Αθήνα, 29-5-2001
Την επίσημη κυβερνητική θέση στο
θέμα της καλλιέργειας μεταλλαγμένων οργανισμών προσπάθησε να
ανατρέψει με χθεσινές δηλώσεις του για το μεταλλαγμένο βαμβάκι ο
υπουργός Γεωργίας κ. Γ. Ανωμερίτης, παρεμβαίνοντας μάλιστα, με
άκομψο τρόπο, σε θέματα αποκλειστικής αρμοδιότητας του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η
Greenpeace καλεί την κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει τη στάση της στο θέμα
αυτό, δεδομένου ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο ισχύει το de facto
moratorium στις εμπορικές καλλιέργειες μεταλλαγμένων οργανισμών,
moratorium που επεβλήθη μάλιστα μετά από ελληνική πρωτοβουλία!
"Να θυμίσουμε ότι υπεύθυνο για την
"απελευθέρωση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον"
(καλλιέργεια μεταλλαγμένων φυτών) είναι επισήμως το ΥΠΕΧΩΔΕ. Η
έγκριση νέων καλλιεργειών δεν γίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,
όπως άφησε να εννοηθεί ο κ. Ανωμερίτης, ούτε βέβαια από τον ίδιο. Η
διαδικασία έγκρισης νέων καλλιεργειών περνάει από τα κράτη μέλη και
συγκεκριμένα από διυπουργικές επιτροπές και από το Συμβούλιο
Υπουργών Περιβάλλοντος. Με δεδομένη την πολιτική δέσμευση
συγκεκριμένων κρατών-μελών (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα στην
οποία ανήκει η πρωτοβουλία) να μην εγκριθούν νέες καλλιέργειες
μεταλλαγμένων φυτών, οι πληροφορίες που έδωσε στη δημοσιότητα ο κ.
Ανωμερίτης (χρησιμοποιώντας μάλιστα παρωχημένες εισηγήσεις του
1998) δημιουργούν προβληματισμό για τα κίνητρα και τους στόχους
τους", δήλωσε ο Νίκος Χαραλαμπίδης, υπεύθυνος εκστρατειών του
ελληνικού γραφείου της Greenpeace.
Θυμίζουμε ότι στις 15-3-2001, σε κοινή τύπου του υφυπουργού
ΠΕΧΩΔΕ κ. Η. Ευθυμιόπουλου και του υφυπουργού Γεωργίας κ. Β. Αργύρη
τονίστηκε ότι: "Μαζί με άλλα 5 κράτη-μέλη (Γαλλία, Δανία, Ιταλία,
Λουξεμβούργο και Αυστρία) καταθέσαμε Κοινή Δήλωση με την οποία
επαναλαμβάνεται η αντίληψη της υποχρέωσης για τη μη παροχή
αδειοδοτήσεων νέων γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, μέχρι να
συμπληρωθεί η Ευρωπαϊκή νομοθεσία".Τον Φεβρουάριο του 1999, η
Ελλάδα καταψήφισε την αίτηση για καλλιέργεια μεταλλαγμένου
βαμβακιού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το σκεπτικό ότι μπορεί να
υπάρξουν απρόβλεπτες και ανεξέλεγκτες επιπτώσεις στο περιβάλλον και
την υγεία. Συγκεκριμένα, το σκεπτικό των ελληνικών αρχών ήταν ότι:
"Η έλλειψη μακροχρόνιων ερευνών για την τοξικότητα στα ζώα και η
απουσία ελέγχου αλλεργιογόνου δράσης στον άνθρωπο, συνιστούν
δυνητικούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία, τους οποίους δεν έχουμε
δικαίωμα να παραγνωρίσουμε ή να υποτιμήσουμε. Η δυνατότητα επίσης
μεταφοράς δύο γονιδίων υπεύθυνων για ανάπτυξη αντοχής στα ευρέως
χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά νεομυκίνη/καναμυκίνη και
στρεπτομυκίνη/σπεκτινομυκίνη, παρά το γεγονός ότι εκτιμάται ως
μικρή, δεν μπορεί με βεβαιότητα να αποκλεισθεί".
Η καλλιέργεια του μεταλλαγμένου βαμβακιού είναι παράνομη στην
Ελλάδα όπως και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τη
σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία (90/220), τα κράτη μέλη οφείλουν να
εξασφαλίσουν ότι οι μεταλλαγμένοι σπόροι, που δεν έχουν εγκριθεί,
δεν θα εισαχθούν, ούτε θα καλλιεργηθούν (άρθρο 4.3). Η απελευθέρωση
γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο φυσικό περιβάλλον αποτελεί τη
χειρότερη μορφή ρύπανσης, οι συνέπειες της οποίας είναι απρόβλεπτες
και μη αντιστρεπτές. Από τη στιγμή που θα απελευθερωθεί στο
περιβάλλον ένας μεταλλαγμένος οργανισμός, είναι πρακτικά αδύνατος ο
απόλυτος περιορισμός ή η απόσυρσή του. Επ' αυτού είναι
χαρακτηριστική η διατύπωση της σχετικής κοινοτικής οδηγίας: "Οι
ζώντες οργανισμοί που απελευθερώνονται στο περιβάλλον σε μεγάλες ή
μικρές ποσότητες, είτε για πειραματικούς σκοπούς είτε ως εμπορικά
προϊόντα, είναι δυνατό να αναπαραχθούν στο περιβάλλον" Οι συνέπειες
μιας παρόμοιας ελευθερώσεως μπορεί να είναι αμετάκλητες" (Κοινοτική
Οδηγία 90/220 της 23ης Απριλίου 1990).
"Αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε τον κ. Ανωμερίτη στους λεκτικούς
ακροβατισμούς του", τόνισε ο Νίκος Χαραλαμπίδης. "Προ ημερών ο κ.
Ανωμερίτης δήλωνε στη Βουλή ότι "δεν έχουμε κυνήγι μαγισσών και δεν
πρέπει να είμαστε αντίθετοι στη βιοτεχνολογία". Ο ίδιος υπουργός
Γεωργίας δήλωνε στη Μόνιμη Επιτροπή Αποτίμησης Νέων Τεχνολογιών του
Ελληνικού Κοινοβουλίου, στις 8-11-2000: "Για καθαρά οικονομικούς
λόγους καθώς και για λόγους ανταγωνισμού, η χώρα μας δεν πρέπει να
προχωρήσει στην καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών". Τι
επιζητά τελικά ο κ. Ανωμερίτης;".
Ο υπουργός Γεωργίας καταφέρθηκε και εναντίον της απόφασης
συναδέλφων τους να παγώσουν τις πειραματικές καλλιέργειες
μεταλλαγμένων φυτών στη χώρα μας. Η όποια πειραματική καλλιέργεια
είναι απαραίτητη και έχει νόημα, εφόσον προσφέρει απαντήσεις σε
κρίσιμα ερωτήματα τα οποία απασχολούν την επιστημονική κοινότητα
και την κοινωνία. Τα αντίστοιχα αναπάντητα ερωτήματα που αφορούν
στα γενετικά τροποποιημένα φυτά είναι πολλά. Ενδεικτικά αναφέρουμε
αυτά που σχετίζονται με τη σταθερότητα των εισαγόμενων γονιδίων
(και την πιθανότητα μετατροπής του μεταβολίτη σε ζιζανιοκτόνα με τη
δράση μικροοργανισμών του εντερικού συστήματος των ζώων που
τρέφονται με αυτά), την πιθανότητα μεταφοράς τους σε άλλους
οργανισμούς (που βρίσκονται ελέυθεροι στη φύση ή στο εντερικό
σύστημα των ζώων που καταναλώνουν τα τροποποιημένα φυτά), τη
συμπεριφορά τους και τις (μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες)
επιπτώσεις τους στη χλωρίδα και την πανίδα των αγρών κλπ. Τέτοια
πειράματα, απαιτούν πολυετή και συστηματική παρακολούθηση από
ανεξάρτητους φορείς. Οποιαδήποτε άλλη διαδικασία, ουσιαστικά,
χρησιμοποιείται σαν άλλοθι για την ανεξέλεγκτη απελευθέρωση
γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον μέσα από την
καλλιέργειά τους για εμπορική χρήση.
Όσο για τις αιτιάσεις κάποιων, τους οποίους έχει επικαλεστεί στο
παρελθόν ο κ. Ανωμερίτης, ότι το βαμβάκι αυτογονιμοποιείται και
συνεπώς η ανθοφορία και η σταυρογονιμοποίηση δεν συνιστούν
πρόβλημα, κάτι τέτοιο είναι όχι μόνο επιστημονικά αβάσιμο, αλλά και
επικίνδυνο πολιτικά. Κι αυτό γιατί, οι μέλισσες μπορούν να
μεταφέρουν τη γύρη των ανθέων του βαμβακιού ακόμη και σε απόσταση
χιλιομέτρων από το επιμολυσμένο χωράφι. Δεδομένης μάλιστα της
μετακίνησης των μελισσιών από περιοχή σε περιοχή, η επιμόλυνση αυτή
μπορεί να επεκταθεί σε πολύ μεγάλες αποστάσεις και γεωγραφικά
απομονωμένες περιοχές. Το 10% μάλιστα της παραγωγής του μελιού στην
Ελλάδα βασίζεται στα άνθη του βαμβακιού. Το βαμβακόμελο αυτό
αναμειγνύεται στη συνέχεια με άλλες ποικιλίες μελιού από διάφορες
περιοχές και συνεπώς κινδυνεύει όλη η ετήσια παραγωγή των 12.000
περίπου τόνων μελιού της χώρας και το εισόδημα 25.000 μελισσοκόμων
(επαγγελματιών και ερασιτεχνών). Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η
χώρα με τη μεγαλύτερη πυκνότητα μελισσιών στον κόσμο, με 9 μελίσσια
ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2000, η
Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων εξέφρασε τις ανησυχίες της για
την καλλιέργεια μεταλλαγμένων οργανισμών και δήλωσε ότι
"επιφυλάσσεται για κάθε νόμιμο δικαίωμα από δυσμενείς επιπτώσεις
που θα δημιουργηθούν στις μέλισσες και στα προϊόντα της
κυψέλης".
Σύμφωνα με τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων, "η κατανάλωση και
κυκλοφορία παραγώγων γενετικά τροποποιημένου βάμβακος, που
προορίζονται για ανθρώπινη χρήση, απαγορεύεται από την κοινοτική
νομοθεσία. ...Η ανίχνευση του οποιοδήποτε ποσοστού γενετικά
τροποποιημένων ουσιών σε προϊόντα όπως βαμβακέλαια ή μέλι, μας
επιβάλει να προχωρήσουμε σε οριστική απόσυρση και όχι απλά στην
επιβολή υποχρεωτικής σήμανσης". (Επιστολή του ΕΦΕΤ προς τον υπουργό
Γεωργίας, 11-8-2000).