De stikstofaanpak van de overheid levert amper iets op. En omdat veel natuur nog gevoeliger voor stikstof blijkt te zijn, is de opgave nóg groter geworden. Die urgentie maakt dat we het eindvonnis van de in juli 2023 gestarte bodemprocedure niet kunnen afwachten. Als de overheid pas na het eindvonnis van de rechtbank in actie komt, is dat voor de meest kwetsbare natuur te laat. Daarom start Greenpeace Nederland óók een kort geding om de meest kwetsbare natuur voor 2025 te redden.
Gezonde natuur is van levensbelang voor ons allemaal, maar helaas staat de natuur in ons land er slechter voor dan ooit. De decennialang te hoge stikstofuitstoot is de grootste boosdoener, met de landbouw – en dan vooral de intensieve veehouderij – als grootste bron. Maar andere sectoren, zoals luchtvaart, verkeer en industrie dragen er ook aan bij. Als de stikstofuitstoot niet sneller naar beneden gaat, lopen we het risico dat we unieke dieren en planten verliezen: voor de meest kwetsbare natuur zal de uitstoot nog vóór eind 2025 drastisch moeten dalen.
Dit zijn rechtszaken die we niet hadden willen starten. Maar we zien geen andere mogelijkheid omdat de overheid niet met maatregelen komt die de meest kwetsbare natuur wél kunnen redden. Het gaat demissionair minister Van der Wal zelfs niet lukken het wettelijke doel van 2025 te halen.
Het wordt steeds stiller in de natuur
Het gaat slecht met onze natuur, bijna 90% van de natuurtypen die de overheid dient te beschermen verkeert in matige tot slechte staat. De hoeveelheid stikstof veroorzaakt problemen in de hele voedselketen. Nuttige bodemschimmels tot dassenpopulaties nemen af in aantallen. Planten hebben moeite om aan hun voeding te komen, unieke plantensoorten worden verdrongen, bomen wortelen minder diep waardoor ze kwetsbaar worden voor droogte en stormen. De eierschalen van vogels en reptielen zijn te dun, waardoor ze niet meer uitkomen. En als ze wel uitkomen, dan kruipen jonge vogels uit hun ei met te broze botten, die vervolgens breken. Kortom, het wordt steeds stiller in de natuur.
Als de stikstofuitstoot niet voor eind 2025 drastisch vermindert, lopen we zelfs het risico dat unieke plant- en diersoorten verdwijnen. Ecosystemen raken uit balans en storten in. Dat raakt ons allemaal, want wij hebben gezonde natuur nodig voor zuivere lucht, schoon drinkwater, voedselzekerheid en als bondgenoot tegen klimaatverandering.
Wil jij medestander worden in de bodemprocedure van de natuurzaak?
De stikstofuitstoot moet voor eind 2025 drastisch omlaag
Jarenlang luidden zowel milieuorganisaties als wetenschappers de noodklok, maar de overheid heeft al deze jaren nagelaten om tot een adequaat plan te komen om de natuurcrisis te keren. Terwijl de meest kwetsbare natuur mogelijk onherstelbaar beschadigd raakt of kan zelfs verdwijnen als de stikstofuitstoot niet uiterlijk eind 2025 drastisch omlaag gaat. Dat hebben ecologen in opdracht van Greenpeace en een taakgroep in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit al in 2022 vastgesteld.
Stikstofaanpak levert nauwelijks iets op
Maar de stikstofaanpak van de overheid blijkt nauwelijks iets op te leveren voor de meest kwetsbare natuur. Dat blijkt uit nieuw onderzoek in opdracht van Greenpeace Nederland. Ook het Planbureau voor de Leefomgeving, het RIVM en de Universiteit van Wageningen concluderen dat de stikstofmaatregelen die de overheid tot nu toe heeft genomen voor eind 2030 amper iets opleveren.
Uit het onderzoek blijkt ook, net als het RIVM eerder vaststelde, dat het 2025-doel uit de stikstofwet niet wordt gehaald. Terwijl Greenpeace al in 2021 aantoonde dat de doelen uit de stikstofwet ontoereikend zijn om de natuurcrisis te keren en al jaren bij de overheid aandringt op maatregelen. Daarnaast blijkt uit internationaal onderzoek in 2022 dat veel natuur nóg gevoeliger is voor stikstof dan eerder werd aangenomen, waardoor de opgave nóg groter is geworden.
Bekijk hier de tijdlijn van de natuurzaak:
Oplossing: omslag naar ecologische landbouw
We hebben boeren én gezonde natuur keihard nodig om ook in de toekomst onze voedselzekerheid veilig te stellen. De enige integrale oplossing is een eerlijke en rechtvaardige omslag naar ecologische landbouw met minder veedieren. Daarmee worden ook andere problemen zoals de schadelijke gevolgen van pesticidengebruik, natuurverwoesting in landen als Brazilië voor veevoer en klimaatverandering aangepakt. Maar zo’n omslag maken kunnen boeren niet alleen.
