De overheid hoort onze natuur te beschermen. En dat is niet voor niets, want alle 17,8 miljoen Nederlanders hebben gezonde natuur nodig voor hun welzijn, voor schone lucht, bestuiving van onze voedselgewassen en schoon drinkwater. De natuur is bovendien onze grootste bondgenoot tegen klimaatverandering. Maar de natuur in ons land staat er slechter voor dan ooit. De grootste boosdoener? Stikstof. Veel te veel stikstof. Als de stikstofuitstoot van de landbouw, industrie, verkeer en luchtvaart niet sneller naar beneden gaat, lopen we het risico dat we unieke dieren en planten verliezen. Daarom start Greenpeace een rechtszaak tegen de overheid om de meest kwetsbare natuur te redden.
Onze directeur Andy Palmen vertelt je er in deze video meer over.
Gaat het echt zo slecht met onze natuur?
Het zwakke overheidsbeleid heeft de natuur op de rand van de afgrond gebracht. Bijna 90% van de typen natuur die onze overheid dient te beschermen, verkeert in matige tot slechte staat. De hoeveelheid stikstof veroorzaakt problemen in de hele voedselketen. Ecosystemen raken uit balans en storten in. Nuttige bodemschimmels tot dassenpopulaties nemen af in aantallen. Planten hebben moeite om aan hun voeding te komen, kwetsbare planten worden verdrongen. De eierschalen van vogels en reptielen zijn te dun, waardoor ze niet meer uitkomen. En als ze wel uitkomen, dan kruipen jonge vogels uit hun ei met te broze botten, die vervolgens breken. Het wordt steeds stiller in de natuur.
Zandverstuivingen op de Veluwe en veengebieden zoals de Alde Faenen in Friesland dreigen onherstelbaar beschadigd te raken. Oude eikenbossen en heischrale graslanden kunnen zelfs verdwijnen. Dit zijn voorbeelden van de 14 van de strikt beschermde natuursoorten waar het nu of nooit is: zij raken onherstelbaar beschadigd of kunnen zelfs verdwijnen als de stikstofuitstoot niet snel, uiterlijk eind 2025, drastisch omlaag gaat. Voor nog eens 13 van deze natuursoorten geldt hetzelfde in 2030. Aanvullend onderzoek heeft deze ‘Urgente Lijst’ nog verder uitgebreid met soorten natuur waarvoor de ecologische deadline 2025 of 2030 is.
De overheid heeft stikstofplannen gemaakt en zelfs 25 miljard euro vrij gemaakt. Is dat niet genoeg?
Er is haast nodig om de meest kwetsbare natuur te redden. Alle sectoren, dus ook de industrie en de luchtvaart zijn hiervoor aan zet, maar cruciaal is een omslag naar duurzame landbouw. Met minder dieren en een goed verdienmodel voor de boer van de toekomst. Maar de overheid is traag en de natuur blijkt keer op keer niet haar eerste prioriteit. De afgelopen jaren zocht het kabinet vooral manieren om de uitstoot van de bouw, de PAS-melders, Schiphol en de aanleg van snelwegen door te laten gaan.
Ja, de overheid probeert de grootste vervuilers, de piekbelasters, aan te pakken. Maar deze aanpak is vooralsnog op vrijwillige basis. Dat geeft geen enkele grip op de doelstellingen. Wie verzekert ons dat de allergrootste vervuilers zich vrijwillig gaan melden? Afgelopen jaar is het landbouwakkoord geklapt, waardoor er nog steeds geen afspraken plan ligt om te komen tot een duurzame landbouwsector. Ook werd er gedreigd om de stikstofafspraken uit het coalitieakkoord op te zeggen. Nu het kabinet is gevallen is de overheid lange tijd vleugellam. Dat betekent nog meer uitstel. Die tijd heeft de natuur helemaal niet. De slechte staat van de natuur wordt keer op keer bevestigd in natuurrapportages die de provincies opleveren.
