Op 11 januari 2024 dagvaarden acht inwoners van Bonaire samen met Greenpeace Nederland de Nederlandse Staat. Onze overheid heeft de verplichting om de mensenrechten van iedereen in Nederland te beschermen, maar doet dat nu niet, zeker niet voor de inwoners van Bonaire. In plaats van ons allemaal te beschermen tegen de klimaatcrisis, zet de overheid winst en economische groei voorop. Daarom stappen Helen Angela, Jackie Bernabela, Judmar Emerenciana, Onnie Emerenciana, Kjelld Masoud Kroon, Danique Martis, Daniela Simal en Angelo Vrolijk samen met Greenpeace Nederland naar de rechter. Wij willen klimaatrechtvaardigheid.
Mensen op Bonaire ervaren nu al de gevolgen van de klimaatcrisis. De zeespiegel stijgt en de temperatuur neemt toe. Als de uitstoot niet flink naar beneden wordt gebracht, dreigt een vijfde van Bonaire voor het einde van de eeuw verloren te gaan aan de zee.
We lopen klimaatmarsen, voeren actie, tekenen petities en hebben in talloze gesprekken klimaatactie gevraagd en toch weigert de overheid nog steeds te doen wat nodig is. Na overleg met klimaatwetenschappers, juristen en inwoners van Bonaire weten we het zeker: een rechtszaak is wat nu nodig is zodat de overheid met rechtvaardig klimaatbeleid komt. Het is nu aan de rechtbank om te oordelen over de plicht van de staat, onafhankelijk van wie er in het Torentje zit.
Klimaatrechtvaardigheid nu!
Bonaire is al te lang vergeten. Ook al is het een Nederlandse gemeente, de overheid behandelt inwoners van Bonaire nog steeds alsof ze er minder toe doen dan de rest van ons. Daarom eisen wij klimaatrechtvaardigheid. De overheid moet zorgen dat de CO2-uitstoot veel sneller naar beneden gaat, zodat we de opwarming van de aarde onder de 1,5 graad kunnen houden. Dat is voor ons allemaal van levensbelang.
Daarnaast ligt er voor Europees Nederland een Klimaatadaptatiestrategie, een Deltaplan en een Waterprogramma. Allerlei plannen en maatregelen voor bescherming tegen de stijgende zeespiegel en andere gevolgen van de klimaatcrisis. Maar voor Bonaire zijn die er niet.
En dat terwijl het uitgebreide onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), in opdracht van Greenpeace, laat zien dat voor het einde van deze eeuw een vijfde van Bonaire al kan overstromen. Bij stormen neemt het risico op overstromingen verder toe. Dat maakt wegen onbegaanbaar en diensten onbereikbaar. Daardoor zullen mensen bijvoorbeeld niet naar hun werk of het ziekenhuis kunnen, en kinderen niet naar school. Ook krijgt het eiland te maken met toenemende hitte en het afsterven van koraal. Dat raakt de gezondheid van de mensen op het eiland, die ook hun banen, land en belangrijk cultureel erfgoed dreigen te verliezen. Dat merken mensen nu al.
We hebben allemaal recht op bescherming van onze omgeving en onze manier van leven. Jonge mensen willen ook gewoon op Bonaire kunnen blijven wonen. Het is duidelijk dat de Nederlandse regering de verantwoordelijkheid niet neemt om mensen op Bonaire te beschermen. De tijd dringt. We kunnen niet anders dan naar de rechtbank stappen.
Dit willen we bereiken met de rechtszaak
Het VU-onderzoek onderstreept dat de regering alles wat in haar macht is moet doen om klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken. Voor de toekomst van Bonaire is het cruciaal om de wereldwijde opwarming tot onder de 1,5 graden te beperken, de grens die is afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs. De gevolgen zullen dan nog steeds ernstig zijn, maar de grootste risico’s kunnen worden voorkomen. Daarom willen we hoofdzakelijk twee dingen bereiken in de dagvaarding:
- Plannen en concrete maatregelen, ontwikkeld met de inwoners, om Bonaire te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.
