Het indrukwekkende regenwoud van de Amazone houdt biodiversiteit in stand en zorgt voor de noodzakelijke opslag van CO2. Ondanks het feit dat het Amazone woud van levensbelang is in de strijd tegen klimaatverandering, worden de bossen bedreigd. En dat is slecht nieuws voor iedereen op aarde.
Alles is met elkaar verbonden. Wie het Amazone regenwoud een beetje bestudeert, ziet al snel hoe deze natuurwet in de praktijk werkt. Dit woud, het grootste op aarde, is een van de meest biodiverse gebieden. De planten, dieren, micro-organismen en schimmels vormen samen een enorm ecosysteem dat invloed heeft op de hele wereld.
Oerwoud ter grootte van 17 x Nederland verwoest
Ondanks de enorme omvang van het Amazonewoud, ruim 5,5 miljoen km2, is het evenwicht er delicaat. Als mensen tussen de 20 en 25 % van het woud verwoesten, kan het gebied de balans niet meer zelf herstellen en verandert dit prachtig gebied in een savanne. Met miljarden tonnen CO2-uitstoot als gevolg. Volgens INPE, het Braziliaanse instituut voor ruimteonderzoek, is er al 18 % verwoest. Dat is ongeveer 17 keer de oppervlakte van Nederland! Wetenschappers stellen dat over 10 tot 15 jaar dit delicate kantelpunt is bereikt, als de ontbossing niet stopt.
Volgens Bolsonaro bestaat de klimaatcrisis niet
Meer dan de helft van het Amazonewoud ligt in Brazilië, waar president Jair Bolsonaro de scepter zwaait. Zijn regering heeft weinig op met het milieu en de inheemse volken: de klimaatcrisis bestaat niet en de Amazone is er om geld aan te verdienen. Sinds zijn aantreden is de ontbossing flink gestegen. In 2021 lagen de cijfers op het hoogste niveau sinds 15 jaar. Ontbossing gebeurt doordat oerwoud wordt gekapt of platgebrand. De meeste van deze branden zijn aangestoken om land vrij te maken voor weilanden voor koeien, mais en mijnbouw. Vroeger werd Amazonewoud vooral gekapt voor de teelt van soja voor veevoer, maar sinds het Sojamoratorium in 2008 is dat verboden.
De strijd in de Amazone is ongelijk
Sinds de huidige regering aan de macht is, hebben bedrijven carte blanche in het regenwoud. Dat heeft niet alleen desastreuze gevolgen voor de natuur. Ook de inheemse bevolking wordt bedreigd. Moord en doodslag zijn voor inheemse volken, zoals de Karipuna in de Amazone, al jaren realiteit. In de afgelopen jaren wist een deel van de inheemse stammen zich, onder aanvoering van jonge leiders, steeds beter te organiseren. Zij komen op voor hun traditionele landrechten, in de rechtszaal en in het bos zelf. Maar de belangen van grote bedrijven en nationale overheden in het regenwoud zijn groot. De strijd is te vaak ongelijk.
Inheemse bevolking helpt met de bescherming van de Amazone
De bedreigingen zijn zo omvangrijk en complex, dat Greenpeace voor het project ‘Alle ogen op de Amazone’ de handen ineen sloeg met Hivos en negen andere organisaties. In dit project is de hoofdrol weggelegd voor de inheemse bevolking. Volgens talloze onderzoeken zijn zij immers de beste bosbeschermers van de wereld. Greenpeace ondersteunde hen bij de opzet van lokale boswachterteams die met smartphones en drones het regenwoud intrekken en daar de bosvernietiging vastleggen.
De teams leerden (digitale) landkaarten maken, satelliet- en dronebeelden analyseren, gps-coördinaten lezen én de verzamelde informatie veilig op te slaan. Met succes: vorig jaar werd in het leefgebied van de Karipuna 49 % minder bos verwoest dan in alle voorgaande jaren, terwijl de ontbossing verder in het Amazonewoud dus wél toenam.
EU-Mercosur, een onzalige handelsdeal voor de Amazone
Het helpt enorm dat de Inheemse leiders steeds vaker het wereldtoneel weten te bereiken. Het gesprek tussen inheemse leiders uit Brazilië en politici in de EU hielp de discussie tegen het nieuwe EU-Mercosur Handelsverdrag kracht bij te zetten. Deze onzalige handelsdeal tussen enkele Zuid-Amerikaanse landen en de EU is mede daardoor verre van een voldongen feit.
In Brazilië werd een wet ‘geparkeerd’ waarmee Bolsonaro illegaal ingepikte bosgebieden wilde legaliseren. Verzet binnen én buiten Brazilië van ngo’s, beroemdheden, inheemse volken, bedrijven en overheden, gaf de doorslag. Helaas blijft dit onzalige wetsvoorstel als een zwaard van Damocles in de lucht hangen.
Maar ook de inheemse groepen zitten niet stil. Ook tijdens de Klimaattop afgelopen najaar in Glasgow wisten zij hun boodschap over het voetlicht te brengen: doe geen zaken met Bolsonaro over bosbescherming, want hij is onbetrouwbaar.
Kom samen met ons in actie voor de Amazone
Het duizelingwekkende tempo van de ontbossing moet stoppen. Met jouw hulp kunnen we overheden en internationale instanties blijven beïnvloeden. Zo is er onlangs er mede dankzij 1,2 miljoen andere petitie-tekenaars een Europees wetsvoorstel ingediend om de natuurvernietiging voor onze producten te stoppen.
Dit lijkt goed nieuws, maar we zijn er nog niet… Dit wetsvoorstel blijkt namelijk nog niet sterk genoeg. Zo mag er in de Amazone geen bos gekapt meer worden voor soja, maar blijkt de wet niet te gelden voor het verbouwen van andere gewassen zoals maïs. Oftewel: de natuurvernietiging gaat gewoon door. Maar het is nog niet te laat: we kunnen nog invloed uitoefenen om deze Bossenwet te versterken! Doe je mee?