Wij vinden dat de situatie inmiddels dermate ernstig dat we geen andere keus zien dan de zaak aan de rechter voor te leggen. Wij eisen dat de meest kwetsbare natuur prioriteit krijgt van de overheid en dat heel snel en drastisch de stikstofuitstoot wordt verminderd. Dit betekent méér en gerichte stikstofreductie vóór eind 2025 en vóór eind 2030, op basis van bewezen effectieve maatregelen. Vandaag slepen we de overheid officieel via een dagvaarding voor de rechter.
Wat heeft Greenpeace eerder gedaan om de politiek aan te zetten tot actie?
Natuur heeft zelf geen stem en kan zich niet laten horen. Daarom willen wij samen met jullie en duizenden andere Nederlanders de druk op de overheid vergroten. Zo stuurden we in 2021 de eerste sommatiebrief aan de overheid. Sindsdien vertolken we op alle manieren de stem van de natuur: we werden gesteund door 8 boerenorganisaties, plaatsten met ruim 100 natuurliefhebbende organisaties een advertentie met de oproep aan de politiek om zich in te zetten voor duurzame landbouw en maatregelen die onze natuur écht beschermen, we stonden op het dak van de Tweede Kamer, publiceerden een rapport waaruit bleek dat de meest kwetsbare natuur voor eind 2025 moet worden gered, zaten aan tafel met stikstofonderhandelaar Remkes en werken samen met groene boeren aan een duurzame toekomst voor de landbouw. Dit jaar hebben we in een tweede sommatiebrief opnieuw de overheid gewaarschuwd dat veel kwetsbare natuur ernstig onder druk staat en mogelijk onherstelbaar beschadigd raakt. Sommige natuur kan zelfs verdwijnen als de stikstofneerslag niet voor eind 2025 drastisch naar beneden gaat. De overheid heeft deze waarschuwing helaas naast zich neergelegd en een concreet plan blijft, tot op de dag van vandaag, uit.
Wie hebben baat bij het trage beleid van het kabinet?
Banken (zoals Rabobank) en multinationals, zoals veevoerfabrikanten, kunstmestproducenten, bestrijdingsmiddelenfabrikanten en supermarkten, plukken de vruchten van het treuzelende beleid van de overheid. Hun belang is niet gelijk aan dat van een individuele boer (of van de natuur). Deze grote bedrijven zijn gebaat bij een intensief en zo grootschalig mogelijke productie.
Maar een omslag naar een ecologische manier van werken met drastisch minder veedieren is niet alleen noodzakelijk voor klimaat en natuur. Het kan ook aantrekkelijker zijn voor de boer. Het is van groot belang dat multinationals en banken zich gaan inspannen voor een duurzaam en eerlijk verdienmodel voor de boer. Nu nog verzetten zij zich te veel tegen deze omslag omdat ze bang zijn voor een daling van hun inkomsten.
Waarom kan deze Greenpeace rechtszaak de stikstofaanpak versnellen?
Niet eerder is geprobeerd om met een civiele rechtszaak kwetsbare natuur te beschermen tegen te veel stikstof. Na talloze gesprekken met vooraanstaande ecologen, juridische experts, collega-organisaties en onze advocaat, weten we het zeker: een rechtszaak is ons laatste redmiddel om de meest kwetsbare natuur te redden.
We vermoeden dat – ongeacht het vonnis – deze natuurzaak effect zal hebben op overheidsbeleid. Alleen al de aankondiging van juridische stappen in mei 2021 heeft eraan bijgedragen dat het kabinet haar ambitie verhoogde voor de stikstofreductie in 2030 en een transitiefonds van 25 miljard euro presenteerde.
En bij succes zou de Greenpeace rechtszaak navolging kunnen vinden, binnen Nederland en erbuiten, zoals we bij de klimaatzaak van Urgenda hebben gezien.
Samen redden we de natuur
Dit is niet mogelijk zonder de steun van onze supporters zoals jij. Samen zijn we een remedie tegen een overheid die de natuur laat liggen.
Help mee enteken de petitie voor duurzame landbouw met minder dieren.
DOE MEE