- De regering moet haar eerlijke bijdrage leveren aan het wereldwijde doel de opwarming onder de 1,5 graad te houden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat, als rekening wordt gehouden met de historische uitstoot van broeikasgassen, Nederland nu al niets meer mag uitstoten. Nederland moet de uitstoot daarom zo snel mogelijk naar nul terugbrengen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het haalbaar is om de uitstoot in Nederland uiterlijk in 2040 terug te brengen tot nul. Nederland moet zolang het de eigen uitstoot niet tot nul heeft gebracht, daarvoor compenseren door andere landen te helpen met het omlaag brengen van hun uitstoot. Dat is ook vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs.. Dat is dan ook onze eis.
Waarom juist nu, wat ging eraan vooraf?
Op 11 mei stuurden we een ultimatum naar premier Rutte. In deze sommatiebrief eisten we al dat de regering Bonaire beschermt. Dat was de laatste waarschuwing aan de overheid om snel minder CO2 uit te stoten en concrete maatregelen te nemen om Bonaire veilig te houden. Nu én in de toekomst.
In het najaar van 2023 hebben er nog gesprekken plaatsgevonden met vertegenwoordigers van de Nederlandse regering en ambtenaren, waar ook de advocaten van de eisers bij waren. Zij onderschreven de urgentie van het probleem van de klimaatcrisis, en namen ook wel kleine stappen. Zoals de toezegging dat er een zogenoemde ‘klimaattafel’ zou komen, en dat daarvoor de komende maanden geld beschikbaar zou worden gemaakt. Echter, de overheid blijft de verantwoordelijkheid van zich afschuiven en het verschil met Europees Nederland blijft levensgroot. De eisers kregen geen zekerheid en (uitzicht op) gelijke behandeling. Zij hebben zekerheid nodig dat de vereiste maatregelen om hen te beschermen zullen worden genomen, dat dit gebeurt op basis van de juiste informatie, onderzoek en participatie-processen, en dat er voor de lange termijn financiële middelen beschikbaar zijn. Met andere woorden: dezelfde behandeling en bescherming waarop de inwoners van Ameland, Valkenburg of elke andere gemeente kunnen rekenen.
Wie gebeurt er op de dag van de dagvaarding?
De dagvaarding is door tientallen mensen, onder wie vertegenwoordigers van de Caribische diaspora, klimaat- en antiracismebeweging naar de rechtbank gebracht. Zij liepen een symbolische protestmars van het Torentje naar de Rechtbank Den Haag.
Een van de eisers, Kjelld Kroon (28), liep mee met de mars: “Klimaatverandering op Bonaire is in volle gang. Het wordt steeds heter en er zijn steeds vaker en steeds extremere regenbuien. Deze hoosbuien zorgen voor overstromingen, waardoor veel huizen onder water komen te staan. Ook het huis van mijn moeder. De tijd van praten is voorbij, we moeten handelen. Ik wil niet langer moeten wachten en daarom kom ik vandaag in actie.”
De andere eisers zijn Helen Angela, Jackie Bernabela, Judmar Emerenciana, Onnie Emerenciana, Danique Martis, Daniela Simal en Angelo Vrolijk.
Greenpeace Nederland is ook een eiser. Tijdens het afleveren van de dagvaarding in Den Haag gaven de eisers een persconferentie op Bonaire. Andy Palmen, directeur Greenpeace Nederland: “Het mag niet uitmaken of je op Bonaire, op Ameland of in Valkenburg woont. Het is de plicht van de Nederlandse overheid om ons allemaal te beschermen tegen de gevolgen van de klimaatcrisis. Bonaire wordt hard geraakt door de stijgende zeespiegel, de hitte en het verdwijnen van het koraal. De overheid heeft de plicht om de opwarming van de aarde zo veel mogelijk te beperken en laat dat nu na. We eisen dat Bonaire beter wordt beschermd en daarnaast dat de Nederlandse overheid de uitstoot van broeikasgassen in heel Nederland sneller omlaag brengt. Dat is in het belang van ons allemaal.”
Wat kan ik doen?
Wil je de eisers steunen? Zet dan hier je handtekening. Door eenmalig je handtekening te zetten, laten wij aan de politiek en de rechter zien dat onze eisen op brede steun in de samenleving kunnen rekenen.