαίρεση γίνεται ο κανόνας. Τέταρτον, οφείλουμε να αναδείξουμε την αισχροκέρδεια των εταιρειών παραγωγής φυτοφαρμάκων αλλά και την παράξενη ανοχή της ελληνικής πολιτείας, αφού πρώτα απαγορεύεται μια δραστική ουσία και στην συνέχεια επιτρέπεται η διάθεσή της για άλλα 2 χρόνια, μέχρι την εξάντληση των αποθεμάτων.
3. Αναλυτική αξιολόγηση όλων των δειγμάτων δείτε εδώ. Σημειωτέον πως για να εξαχθούν τα συμπεράσματα, ελέγχθηκαν 6 ελληνικές και ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων φυτοφαρμάκων.
4. Στην έρευνα του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, η πληροφορία για την χώρα προέλευσης του κάθε προϊόντος βασίζεται στην ταμπέλα ή / και την ετικέτα του προϊόντος στο σημείο αγοράς του.