Na jarenlang boeren aan het lijntje te hebben gehouden is de overheid nú aan zet om hen te helpen voor een duurzame koers te kiezen. Als de rechter in dit kort geding oordeelt dat de overheid de stikstofuitstoot op korte termijn moet terugdringen, leidt dit op korte termijn waarschijnlijk tot ingrijpende en mogelijk gedwongen maatregelen. Dat is een pijnlijk maar ook een onvermijdelijk gevolg van jarenlang uitstelgedrag door de overheid.
We verwachten dat overheid ervoor zorgt dat ook andere sectoren zoals verkeer, industrie en de luchtvaart een bijdrage leveren. En dat veehouders die moeten stoppen op een rechtvaardige manier door de overheid worden gecompenseerd. Laat deze rechtszaak het begin zijn van een transitie op alle fronten. Boeren die al duurzaam ondernemen, zoals biologische boeren, moeten worden beschermd en boeren die mee willen in de omslag op elke mogelijke manier worden geholpen. Vind jij dit ook belangrijk? Roep dan nú de overheid op boeren te helpen in de omslag naar ecologische landbouw.
Medestanders
Deze stap naar de rechter wordt ondersteund door de Caring Movement (Caring Farmers, Doctors and Vets), Mobilisation for the Environment (MOB), SoortenNL, Vereniging Milieudefensie, Vogelbescherming Nederland en het Wereld Natuur Fonds (WNF).
Update: Sinds de dagvaarding zijn ook Stichting Demeter en Stichting Natuurbeschermingswacht medestander geworden.
Zij ondersteunen de rechtszaak, maar zijn geen mede-eiser.
“Grote vervuilende bedrijven zoals de Rabobank hebben jarenlang veel geld verdiend ten koste van de natuur. De overheid heeft niet ingegrepen, terwijl die de plicht heeft onze leefomgeving te beschermen. Het is tijd om onze belangen weer vooraan te zetten en de natuur te beschermen in plaats van multinationals.”
– Donald Pols, directeur Milieudefensie
“Als boeren hebben we insecten nodig voor bestuiving, bodemleven voor onze planten en vogels als natuurlijke plaagbestrijding. Zonder gezonde natuur, geen gezond voedsel en gezonde mensen. We hopen dat oplossingen worden gepresenteerd in de vorm van een gedegen lange termijn plan voor natuurbehoud en een dierwaardige en natuurinclusieve kringlooplandbouw.”
– Ruud Zanders, Caring Movement
“Onze natuur staat onder druk. Door een combinatie van stikstof, verdroging, versnippering en slechte waterkwaliteit dreigen we belangrijke leefgebieden van dieren en planten kwijt te raken. Als we nu volop inzetten op natuurherstel dan helpt dit ook bij de aanpak van grote maatschappelijke uitdagingen waar Nederland voor staat. We hebben geen tijd te verliezen en daarom steunt het Wereld Natuur Fonds deze rechtszaak.”
– Kirsten Haanraads, Wereld Natuur Fonds (WWF-NL)
“Het gaat slecht met veel vogels in Nederlandse natuurgebieden. Stikstofneerslag is daar een belangrijke oorzaak van. Vogelbescherming ziet dat met het huidige tempo het natuurherstel niet gehaald gaat worden. We kunnen niet langer wachten. De zaak van Greenpeace krijgt dan ook onze volle steun.”
– Karsten Schipperheijn, directeur-bestuurder Vogelbescherming Nederland
“SoortenNL staat voor de best beschikbare informatie over de aantalsontwikkeling van in het wild levende planten en dieren en maakt deze informatie beschikbaar voor publieke voorlichting en educatie, wetenschappelijk onderzoek en onderwijs, ontwikkeling en bescherming van natuur en de ontwikkeling en evaluatie van overheidsbeleid. Wij steunen de zaak tegen Greenpeace omdat we in onze data zien dat de natuurkwaliteit al tientallen jaren achteruit gaat én omdat de overheid herhaaldelijk wetenschappelijke onderzoeken naast zich neerlegt.”
– Sander Turnhout, strategisch adviseur, SoortenNL
Organisaties die medestanders willen worden, kunnen mailen naar [email protected].
We zullen dan snel contact opnemen en toelichten wat het betekent om medestander te zijn.
Lees meer over het probleem van de stikstofuitstoot, de oorzaken en de oplossingen:
Kom in actie!
Wil jij medestander worden in de bodemprocedure van de natuurzaak?