‘Tuvalu zinkt’. Een kraakheldere boodschap van de kleine eilandstaat in de Stille Oceaan op de Klimaattop in Glasgow – ook bekend als COP26. Minister van Financiën Seve Paeniu: ‘Wij ervaren nu klimaatverandering in Tuvalu, we zien ons land snel verdwijnen. (…) De wereld moet nu actie ondernemen en niet langer uitstellen.’
‘Tuvalu zinkt’ is een zin die ook door de lokale bevolking steeds vaker wordt gebruikt om de effecten van klimaatverandering aan te geven, stelt een uitgebreid artikel in The Guardian. Tuvalu, een Polynesisch land in Oceanië, is niet meer dan een stipje in de Stille Oceaan, halverwege Hawaï en Australië. Twee van de negen eilanden van Tuvalu staan al op het punt ten onder te gaan, zegt de regering, opgeslokt door de stijging van de zeespiegel en door kusterosie.
Simon Kofe spreekt COP toe
En dan was er nog de minister van Buitenlandse Zaken, Simon Kofe, die een diepe indruk maakte met zijn toespraak op de klimaattop in 2021. In een video sprak hij de deelnemers toe, kniediep in het water, op een plek waar kort geleden nog land was. Kofe: “We hopen dat de boodschap op deze manier overkomt dat we momenteel met nog grotere problemen in Tuvalu worden geconfronteerd”.
Eilanden in gevaar
Eilanden en kustgemeenschappen voelen nu al de directe effecten van klimaatverandering. Naast de stijgende zeespiegel worden veel eilanden en archipels geteisterd door extreme weersomstandigheden. Het Pacifische eiland Tuvalu is geen uitzondering. Feitelijk gesteld is Tuvalu op dit moment aan het zinken, als gevolg van de opwarming van de aarde. Het lijkt er sterk op dat het de komende jaren volledig onder water kan komen te staan als alle landen zich niet aan de wereldwijde afspraken over het klimaat houden. (bron: The Guardian)
Tuvalu deze eeuw mogelijk nog onbewoonbaar
Tijdens stormen beuken golven aan beide kanten van het eiland en ‘slikken het land in’, in de woorden van de lokale bevolking. Velen zeggen dat ze nachtmerries hebben dat de zee ze binnenkort voorgoed zal opslokken. (bron: The Guardian)
Het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties classificeert Tuvalu als “minst ontwikkeld land’, dat ‘extreem kwetsbaar’ is voor de effecten van klimaatverandering. Door de poreuze, zoute grond is de grond bijna volledig onbruikbaar geworden voor landbouw. Belangrijke gewassen zijn vernietigd en de opbrengsten van verschillende soorten fruit en groenten zijn gedaald.
Rijke landen hebben de troef in handen
Campagneleider Dewi Zloch was één van de deelnemers die de noodkreet van Tuvalu aanhoorde op de COP26. Het raakte haar zeer. Ze stelt: ‘de COP komt steeds terug op 2 pijlers: 1 is ambitie. Hoe zorgen we ervoor dat we de opwarming van de aarde zoveel mogelijk beperken? Dat is de stip op de horizon, zoals de gradendoelstelling van maximaal 1,5 graad opwarming, zoals afgesproken op de Klimaattop van Parijs. En dan punt 2: solidariteit. Solidariteit van de rijke landen – die heel veel schade veroorzaken en al hebben veroorzaakt – maar óók de rijkdom hebben om echt het grote verschil te maken. Hoe staan zij tegenover armere landen die nauwelijks een aandeel hebben in de crisis, maar wel het hardst geraakt worden?’
Een groot struikelblok op de COP was dan ook de beloofde financiële steun voor armere landen om de transitie naar een duurzame samenleving te maken. Armere landen hebben heel duidelijk gemaakt dat ze slottekst over aanscherping van de CO2-reductie niet steunen zolang er geen zwaardere financiële verplichtingen zijn – ook niet voor de milieuschade die hen al is aangedaan.
‘Het enige wat ik wil is dat ze ons respecteren’
In een uitgebreid artikel in The Guardian lezen we het verhaal van de 54-jarige Nausaleta Setani, woonachtig op Tuvalu. De vrouw slaapt ’s nachts naast de lagune in een houten hut, met een drijfboei als kussen. Aanvankelijk geloofde ze niet in klimaatverandering, zoals veel oudere mensen op het eiland, maar langzaamaan is Setani overtuigd geraakt van de wetenschap.
“Het weer verandert heel snel, van dag tot dag, van uur tot uur”, zegt Setani. “Ik heb geleerd dat de dingen die gebeuren het resultaat zijn van de mens, vooral van mensen uit andere landen. Het maakt me verdrietig. Maar ik begrijp dat andere landen doen wat het beste is voor hun volk. Ik kom uit een klein land. Het enige wat ik wil is dat de grotere landen ons respecteren en aan ons leven denken.”
Fonds voor klimaatschade
Een jaar na de aangrijpende toespraak van Minister Paeniu werd op de klimaattop in Egypte (2022) afgesproken dat er een zogenaamd “loss & damage”-fonds wordt opgericht. Dat betekent dat rijke landen (die de meeste uitstoot hebben veroorzaakt) betalen voor de schade die armere landen ondervinden door klimaatverandering, bijvoorbeeld schade door overstromingen of hevigere stormen.
Dit is goed nieuws voor klimaatrechtvaardigheid, maar we moeten niet te snel juichen. Dit fonds had er ten eerste allang moeten zijn. Kwetsbare landen en gemeenschappen worden vandaag al verwoest.
In de uitvoering moeten wij een vinger aan de pols houden: de grootste verantwoordelijken moeten de grootste bijdrage leveren. Want juist die landen, komen al jaren niet over de brug met de 100 miljard dollar die beloofd was, ook Nederland niet.
Daarnaast is nieuwe en aanvullende financiering van belang om kwetsbare landen en gemeenschappen te compenseren voor geleden schade én om zich te beschermen.
Bronnen: The Guardian, de Volkskrant
Doe mee