Güneydoğu Asya Zehir Çöplüğü Oluyor

Malezya'daki toksik atık stoğu buzdağının görünen kısmı

Haber - 10 Haziran, 2004
Gelişmiş ülkelerin üretim sürecinde ortaya çıkardıkları atığı boşaltacakları yerler var: Gelişmekte olan ülkeler. Türkiye, gelişmiş ülkelerin çöplüğü olma yolunda yalnız değil! Aynı kaderi Güneydoğu Asya ülkeleri de paylaşıyor.

Güneydoğu Asya, Batı ülkelerinin çöplüğü oluyor.

Zehirli ve zararlı atıkların bölgeye boşaltılmasını durdurmak için

ASEAN (The Association of Southeast Asian Nations / Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği) üyesi ülkeler arasında acil bir bölgesel uzlaşmaya gidilmesi gerekiyor. Halbuki ASEAN ülkeleri, Basel Anlaşması'nı uygulamayarak kendi insanlarının ve çevrelerinin diğer ülkelerce istenmeyen zehirli atıklara maruz kalmalarına göz yumuyor.

Malezya'nın Johor kentinde tuğla üreten bir fabrikada yasadışı olarak stoklanmış bakıroksit içerikli atık bulunması, yaşanan olaylar dizisinin son halkası oldu. Yerel otoriteler, Tayvan'dan illegal bir şekilde ithal edilmiş 12 bin tonluk stokun kaynağına geri gönderilmesi için gerekli adımları atıyor.

Greenpeace'in Güneydoğu Asya Toksik Kampanyacısı Francis de la Cruz'a göre, "Bu olay gerçekten de buzdağının görünen kısmı olabilir. Eğer bu olay Basel Anlaşması'nı onaylamış bir ülke olan Malezya'da olabiliyorsa, kim bilir bölgedeki diğer ülkelerde neler yaşanıyordur."

Güneydoğu Asya'nın son yıllarda atık ticareti için gözde bir hedef olduğu Greenpeace'ce saptanmış durumda. Kullanılmış kurşunlu piller, eski lastikler, bilgisayar ve elektronik atıkları, tıbbi atıklar ve yakılmış atıkların küllerinden oluşan yüklü miktardaki zehirli atık, Kamboçya, Tayland ve Filipinler gibi ülkelere gönderiliyor. Bazıları geri dönüşüm kisvesi altında gönderilse de, aslında bu uygulama atıkların üretildikleri ülkelerde yüksek maliyetlerle bertarafından kaçınmayı amaçlıyor.

2000-2003 yılları arasında, 4 bin tondan fazla kurşun asitli pil, geridönüşüm amacıyla Yeni Zelanda'dan Filipinler'deki bir fabrikaya ihraç edildi. Bu fabrika yaydığı ağır kurşun kokusu nedeniyle yerel halkın şikâyetlerine hedef oluyordu.

2003 yılında, Tayland'ın başkenti Bangkok'taki Klong Toey limanında İngiltere'ye ait 20 bin tonluk tehlikeli endüstriyel atık tesbit edildi. Yük, ithal eden firma tarafından terkedildi ve atıkları geri göndermek için çeşitli çalışmalar yürütüldü.

1999 yılında, Tayvan'dan Formosa Plastik Şirketi, cıva içeren 2 bin 700 tonluk atık külünü Kamboçya'ya boşalttı.

Güneydoğu Asya bölgesi, atık ticaretini düzenleyen bir yapısı olamayışı ve atık ticareti sorununu ele almakta yetersiz ulusal yönetimleri nedeniyle uluslararası atık tacirleri için hassas bir hedef oluşturuyor. De la Cruz'a göre, "Bölgesel bir düzenleme, tehlikeli atıkların ithaline karşı ulusal yasakları daha etkili bir hale getirir. Böylece uluslararası atık tacirleri herhangi bir engellemeyle karşılaştıklarında, bölgedeki daha zayıf yasalara sahip diğer ülkeleri tespit edip, orada ahlakdışı ve çevreye zararlı ticaretlerine devam edemezler."

Greenpeace, Basel Anlaşması'nın uygulanabilmesi için ASEAN ülkelerinin anlaşmayı bir an önce onaylamasını öneriyor. Tasarı 62 ülke tarafından onaylandığı küresel yürürlük kazanacak ve böylece AB ülkeleri ile OECD ülkelerinden diğer ülkelere yapılan tehlikeli atık ihracına küresel bir sınırlama getirecek. Şimdiye kadar 44 ülke tarafından onaylanmış olan tasarıyı ASEAN üyelerinden yalnızca Malezya ve Brunei imzalamış durumda. De la Cruz konu hakkında şunları söylüyor:

"Tasarıya ASEAN ülkelerinin desteğini sağlamakla, yasadışı atık ticaretinin yol açtığı belirsizlik ortadan kalkacak ve bu ticaretin cezalandırılması külfeti ihraç eden ülkelere kalacak. Var olan statükonun uluslararası atık tacirlerini ASEAN ülkelerini endüstriyel dünyanın çöplüğü olarak kullanmaları konusunda cesaretlendirdiği ortada. Bu sebeple, ASEAN ülkelerinin çevre için bir cephe oluşturarak birlikte hareket etmelerinin zamanı geldi."

Kategoriler