Αθήνα, 10-03-2000
Η παράνομη εισαγωγή μεταλλαγμένων
σπόρων και η απαράδεκτη αδράνεια του Υπουργείου Γεωργίας απειλούν
χιλιάδες βαμβακοπαραγωγούς, καταγγέλει η διεθνής περιβαλλοντική
οργάνωση Greenpeace.
Ακτιβιστές της οργάνωσης
διαμαρτυρήθηκαν σήμερα στο Υπουργείο Γεωργίας, όπου μετέφεραν ένα
τόνο βαμβάκι, το οποίο σκόρπισαν στον αέρα δύο μεγάλοι ανεμιστήρες,
προειδοποιώντας μ' αυτό τον τρόπο για τον κίνδυνο γενετικής
ρύπανσης. Τα μέλη της Greenpeace τοποθέτησαν επίσης ένα ομοίωμα του
Φρανκενστάϊν στις σκάλες του υπουργείου, θέλοντας μ' αυτόν τον
τρόπο να καταγγείλουν πως οι καλλιέργειες μεταλλαγμένων οργανισμών
οδηγούν σε "φυτά Φρανκενστάϊν", επικίνδυνα για το περιβάλλον και τη
δημόσια υγεία.
"Εκατόν πενήντα χιλιάδες
οικογένειες, βαμβακοκαλλιέργειες 4 εκατομμυρίων στρεμμάτων και
εισοδήματα 300 δισεκατομμυρίων δραχμών βρίσκονται κυριολεκτικά στον
αέρα", επεσήμανε ο Νίκος Χαραλαμπίδης, υπεύθυνος εκστρατειών στο
ελληνικό γραφείο της Greenpeace. "Η έρευνα μας έδειξε πως
μεταλλαγμένοι σπόροι έχουν ήδη εισαχθεί παράνομα στην Ελλάδα και η
σπορά ξεκινά αρχές Απριλίου. Αν δεν υπάρξει άμεση αντίδραση, η
ελληνική γεωργία κινδυνεύει να εμπλακεί σε ένα σκάνδαλο με
τεράστιες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές
διαστάσεις".
Αναλύσεις της Greenpeace σε τυχαία
δείγματα σπόρων βαμβακιού, από αποθήκες της κεντρικής Ελλάδας,
έδειξαν ότι κάποιοι απ' αυτούς είναι γενετικά μεταλλαγμένοι. Ένας
πρώτος έλεγχος δειγμάτων σπόρων από επτά διαφορετικές ποικιλίες
βαμβακιού, που πραγματοποιήθηκε στο Γεωργικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
οδήγησε στην ανίχνευση του μεταλλαγμένου γενετικού υλικού. Στη
συνέχεια το δείγμα στάλθηκε σε εξειδικευμένο εργαστήριο της
Γερμανίας. Η απάντηση ήταν και πάλι θετική. Τουλάχιστον δύο από τα
επτά δείγματα διαφορετικών σπόρων, βρέθηκαν να περιέχουν ξένο
γενετικό υλικό.
Η καλλιέργεια του μεταλλαγμένου
βαμβακιού είναι παράνομη στην Ελλάδα όπως και στην υπόλοιπη
Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα μάλιστα είχε καταψηφίσει τη σχετική
αίτηση καλλιέργειας του μεταλλαγμένου βαμβακιού επειδή αυτή είναι
δυνατόν να ενέχει κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το φυσικό
περιβάλλον (το μεταλλαγμένο βαμβάκι, μεταξύ των άλλων, περιέχει και
γονίδια αντοχής σε αντιβιοτικά). Σύμφωνα με τη σχετική Ευρωπαϊκή
Οδηγία (90/220), τα κράτη μέλη οφείλουν να εξασφαλίσουν ότι οι
μεταλλαγμένοι σπόροι, που δεν έχουν εγκριθεί, δεν θα εισαχθούν ούτε
θα καλλιεργηθούν (άρθρο 4.3). Η ανυπαρξία σχετικών ελέγχων από τις
υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας έχει οδηγήσει στο σημερινό
αδιέξοδο. Δεδομένου ότι ούτε το Υπουργείο Γεωργίας αλλά ούτε οι
εταιρείες εισαγωγής εξασφάλισαν σπόρους απαλλαγμένους από
μεταλλαγμένο προϊόν, ο εισαγόμενος σπόρος είναι επιμολυσμένος σε
άγνωστο ποσοστό. Τυχόν καλλιέργεια του σπόρου αυτού θα οδηγήσει
στην ανεξέλεγκτη διαρροή γονιδίων στο φυσικό περιβάλλον. Η
απελευθέρωση γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο φυσικό
περιβάλλον αποτελεί τη χειρότερη μορφή ρύπανσης, οι συνέπειες της
οποίας είναι απρόβλεπτες και μη αντιστρεπτές. Από τη στιγμή που θα
απελευθερωθεί στο περιβάλλον ένας μεταλλαγμένος οργανισμός, είναι
αδύνατος ο περιορισμός ή η απόσυρσή του.
