Onze Britse Greenpeace-collega’s voerden half september 2022 actie om te voorkomen dat vissers illegaal in beschermde zeegebieden vissen. Ze zinken natuurstenen af om de zee te beschermen, zodat grote schepen niet met hun visnetten over de kwetsbare bodem kunnen slepen. Dit is een actie die Greenpeace wereldwijd vaker uitvoert. Helaas is dat nodig om vernietiging van kwetsbaar en bijzonder onderwaterleven te voorkomen.
De blauwe onderwaterwereld staat er niet goed voor. Kwetsbare ecosystemen worden bedreigd door commerciële visserij, de klimaatcrisis en plasticvervuiling. Om de biodiversiteitscrisis te stoppen, ook in de oceanen, zegt de wetenschap dat 30% van de zeeën zeereservaat moeten worden.
Dat gebeurt nu niet op de Noordzee. En dat is niet alleen tragisch vanwege het verlies van prachtig zeeleven. Het zeeleven heeft een belangrijke functie in het leefbaar houden van de hele planeet. De oceaan slaat bijna de helft op van alle CO2 op aarde en is dus een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering. Dus komen wij wereldwijd in actie om de zeeën te beschermen!
Cornwall: Protest van Greenpeace VK
Destructieve visserij, waarbij grote sleepnetten de zeebodem leeg ploegen en opgeslagen koolstof vrijkomt, komt in het Verenigd Koninkrijk vaak voor. Het vormt een grote bedreiging van het zeeleven. “Onze oceanen zijn alleen in naam beschermd. Er heerst een uit de hand gelopen commerciële vissersgekte, dat zeeleven verwoest en kleine vissers buitenspel zet”, zeggen onze Britse collega’s. In 71 van de 73 beschermde (!) zeegebieden in het Verenigd Koninkrijk vindt nog steeds destructieve visserij plaats.
Uit protest zonken Britse Greenpeace-activisten deze zomer natuurstenen af in een gebied 200 kilometer van de kust van Cornwall. Dit is een op papier beschermd gebied, maar in de praktijk werd er de 18 maanden voor de start van de actie alsnog 19.000 uur non-stop gevist.
De natuurstenen bemoeilijken het vissen met sleepnetten, maar we zorgen ervoor dat deze geen gevaar vormen voor vissers. Onze collega’s geven de exacte coördinaten van de stenen door aan de autoriteiten. Met deze actie beschermen onze Britse collega’s de zee tegen destructieve visserij en brengen ze hun regering in beweging om eindelijk maatregelen te treffen.
Den Helder: in opmars naar het Noordzeeakkoord
Wij weten precies hoe ze zich in het Verenigd Koninkrijk voelen. Onze overheid gaf een paar jaar geleden weinig prioriteit aan het beschermen van het Nederlandse gedeelte van de Noordzee. We misten de daadkracht toen volledig.
Om deze laksheid te doorbreken plaatsten ook wij natuurstenen in een gedeelte van de Noordzee: de Klaverbank. Dat is een kwetsbaar Natura 2000-gebied bij Den Helder, met een onderwaternatuur die uniek is in de Nederlandse wateren. De overheid moest het gebied beschermen, maar het plan daarvoor bleef maar op de plank liggen.
De actie had twee doelen. Naast dat de stenen het vissen in dit beschermde gebied onmogelijk maakte, waren ze ook een kleine daad van natuurherstel. We plaatsten natuurkeien die al in het gebied voorkwamen en een belangrijke praktische functie hebben: op stenen, kiezels en grind leven veel planten en dieren.
Niet gevaarlijk
De actie oogstte kritiek van vissers, omdat zij vreesden voor schade aan hun boot. De Raad van State oordeelde echter in 2011 dat de protesten op de Noordzee niet gevaarlijk zijn. Net zoals onze Britse collega’s gaven wij de coördinaten van de stenen door aan de autoriteiten. Vissers konden die met hun navigatieapparatuur makkelijk omzeilen.
Een andere reden van kritiek, en zelfs aanleiding voor een dwangsom, was dat Greenpeace met het plaatsen van de stenen afvalstoffen in de zee zou dumpen. Ook dat achtte de rechter ongegrond, omdat de zwerfkeien van nature in de Noordzee horen. Greenpeace overtrad dus geen regels en de dwangsom was onterecht, aldus de uitspraak van de rechter.
Wat heeft het opgeleverd?
Het Noordzeeakkoord werd een aantal jaar na de actie gesloten. Het akkoord bevat goede afspraken over betere bescherming van het Nederlandse gedeelte van de Noordzee, met als resultaat dat in 2030 15% van de Noordzee volledig gevrijwaard is van bodemberoering door visserij. Dat is een gebied maar liefst 40 keer zo groot als voorheen. En dat gebied wordt groter als onderzoek aantoont dat dat nodig is, iets wat wij wel verwachten. Bepaalde ecologische plekken zoals het Friese Front worden volledig beschermd. Dankzij die afspraken behouden we onze belangrijke bondgenoot tegen de opwarmende aarde en verliezen we minder bijzonder zeeleven.
Kattegat: Natuurherstel in Zweden
Of ons tweede doel, natuurherstel in de Klaverbank, is gelukt zal de tijd uitwijzen, maar het effect van een vergelijkbare actie in Zweden is veelbelovend. Daar heeft een stenenactie de onderwaternatuur weer doen opbloeien. In 2009 plaatsten Zweedse Greenpeace-activisten 200 natuurstenen in twee Zweedse beschermde zeegebieden, om ze te beschermen tegen sleepnetten. Jaren later bezochten ze de stenen opnieuw. De foto’s die zij van het gebied maakten tonen de veerkracht van de oceaan op fantastische wijze.
“We zijn met duikers bij de rotsen geweest en hebben kunnen documenteren dat ze een natuurlijk onderdeel zijn geworden van de onderwateromgeving, met een mooie groei van prachtig zeeleven”, zegt Daniel Bengtsson ter plaatse in Varberg.
Bovendien kregen onze Zweedse collega’s het voor elkaar dat sleepnetten inmiddels totaal verboden zijn in beschermde wateren.
Wij sluiten ons aan bij de conclusie van onze Zweedse collega’s: “De tactiek van het plaatsen van stenen, als een beschermingsmaatregel en om aandacht te vragen, is inmiddels door verschillende Greenpeace-kantoren gebruikt en het werkt!” De actie is bewezen veilig én effectief om de achteruitgang van onze zeer kostbare oceanen te stoppen.
Doe mee