De Belgische gasnetbeheerder Fluxys Belgium laat graag uitschijnen dat het een belangrijke speler is om Europa door deze energiecrisis te helpen, en de overgang naar groene energie te leiden. Wat het bedrijf er niet bij zegt, is dat het optreedt als draaischijf voor één van de meest vervuilende fossiele brandstoffen ter wereld: vloeibaar gas uit het Noordpoolgebied en bestemd voor de Aziatische markt. We vragen dat Fluxys en de gemeentelijke aandeelhouders het gascontract met het Russische Yamal LNG verbreken en een einde maken aan hun betrokkenheid bij deze klimaatramp.
België en Rusland, partners op de Noordpool
De samenwerking tussen België en Rusland rond Noordpoolgas gaat bijna 10 jaar terug. Toen Rusland in 2013 aankondigde een nieuwe terminal voor vloeibaar aardgas (LNG) te willen bouwen in Sabetta, in het Noordpoolgebied, hebben Greenpeace en andere milieuorganisaties president Poetin aangesproken om deze plannen tegen te houden, wegens de catastrofale schade aan het milieu, het klimaat en de lokale gemeenschappen. Toch ging het project door, met Belgisch overheidsgeld dat Jan De Nul en Deme verzekerde voor hun baggerwerken voor de nieuwe terminal. Opnieuw voerde Greenpeace campagne om deze overheidssteun te stoppen.In 2015 werd de samenwerking bezegeld met een kolossaal contract van 1 miljard euro tussen Fluxys LNG en Yamal LNG, waardoor de haven van Zeebrugge een draaischijf werd voor de Russische LNG-handel met Azië. Fluxys besteedde hiervoor 64,8 miljoen euro aan de bouw van een vijfde opslagtank voor uitsluitend Arctisch LNG. België zou een cruciale tussenstop worden in de winterroute voor de uitvoer van Arctisch gas naar niet-Europese markten.
Zeebrugge als draaischijf voor Arctisch gas
Het belang van dit contract voor Rusland kan moeilijk overschat worden. Via de gespecialiseerde website MarineTraffic volgen we sinds maart 2022 de LNG-tankers die in Zeebrugge aankomen. Tussen maart en september was bijna de helft (48%) van de tankers afkomstig uit het Russische Noordpoolgebied. Deze tankers brachten 1,4 miljoen ton LNG mee, ongeveer het equivalent van de volledige Deense gasconsumptie in 2020.
Uit gegevens van Bloomberg blijkt dat Rusland qua volumes de op een na grootste LNG-leverancier van Zeebrugge is (na Qatar), goed voor een kwart van de LNG-invoer tussen maart en september 2022. Bovendien is Zeebrugge de derde grootste invoerder van Russisch LNG in Europa, goed voor 17% van de Europese uitvoer uit Rusland tussen maart en september 2022. Een rapport van IEEFA toont tot slot dat 89% van de overslag van Yamal-gas in Zeebrugge bestemd was voor de Aziatische en Zuid-Amerikaanse markten, en dat 35% van de export uit Yamal naar deze markten via Zeebrugge gepasseerd was (cijfers voor 2021). Zeebrugge is met andere woorden cruciaal om het Russische LNG bij de klanten wereldwijd te krijgen.
Fluxys maakt recordwinsten met Russisch gas
Deze stijgende handel in LNG heeft ook Fluxys geen windeieren gelegd, met recordcijfers die onlangs de krantenkoppen haalden. Het Russisch contract bleek uiterst rendabel voor Fluxys en de aandeelhouders van de Belgische gemeenten. Terwijl de LNG-terminal in Zeebrugge het in 2016 nog moeilijk had met een bezettingsgraad van slechts 11% (berekend door de netto-import te vergelijken met de capaciteit van de terminal), ontwikkelde het zich tot een gigantische draaischijf voor Russisch LNG.
De Belgische gemeenten, die 77,5% van de aandelen van Fluxys in handen hebben, strijken de dividenden uit fossiel Noordpoolgas op, terwijl hun inwoners geconfronteerd worden met torenhoge energieprijzen. Op het moment dat we de gevolgen van de torenhoge energieprijzen zouden moeten aanpakken door af te stappen van fossiel gas, versluist Fluxys een van de meest koolstofintensieve gassen (naast schaliegas uit de VS) naar Aziatische markten en faciliteert het de wereldwijde handel van de grootste methaanlekkers ter wereld.
We vragen Fluxys een einde te maken aan hun vuile handel en hun contract met Yamal LNG op te zeggen. In een interview met Knack stelt Fluxys dat het niet aan hen is om te beslissen of ze hun contract verbreken, en schuiven ze de verantwoordelijkheid af op de overheid. Er zijn nochtans voorbeelden genoeg van bedrijven die niet wachten op een embargo van de overheid om actie te ondernemen. Ook de Belgische gemeenten, die meerderheidsaandeelhouder zijn in Fluxys, moeten hun verantwoordelijkheid nemen door zo’n verbreking te eisen.