Απειλή Ευρω - Αμερικανικού εμπορικού πολέμου με αφορμή το μεταλλαγμένο βαμβάκι (29/3/2000)

29-3-2000

Μείζον θέμα για τις εμπορικές σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ προκύπτει μετά την απροθυμία αμερικανικών εταιρειών πιστοποίησης σπόρων να εξασφαλίσουν ότι οι σπόροι που εξάγουν προς την Ευρώπη δεν έχουν υποστεί επιμόλυνση με μεταλλαγμένους. Την αδυναμία αυτή εξέφρασαν αμερικανικές εταιρείες σε επιστολή της Ένωσης των Επίσημων Οργανισμών Πιστοποίησης Σπόρων (AOSCA) προς τις υπηρεσίες του ελληνικού Υπουργείου Γεωργίας, με αφορμή το σκάνδαλο με εισαγωγή μεταλλαγμένων σπόρων βαμβακιού που αποκάλυψε πρόσφατα η Greenpeace.

Η Greenpeace ζητά από τους ευρωπαίους υπουργούς Περιβάλλοντος, οι οποίοι συνεδριάζουν αύριο (30-3-2000) στο Λουξεμβούργο, να προχωρήσουν μέχρι και στην απαγόρευση εισαγωγής σπόρων προέλευσης ΗΠΑ, αν οι τελευταίες συνεχίσουν να αγνοούν προκλητικά την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Ύστερα από τις αποκαλύψεις της Greenpeace για την ανεξέλεγκτη και παράνομη εισαγωγή σπόρων βαμβακιού στη χώρα μας, εταιρείες εισαγωγής σπόρων επικοινώνησαν με τον AOSCA ζητώντας σχετικά πιστοποιητικά που θα έπρεπε να καταθέσουν στο Υπουργείο μέχρι τις 25-3-2000. Η επιστολή του AOSCA ήταν πραγματικός καταπέλτης για όσες εταιρείες διαβεβαιώνουν (ακόμη και με ανακοινώσεις τους στον τύπο) για την καθαρότητα και τη νομιμότητα των εισαγόμενων σπόρων. Όπως γράφει ο AOSCA στην απάντησή του προς το Υπουργείο Γεωργίας (17-3-2000), στο σχετικό αίτημα για διασφάλιση ότι οι σπόροι δεν περιέχουν μεταλλαγμένο γενετικό υλικό, " μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν προδιαγραφές για την πιστοποίηση σπόρων ως απαλλαγμένων από μεταλλαγμένο υλικό, και ως εκ τούτου οι ΗΠΑ δεν μπορούν να δώσουν το πιστοποιητικό".

"Οι υπηρεσίες των ΗΠΑ αγνοούν προκλητικά την ευρωπαϊκή νομοθεσία", τόνισε ο Νίκος Χαραλαμπίδης, υπεύθυνος εκστρατειών του ελληνικού γραφείου της Greenpeace. "Αν οι ΗΠΑ επιμένουν σε αυτή τη στάση, αγνοώντας τη νομοθεσία που ισχύει στις χώρες εισαγωγής, δεν υπάρχει άλλη λύση από την απαγόρευση εισαγωγής σπόρων προέλευσης ΗΠΑ, στην Ευρώπη".

Να σημειώσουμε ότι μετά το σκάνδαλο με τις παράνομες εισαγωγές μεταλλαγμένων σπόρων βαμβακιού, το οποίο αποκάλυψε η Greenpeace, το υπουργείο Γεωργίας δέχθηκε πιέσεις από τις αμερικανικές αρχές, ενώ υπήρξε και προσωπική παρέμβαση του πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Νίκολας Μπερνς, σε μια προσπάθεια να δεχθεί η Ελλάδα την παράνομη εισαγωγή και καλλιέργεια μεταλλαγμένων σπόρων βαμβακιού.

Το βαμβάκι όμως δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Η γενετική επιμόλυνση δεν αφορά μόνο τους σπόρους του βαμβακιού. Το 1999, μεταλλαγμένο καλαμπόκι έφτασε παράνομα στη Γερμανία και την Ελβετία. Οι αρμόδιες αρχές της Ελβετίας απαγόρευσαν την πώληση του σπόρου και διέταξαν την καταστροφή των επιμολυσμένων καλλιεργειών.

"Αντίστοιχη επιμόλυνση με μεταλλαγμένους σπόρους, εκτός από το βαμβάκι και το καλαμπόκι, είναι πιθανό να συμβεί στις πατάτες, στις ντομάτες, στη σόγια και στην ελαιοκράμβη. Είναι σαφές ότι πρέπει να απαγορευτεί η εμπορία μεταλλαγμένων οργανισμών και προϊόντων μέχρις ότου τεθεί σε ισχύ το Πρωτόκολλο για τη Βιοασφάλεια. Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος της ΕΕ, που θα συναντηθούν αύριο (30-3-2000) στο Λουξεμβούργο, οφείλουν να προτείνουν κάτι τέτοιο επισήμως στα Μέρη της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να προσαρμόσει άμεσα τη νομοθεσία για τους σπόρους ώστε να αποφύγει την επιμόλυνση των καλλιεργειών και την ανεξέλεγκτη απελευθέρωση μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον", επεσήμανε η Isabelle Meister από την Greenpeace International.