Η Greenpeace παρακολουθεί τους
τελευταίους μήνες την εμπορία και εισαγωγή σπόρων. Η ανακάλυψη, στο
πρόσφατο παρελθόν, παράνομης εισαγωγής μεταλλαγμένου καλαμποκιού
στην Ελβετία σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου διεθνώς. Στην περίπτωση
της Ελβετίας (Απρίλιος 1999), ο παράνομος σπόρος διανεμήθηκε σε 33
περιοχές και καλλιεργήθηκε σε 2.000 στρέμματα. Ύστερα από σχετικές
αναλύσεις, το ελβετικό Υπουργείο Γεωργίας διέταξε την καταστροφή
των συγκεκριμένων καλλιεργειών (Μάϊος 1999). Ο εισαγωγέας του
σπόρου υποχρεώθηκε να αποζημιώσει τους αγρότες.
Στην περίπτωση του βαμβακιού, η
Greenpeace με επιστολή της (21-2-2000) ενημέρωσε όλους τους
εμπλεκόμενους φορείς (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γραφείο Πρωθυπουργού,
Υπουργείο Γεωργίας, ΥΠΕΧΩΔΕ, Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων,
Κεντρική Συνεταιριστική Ένωση Σπόρων και Πολλαπλασιαστικού Υλικού),
για το συγκεκριμένο πρόβλημα και ζήτησε αντίγραφα από τα
πιστοποιητικά και τις αναλύσεις που βεβαιώνουν ότι ο εισαγόμενος
σπόρος βαμβακιού δεν είναι μεταλλαγμένος. Σύμφωνα με αρμόδιες
υπηρεσίες των ΗΠΑ (Association Of Seed Certifying Agencies-AOSCA
και California Crop Improvement Association), ποτέ δεν υπήρξε
αίτημα από τις ελληνικές υπηρεσίες για την προμήθεια μη
μεταλλαγμένου σπόρου βαμβακιού. Η αδράνεια των υπηρεσιών του
Υπουργείου Γεωργίας, σε συνδυασμό με την απουσία ελέγχων ως προς τη
γενετική ταυτότητα των εισαγόμενων σπόρων, οδήγησαν στη σημερινή
επικίνδυνη κατάσταση.
Αξίζει να τονίσουμε ότι το 85% του
καλλιεργούμενου σπόρου βαμβακιού εισάγεται. Την μερίδα του λέοντος
κατέχουν οι ΗΠΑ, από τις οποίες προέρχεται το 80% του εισαγόμενου
σπόρου. Η Αυστραλία και το Ισραήλ κατέχουν το υπόλοιπο 20% της
αγοράς εισαγόμενου σπόρου βαμβακιού.
Στη διάρκεια των τελευταίων ετών, η
χώρα μας δέχτηκε έντονες πιέσεις από τις ΗΠΑ για να εγκρίνει την
καλλιέργεια του μεταλλαγμένου βαμβακιού της εταιρείας Monsanto.
Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν
καταψηφίσει την αίτηση για την καλλιέργεια μεταλλαγμένου
βαμβακιού.
