Afgelopen week vernamen we het hartverscheurende nieuws dat de inheemse expert Bruno Pereira en de Britse journalist Dom Phillips zijn vermoord. Vermoord omdat ze een licht schenen op de dagelijkse bedreigingen waarmee Inheemse volkeren in Brazilië worden geconfronteerd wanneer ze hun land en hun rechten verdedigen.
Het nieuws slaat bij mijn Braziliaanse collega’s in als een bom. Sommigen hebben de mannen wel eens ontmoet. Ze delen hun passie en hun strijd – het behoud van dit magische oerwoud en het steunen van de inheemse groepen om hun stuk woud te beschermen. Greenpeace-campaigner Danicley de Aguiar schreef dat hij vooral ‘verlating en opstand’ voelt. Hij legt verband met de anti milieuagenda van de president Bolsonaro: “We zijn gijzelaars geworden van de georganiseerde misdaad die nu soeverein is in de regio”.
Het gevaar van bosbescherming
In Brazilië is zulk geweld écht onderdeel van de bosbescherming! Ik weet dat wel, ik heb het zo vaak gehoord. Maar ik moest wel weer even de tijd nemen om het nieuws te laten doordringen. En vooral het feit dat inheemse groepen dus dagelijks te maken hebben met bedreigingen, landroof en agressie. Vorige maand vertelden Alberto Terena en Waduwabati Suya – twee inheemse leiders uit Brazilië – nog over hun vervuilde rivieren en conflicten over land met machtige soja- en veeboeren. Daarom deden zij mee aan onze actie tegen een Braziliaans sojaschip. Om te onderstrepen dat de soja die hier in de voederbakken van koeien, kippen en varkens beland, daar tot conflicten leidt.
Mensenrechten moeten in de Europese Bossenwet
Juist deze dagen buigen de EU-ministers en hun ambtenaren zich over het Europese bossenwetsvoorstel. Deze wet moet ervoor zorgen dat straks alleen nog bewezen ontbossingsvrije soja, palmolie of vlees op de EU-markt komt. Een van de onderwerpen waarover de lidstaten het nog niet eens zijn, is de rol van de mensenrechten en inheemse rechten; moeten deze universele afspraken nou wel of niet apart in deze wet worden genoemd, en waar dan, en hoe vaak?
De ambtenaar die het bloed niet ziet vloeien
Even voor de duidelijkheid: deze discussie vindt niet plaats in de hoeken van de Amazone waar het bloed vloeit, maar in kantoren met ergonomische stoelen, een glazen pui met uitzicht en een gevulde kantine waar besmeerde broodjes wachten om opgegeten te worden.
Hier zitten ambtenaren achter hun laptop te overpeinzen: dat een stevige wet misschien wel nodig is, maar dat het ook haalbaar moet zijn, betaalbaar en uitvoerbaar.
Deze ambtenaren en politici nodig ik uit om de ogen te sluiten en je in te beelden dat je op een bootje zit op een rivier in het Amazonewoud of in een jeep rijdt over de zanderige wegen van de savanne-achtige Cerrado, om op bezoek te gaan bij inheemse groepen.
Zij vertellen over hun vervuilde land, de vele bedreigingen van vee- en sojaboeren of illegale goudzoekers en de strijd die zij moeten leveren om simpelweg te bestaan. En terwijl je daar vaart, hoor je over de moord op Bruno Pereira en Dom Phillips die – evenals jij – uit eerste hand wilden vernemen hoe inheemse volken in de verdrukking komen door een machtige landbouw en mijnindustrie. Wat word je keuze dan? Mensenrechten: wel of niet stevig verankerd in de bossenwet?