De overheid hoort de natuur te beschermen. Immers hebben 17,5 miljoen Nederlanders de natuur nodig voor hun welzijn, schone lucht, schoon drinkwater en als bondgenoot tegen klimaatverandering. Maar de natuur in ons land staat er slechter voor dan ooit. De grootste boosdoener? Stikstof. Veel te veel stikstof. Als die stikstofuitstoot niet sneller naar beneden gaat, lopen we het risico dat we unieke dieren en planten verliezen. Daarom start Greenpeace een rechtszaak tegen de overheid om de natuur te redden.
Onze directeur Andy Palmen vertelt je er in deze video meer over.
Gaat het echt zo slecht met onze natuur?
Het zwakke overheidsbeleid heeft de natuur op de rand van de afgrond gebracht. Bijna 90% van de typen natuur die onze overheid dient te beschermen, verkeert in matige tot slechte staat. De hoeveelheid stikstof veroorzaakt problemen in de hele voedselketen. Ecosystemen raken uit balans en storten in. Nuttige bodemschimmels tot dassenpopulaties nemen af in aantallen. Planten hebben moeite om aan hun voeding te komen, kwetsbare planten worden verdrongen. De eierschalen van vogels en reptielen zijn te dun, waardoor ze niet meer uitkomen. En als ze wel uitkomen, dan kruipen jonge vogels uit hun ei met te broze botten, die vervolgens breken. Het wordt steeds stiller in de natuur.
Voor 14 van de strikt beschermde soorten natuur is het nu of nooit: de stikstofuitstoot moet binnen drie jaar, dus voor eind 2025, drastisch omlaag. Denk bijvoorbeeld aan zandverstuivingen op de Veluwe en veengebieden zoals de Alde Feanen. Oude eikenbossen en heischrale graslanden kunnen zelfs verdwijnen. Aanvullend onderzoek heeft het aantal urgente natuurtypen sindsdien zelfs nog uitgebreid en daar drie leefgebieden aan toegevoegd.
De overheid heeft stikstofplannen gemaakt en zelfs 25 miljard euro vrij gemaakt. Is dat niet genoeg?
De natuur lijkt nog steeds niet de eerste prioriteit van de overheid. De afgelopen jaren zocht het kabinet vooral manieren om de uitstoot van de bouw, de PAS-melders, Schiphol of voor de aanleg van snelwegen door te laten gaan.
Ja, de overheid wil nu de grootste stikstofuitstoters aanpakken. Maar de aanpak is vooralsnog op vrijwillige basis. Dat geeft geen enkele grip op de doelstellingen. Wie verzekert ons dat de allergrootste vervuilers zich vrijwillig gaan melden?
Er is haast nodig om de meest kwetsbare natuur te redden. Met dit trage beleid gaat het niet lukken: de overheid richt zich vooral op het jaar 2030. Dat is veel te laat. Daarom eisen wij méér en gerichte stikstofreductie vóór eind 2025, op basis van bewezen effectieve maatregelen. Dat hebben wij via een sommatiebrief aan de minister voor Natuur en Stikstof en de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit kenbaar gemaakt. Als een concreet plan voor de korte termijn uitblijft, starten we een kort geding.
Wie hebben baat bij het trage beleid van het kabinet?
Banken en multinationals, zoals veevoerfabrikanten, kunstmestproducenten, bestrijdingsmiddelenfabrikanten en supermarkten, plukken de vruchten van het treuzelende beleid van de overheid. Hun belang is niet gelijk aan dat van een individuele boer (of van de natuur). Deze grote bedrijven zijn gebaat bij een intensief en zo grootschalig mogelijke productie.
Maar een omslag naar een ecologische manier van werken met drastisch minder veedieren is niet alleen noodzakelijk voor klimaat en natuur. Het kan ook aantrekkelijker zijn voor de boer. Het is van groot belang dat multinationals en banken zich gaan inspannen voor een duurzaam en eerlijk verdienmodel voor de boer. Nu nog verzetten zij zich te veel tegen deze omslag omdat ze bang zijn voor een daling van hun inkomsten.
Wat heeft Greenpeace eerder gedaan om de politiek aan te zetten tot actie?
“Natuur heeft zelf geen stem en kan zich niet laten horen. Daarom willen wij samen met jullie en duizenden andere Nederlanders de druk op de overheid vergroten.” Zo stuurden we in 2021 de eerste sommatiebrief aan de overheid. Sindsdien vertolken we op alle manieren de stem van de natuur: we stonden op het dak van de Tweede Kamer, publiceerden het rapport waaruit bleek dat de meest kwetsbare natuur voor eind 2025 moet worden gered, zaten aan tafel met stikstofonderhandelaar Remkes en werken samen met groene boeren aan een duurzame toekomst voor de landbouw.
Waarom kan deze Greenpeace rechtszaak de stikstofaanpak versnellen?
Niet eerder is geprobeerd om met een civiele rechtszaak kwetsbare natuur tegen stikstof te redden. Na talloze gesprekken met vooraanstaande ecologen, juridische experts, collega-organisaties en onze advocaat, weten we het zeker: als de overheid niet alsnog actie onderneemt om de meest kwetsbare natuur voor eind 2025 te redden, starten we een rechtszaak.
Deze rechtszaak van Greenpeace is uniek. We vermoeden dat het – ongeacht het vonnis – effect zal hebben op overheidsbeleid. Alleen al de aankondiging van juridische stappen in mei 2021 heeft eraan bijgedragen dat het kabinet haar ambitie verhoogde voor de stikstofreductie in 2030 en een transitiefonds van 25 miljard euro presenteerde.
En bij succes zou de Greenpeace rechtszaak navolging kunnen vinden, binnen Nederland en erbuiten, zoals we bij de klimaatzaak van Urgenda hebben gezien.
Help mee en teken de petitie voor duurzame landbouw met minder dieren.
Doe mee