Η Ελλάδα αποτελεί ένα από τους δέκα
μεγαλύτερους παραγωγούς βαμβακιού στον κόσμο και κατέχει την
τέταρτη θέση στις εξαγωγές. Η έκταση της βαμβακοκαλλιέργειας στην
Ελλάδα είναι περίπου τέσσερα εκατομμύρια στρέμματα. Η συνολική
ελληνική παραγωγή βαμβακιού (σύσπορου) είναι περίπου 1,3
εκατομμύρια τόνοι ετησίως. Το εκκοκισμένο βαμβάκι ανέρχεται σε
430.000 τόνους ετησίως, ενώ το υπόλοιπο προϊόν (βαμβακόσπορος)
χρησιμοποιείται για την παραγωγή του βαμβακελαίου, καθώς και σε
ζωοτροφές (βαμβακόπιτα). Η Ελλάδα εξάγει περί τις 85.000 τόνους
προϊόντος (βαμβακόσπορου) στην Ιταλία και την Ισπανία για χρήση σε
ζωοτροφές. Το βαμβάκι αποτελεί το 10% της συνολικής φυτικής
παραγωγής της χώρας, ενώ σε ορισμένους νομούς (Λάρισα, Ροδόπη,
Καρδίτσα) το βαμβάκι καλύπτει το 80-90% της συνολικής φυτικής
παραγωγής.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας, οι
εθνικοί στόχοι για το βαμβάκι προβλέπουν "να προστατευθεί το
βαμβάκι ως ένα από τα εθνικά προϊόντα τα οποία παράγει η χώρα" και
"να προστατευθεί η ελληνική παραγωγή από την πληθώρα των
σπόρων...και την περιβαλλοντική επιβάρυνση".
Η ανεξέλεγκτη εισαγωγή μεταλλαγμένων
σπόρων στη χώρα μας ανατρέπει όλες τις κυβερνητικές εξαγγελίες για
εφαρμογή της Αρχής της Πρόληψης, για προσεκτικά βήματα στην
υιοθέτηση της νέας τεχνολογίας κ.λ.π. Η ειρωνία είναι πως με
ελληνική πρωτοβουλία, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε τον Ιούνιο του
1999 τη de facto απαγόρευση των εμπορικών καλλιεργειών
μεταλλαγμένων οργανισμών. Σήμερα, η αδράνεια των αρμοδίων ελληνικών
αρχών και η παντελής απουσία ελέγχων τινάζουν στο αέρα αυτή την
ευρωπαϊκή συμφωνία.
Οι ευθύνες του Υπουργείου Γεωργίας
και των εταιρειών εισαγωγής είναι βαρύτατες. Η επικείμενη σπορά, σε
συνδυασμό με τις ανυπολόγιστες συνέπειες από την καλλιέργεια του
μεταλλαγμένου σπόρου, δεν επιτρέπουν ούτε στιγμή για καθυστερήσεις,
χρονοτριβές, δημιουργίες επιτροπών κ.λπ. Η προοπτική αναγκαστικής
καταστροφής των καλλιεργειών είναι ορατή αν δεν ληφθούν άμεσα
μέτρα. Οι εισαγόμενοι σπόροι βαμβακιού πρέπει να αποσυρθούν άμεσα
από την αγορά. Ταυτόχρονα πρέπει να εξασφαλισθεί η επάρκεια μη
μεταλλαγμένων σπόρων.
Η Greenpeace ζητά άμεσα:
Την απόσυρση όλων των εισαγόμενων σπόρων βαμβακιού από την
αγορά.
Την προμήθεια πιστοποιημένων σπόρων, απαλλαγμένων από κάθε
μεταλλαγμένο γενετικό υλικό, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της
εθνικής παραγωγής.
Την πραγματοποίηση ελέγχων και αναλύσεων στους εισαγόμενους
σπόρους.
Την εγκατάσταση συστήματος ελέγχου που θα διασφαλίζει ότι όλο το
εισαγόμενο γενετικό υλικό δεν έχει υποστεί γενετική επιμόλυνση.
Η παραμικρή καθυστέρηση θα οδηγήσει στη σπορά του μεταλλαγμένου
βαμβακιού. Σε αυτή την περίπτωση, οι νομικές και οικονομικές
συνέπειες θέτουν σε κίνδυνο το σύνολο της αγροτικής παραγωγής της
χώρας, ενώ ο έλεγχος και ο περιορισμός της γενετικής ρύπανσης είναι
αδύνατος.
Η Greenpeace ζητά επίσης:
Την προστασία, αναπαραγωγή και προώθηση του ντόπιου γενετικού
υλικού.
Την ανακήρυξη της χώρας σε ζώνη απαλλαγμένη από μεταλλαγμένους
οργανισμούς.
Τη χάραξη εθνικής αγροτικής πολιτικής που, με συγκεκριμένα
χρονοδιαγράμματα, θα προωθεί τη βιολογική γεωργία, τα προϊόντα
ονομασίας προέλευσης και τα προϊόντα Μεσογειακής διατροφής.