Πρέπει να τονίσουμε ότι το μεταλλαγμένο βαμβάκι, η μεταλλαγμένη ντομάτα, η μεταλλαγμένη πατάτα, η μεταλλαγμένη σόγια δεν έχουν πάρει άδεια καλλιέργειας στην Ευρώπη. Όσο για το μεταλλαγμένο καλαμπόκι, μόνο τρία είδη μπορούν να καλλιεργηθούν νόμιμα στην Ευρώπη από τα 11 τουλάχιστον που καλλιεργούνται στις ΗΠΑ. Η καλλιέργεια και η εμπορία μεταλλαγμένων σπόρων, που δεν έχουν την απαραίτητη ευρωπαϊκή έγκριση, παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι εισαγωγές σπόρων από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη, ιδιαιτέρως αυτές του καλαμποκιού, έχουν ήδη παρουσιάσει μείωση τα τελευταία χρόνια και δεν παίζουν πρωταρχικό ρόλο για την ευρωπαϊκή γεωργία.

Μετά τις καταγγελίες της Greenpeace για την παράνομη και ανεξέλεγκτη εισαγωγή σπόρων μεταλλαγμένου βαμβακιού, όπως προέκυψε ύστερα από αναλύσεις δειγμάτων που πραγματοποιήθηκαν σε διαπιστευμένο εργαστήριο της Γερμανίας, το Υπουργείο Γεωργίας, ζήτησε από τους εισαγωγείς σπόρων, την υποβολή πιστοποιητικών και αναλύσεων (μέχρι τις 25-3-2000) που θα εξασφαλίζουν ότι οι σπόροι βαμβακιού, που ήδη έχουν εισαχθεί, είναι απαλλαγμένοι από μεταλλαγμένους οργανισμούς. Σε αντίθετη περίπτωση οι σπόροι θα αποσυρθούν. Η απελευθέρωση του μεταλλαγμένου βαμβακιού στο περιβάλλον, απειλεί τις καλλιέργειες, το φυσικό περιβάλλον αλλά και την απώλεια επιδοτήσεων ύψους 200 δισ. δρχ., αφού η καλλιέργειά του είναι παράνομη.

Αναλύσεις της Greenpeace σε τυχαία δείγματα σπόρων βαμβακιού, από αποθήκες της κεντρικής Ελλάδας, έδειξαν ότι κάποιοι απ' αυτούς είναι γενετικά μεταλλαγμένοι. Ένας πρώτος έλεγχος δειγμάτων σπόρων από επτά διαφορετικές ποικιλίες βαμβακιού, που πραγματοποιήθηκε στο Γεωργικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, οδήγησε στην ανίχνευση του μεταλλαγμένου γενετικού υλικού. Στη συνέχεια το δείγμα στάλθηκε σε εξειδικευμένο εργαστήριο της Γερμανίας. Η απάντηση ήταν και πάλι θετική. Τουλάχιστον δύο από τα επτά δείγματα διαφορετικών σπόρων, βρέθηκαν να περιέχουν ξένο γενετικό υλικό. Παραμένει άγνωστο αν η επιμόλυνση των σπόρων πραγματοποιήθηκε στους αγρούς παραγωγής, στους χώρους αποθήκευσης ή κατά τη συσκευασία.

Σήμερα πολλά δείγματα έχουν συγκεντρωθεί, υπό την εποπτεία του Οργανισμού Βάμβακος, και ξεκινά η εργαστηριακή ανάλυσή τους σε ειδικευμένα πανεπιστημιακά εργαστήρια. Ταυτόχρονα, η ανησυχία και η ανασφάλεια, μεταξύ αγροτών, γεωπόνων και εμπόρων σπόρων έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και συνεχίζει να εντείνεται καθώς βρισκόμαστε πλέον στις μέρες της σποράς.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, ορισμένες εταιρείες επιμένουν να διατυμπανίζουν με συνεχείς καταχωρήσεις στον τύπο την καθαρότητα των σπόρων που εισάγουν. Κάτι τέτοιο ηχεί παράξενα όταν ο επίσημος πιστοποιητικός οργανισμός των ΗΠΑ δηλώνει εγγράφως ότι δεν δίνει αντίστοιχο πιστοποιητικό και όταν δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων. Παρόμοιες τυμπανοκρουσίες υποσκάπτουν τη δημιουργία ενός αξιόπιστου συστήματος ελέγχου και επιτείνουν την αβεβαιότητα που επικρατεί στην αγορά. Η διανομή "πιστοποιητικών" σε αγρότες και εμπόρους καθώς και η διασπορά φημών και "πληροφοριών" έχουν απλώς δημιουργήσει μια εκρηκτική κατάσταση στην αγορά.

