Ik teken
De regering-Wilmès staat op het punt staatssteun te geven aan het noodlijdende Brussels Airlines. De luchtvaartmaatschappij vraagt 290 miljoen euro. Ze geeft echter geen garanties voor haar werknemers en rept niet over hoe ze zal bijdragen aan het indammen van die andere grote crisis: de klimaatcrisis. En dat vanuit een activiteit die de klimaatopwarming aanvuurt.
De dochter van Lufthansa staat in een lange rij vliegmaatschappijen die aankloppen voor steun in Europa. Voorlopig staat de teller op 24 miljard euro. De sector is verantwoordelijk voor een enorme en snel groeiende CO2-uitstoot, betaalt amper belastingen maar keert wel enorme dividenden uit aan de aandeelhouders.
Geen steun zonder voorwaarden
Pleiten wij mordicus tegen elke vorm van steun voor Brussels Airlines? Neen, maar wij willen wel voorwaarden zien die de jobs van de werknemers centraal zet, een drastische reductie van het aantal vluchten in het vooruitzicht stelt en koppelt aan een reconversie naar activiteiten die wél duurzaam en “climate proof” zijn. De federale regering, hoe voorlopig ook, heeft het kompas in handen. Keert ze terug naar het “winst boven alles”-model of zet ze mens en milieu op de eerste plaats? Houdt ze eindelijk rekening met wat onze planeet aankan of niet?
Opvallend is de snelheid en het ogenschijnlijke gemak waarmee nu miljarden worden vrijgemaakt om de acute gezondheidscrisis aan te pakken. Prima! Regeringen herontdekken het belang van de zorgsector, doen een beroep op onze solidariteit en… hopen dat de mensen de jarenlange afbraak en besparingen vergeten. Helaas zijn er nu al tekenen dat het vooral te doen is om een snelle terugkeer naar ‘business as usual’. Terwijl het tijd is om een streep te trekken. Een streep onder wat we blijkbaar normaal moeten vinden: lucht- en watervervuiling, wegkwijnende natuur, toenemende klimaatrampen, een verstikkend gebrek aan tijd en ruimte, een verschroeiende productie en consumptie. Meer, meer, meer.
Duw de reset-knop in
Het is tijd voor een ‘reset’, een heropbouw. En die heropbouw kan beginnen met het duurzaam inzetten van de middelen die nu vrijgemaakt worden, met als doel een veerkrachtige, duurzame en leefbare samenleving. We zien nu dat er snel gigantische middelen worden vrijgemaakt en dat men plots wél luistert naar de wetenschap. We verwachten hetzelfde voor de aanpak van klimaatuitdagingen en de stem van de klimaatwetenschap. Symbolische maatregelen en wazige toekomstplannen zijn passé.
Her en der spreken politieke leiders zich uit. Dinsdag verklaarde EU-commissievoorzitster Von der Leyen in een videoboodschap dat de Europese Green Deal als “kompas moet gelden in de uitweg van de gezondheidscrisis”, en ze voegde eraan toe dat het coronavirus allicht beheerst kon worden maar “de klimaatopwarming verre van onder controle is”. Von der Leyen pleitte ervoor “niet te hervallen”. Voor België – en Vlaanderen – als één van de rijkste regio’s in Europa zijn er geen excuses.
Naar een rechtvaardige samenleving met veerkracht
Sowieso dringt een herziening van de relatie tussen mens en natuur zich op. Terwijl Vlamingen de afgelopen weken tijd die ze anders in de file doorbrengen inruilden voor gezinswandelingen in de natuur, veroorzaakte een dijkbreuk in Noord-Frankrijk een industriële vervuiling die alle leven in de Schelde doodde. Met man en macht kon dit in het Vlaamse deel van de rivier nipt vermeden worden. Op dit moment, en uitzonderlijk vroeg, staan bossen en natuurgebieden in Rusland, Polen en (vorige week) ook in Vlaanderen in brand. De verontwaardiging over de branden in Australië ligt nauwelijks achter ons. We kunnen niet doorgaan met deze massale vernietiging en opwarming. Ook al niet omdat het volgende virus dan niet veraf zal zijn (‘De volgende pandemie kan morgen al uitbreken’, De Standaard Weekblad, 18 april 2020).
De veerkracht die we nodig hebben, moet voortvloeien uit een systeem dat duurzaam, groen en rechtvaardig is. Een systeem gebaseerd op waarden, met prioriteit voor het welzijn van iedereen en niet het welzijn van enkelen. Toegankelijke gezondheids- en sociale zorg, hoge arbeids- en milieunormen, kwalitatief en betaalbaar onderwijs en openbaar vervoer, een model dat inzet op lokale en circulaire economie mogen niet langer politiek gekleurde keuzes zijn. Het zijn logische maatschappelijke keuzes. Met bijzondere aandacht voor een voedselsysteem dat zowel de boeren, de eters als de natuur eerlijk behandelt. Zo vermijden we dat de mens ontspoort en de planeet in zijn val meesleurt.
Finland en Noorwegen doen het ons voor
Dagdromerij? In Scandinavië lijkt men op de goede weg. Neem Finland. De Finse regering biedt met haar voorstellen voor een groen herstelplan een blauwdruk voor de rest van Europa. Ook Noorwegen, dat tegen 2035 koolstofneutraal wil zijn, maakt in haar covid-19-stimuleringsplan komaf met fossiele brandstoffen en kiest voor een koolstofvrije kringloopeconomie. Met meer Europese landen die dit kompas volgen is zelfs de ambitieuze EU-klimaatdoelstelling van minstens 65 procent minder uitstoot tegen 2030 nog mogelijk.
Premier Wilmès heeft een historische kans om zichzelf en België in het rijtje van Europese leiders te plaatsen. De vlieger van excuses en uitstel gaat niet meer op.
Dave Van Meel, programmadirecteur Greenpeace België
Geen blanco cheque voor de luchtvaart
|
|
|
|
YouTube |