Η Greenpeace, έδωσε τα αποτελέσματα των αναλύσεων στον Υπουργό Γεωργίας, για να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγχυση στην αγορά. Θα ήταν σκόπιμο, παρόμοια στάση να κρατήσουν και οι εταιρείες εισαγωγής σπόρων. Σε αντίθετη περίπτωση, οι οικονομικές συνέπειες μπορεί να είναι τεράστιες. Πρέπει να τονιστεί ότι σε περίπτωση που κάποια παράνομα μεταλλαγμένα φυτά εντοπιστούν στους αγρούς, είναι υποχρεωτική η καταστροφή της σοδειάς και η αποζημίωση των αγροτών από την εταιρεία που εμπορεύεται τους συγκεκριμένους σπόρους.

"Εκατόν πενήντα χιλιάδες οικογένειες, βαμβακοκαλλιέργειες 4 εκατομμυρίων στρεμμάτων και εισοδήματα 300 δισεκατομμυρίων δραχμών βρίσκονται κυριολεκτικά στον αέρα", τόνισε ο Νίκος Χαραλαμπίδης. Η καλλιέργεια του μεταλλαγμένου βαμβακιού είναι παράνομη στην Ελλάδα όπως και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα μάλιστα είχε καταψηφίσει τη σχετική αίτηση καλλιέργειας του μεταλλαγμένου βαμβακιού επειδή αυτή είναι δυνατόν να ενέχει κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το φυσικό περιβάλλον (το μεταλλαγμένο βαμβάκι, μεταξύ των άλλων, περιέχει και γονίδια αντοχής σε αντιβιοτικά). Σύμφωνα με τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία (90/220), τα κράτη μέλη οφείλουν να εξασφαλίσουν ότι οι μεταλλαγμένοι σπόροι, που δεν έχουν εγκριθεί, δεν θα εισαχθούν ούτε θα καλλιεργηθούν (άρθρο 4.3). Τυχόν καλλιέργεια του σπόρου αυτού θα οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη διαρροή γονιδίων στο φυσικό περιβάλλον. Η απελευθέρωση γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο φυσικό περιβάλλον αποτελεί τη χειρότερη μορφή ρύπανσης, οι συνέπειες της οποίας είναι απρόβλεπτες και μη αντιστρεπτές. Από τη στιγμή που θα απελευθερωθεί στο περιβάλλον ένας μεταλλαγμένος οργανισμός, είναι αδύνατος ο περιορισμός ή η απόσυρσή του.

Αξίζει να τονίσουμε ότι το 85% του καλλιεργούμενου σπόρου βαμβακιού εισάγεται. Την μερίδα του λέοντος κατέχουν οι ΗΠΑ, από τις οποίες προέρχεται το 80% του εισαγόμενου σπόρου. Η Αυστραλία και το Ισραήλ κατέχουν το υπόλοιπο 20% της αγοράς εισαγόμενου σπόρου βαμβακιού. Η Ελλάδα αποτελεί ένα από τους δέκα μεγαλύτερους παραγωγούς βαμβακιού στον κόσμο και κατέχει την τέταρτη θέση στις εξαγωγές. Η έκταση της βαμβακοκαλλιέργειας στην Ελλάδα είναι περίπου τέσσερα εκατομμύρια στρέμματα. Η συνολική ελληνική παραγωγή βαμβακιού (σύσπορου) είναι περίπου 1,3 εκατομμύρια τόνοι ετησίως. Το εκκοκισμένο βαμβάκι ανέρχεται σε 430.000 τόνους ετησίως, ενώ το υπόλοιπο προϊόν (βαμβακόσπορος) χρησιμοποιείται για την παραγωγή του βαμβακελαίου, καθώς και σε ζωοτροφές (βαμβακόπιτα). Η Ελλάδα εξάγει περί τις 85.000 τόνους προϊόντος (βαμβακόσπορου) στην Ιταλία και την Ισπανία για χρήση σε ζωοτροφές. Το βαμβάκι αποτελεί το 10% της συνολικής φυτικής παραγωγής της χώρας, ενώ σε ορισμένους νομούς (Λάρισα, Ροδόπη, Καρδίτσα) το βαμβάκι καλύπτει το 80-90% της συνολικής φυτικής παραγωγής.

Την πραγματοποίηση ελέγχων και αναλύσεων σε όλους τους εισαγόμενους σπόρους.

Την εγκατάσταση συστήματος ελέγχου που θα διασφαλίζει ότι όλο το εισαγόμενο γενετικό υλικό δεν έχει υποστεί γενετική επιμόλυνση.

Την προστασία, αναπαραγωγή και προώθηση του ντόπιου γενετικού υλικού.

Την ανακήρυξη της χώρας σε ζώνη απαλλαγμένη από μεταλλαγμένους οργανισμούς.