Σε μια υπόθεση ορόσημο, που για πρώτη φορά διεκδικεί την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και την αντιμετώπιση των καταχρηστικών αγωγών SLAPP, η διεθνής Greenpeace προσφεύγει σήμερα στο ολλανδικό δικαστήριο κατά της αμερικανικής εταιρείας πετρελαιαγωγών Energy Transfer (ET)[1].
Η πολυεθνική εταιρεία-κολοσσός άσκησε διαδοχικά δύο SLAPP αγωγές (Στρατηγικές Αγωγές Κατά Της Συμμετοχής Του Κοινού) κατά της Greenpeace (Greenpeace International και αμερικανικό γραφείο Greenpeace), ως αντίποινα για την έκφραση αλληλεγγύης τους στις ειρηνικές διαδηλώσεις του 2016, με επικεφαλής αυτόχθονες πληθυσμούς, ενάντια στον αγωγό Dakota Access. Η πρώτη υπόθεση απορρίφθηκε, αλλά η Greenpeace συνεχίζει την υπεράσπισή της στη δεύτερη, η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, ενώ η απόφαση των ενόρκων ήταν να επιδικάσει αποζημιώσεις άνω των 660 εκατομμυρίων δολαρίων υπέρ της ΕΤ.
Ακτιβιστές της διεθνούς Greenpeace και σύμμαχοι ήταν παρόντες έξω από το δικαστήριο στο Άμστερνταμ για την πρώτη ακρόαση της υπόθεσης, κρατώντας ένα μεγάλο πανό που έγραφε: “ENERGY TRANSFER, ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΕΣ ΣΤΗΝ ΕΕ – ΟΠΟΥ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ TOY ΛΟΓΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ ΖΩΝΤΑΝΗ”.
Ο Mads Christensen, Εκτελεστικός Διευθυντής της διεθνούς Greenpeace, δήλωσε: “Η επίθεση της Energy Transfer στο δικαίωμά μας να διαμαρτυρόμαστε είναι επίθεση στην ελευθερία του λόγου όλων μας. Η Greenpeace τα τελευταία 50 χρόνια έχει γίνει στόχος απειλών, συλλήψεων, ακόμη και βομβιστικών επιθέσεων, αλλά επιμένει. Θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε σε κάθε μορφή εκφοβισμού και θα εξετάσουμε κάθε δυνατότητα προκειμένου να λογοδοτήσει η Energy Transfer για αυτή την απόπειρα κατάχρησης του δικαστικού συστήματος. Η πρωτοποριακή υπόθεση αντι-SLAPP που καταθέτει η διεθνής Greenpeace κατά της ET στην Ολλανδία είναι μόνο η αρχή για να νικήσουμε αυτή την τακτική εκφοβισμού, που χρησιμοποιούν οι δισεκατομμυριούχοι και οι κολοσσοί των ορυκτών καυσίμων για να φιμώσουν τους επικριτές τους σε όλο τον κόσμο. Αυτό που διακυβεύεται εδώ είναι ζωτικής σημασίας: το αν οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να έχουν φωνή απέναντι στις καταστροφικές ευθύνες των μεγάλων ρυπαντών.”
Η αγωγή αποτελεί μια σημαντική δοκιμασία για την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά των SLAPP — η οποία υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2024[2]. Η Οδηγία αποσκοπεί στην προστασία δημοσιογράφων, ακτιβιστών, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ή οποιουδήποτε άλλου εκφράζεται δημόσια για ζητήματα δημόσιου ενδιαφέροντος, από Στρατηγικές Αγωγές Κατά Της Συμμετοχής Του Κοινού (SLAPP) — δηλαδή αβάσιμες και εκφοβιστικές νομικές διαδικασίες που ασκούνται από πολυεθνικούς κολοσσούς ή οικονομικά ισχυρούς ιδιώτες με σκοπό την καταστολή του δημόσιου διαλόγου[3]. Καθώς η διεθνής Greenpeace έχει έδρα την Ολλανδία και οι επιπτώσεις από την SLAPP αγωγή της Energy Transfer στις ΗΠΑ αφορούν και ολλανδική επικράτεια, η υπόθεση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής τόσο της ολλανδικής όσο και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Η Amy Jacobsen, ανώτερη νομική σύμβουλος της διεθνούς Greenpeace, δήλωσε: “Η υπόθεση αυτή ανοίγει τον δρόμο για την εφαρμογή προστατευτικών μηχανισμών απέναντι σε εκφοβιστικές αγωγές, στην Ευρώπη αλλά και πέρα από αυτήν. Οι αγωγές που έχει ασκήσει η Energy Transfer κατά της Greenpeace αποτελούν χαρακτηριστικότερο παράδειγμα των καταχρηστικών νομικών ενεργειών που έρχεται να αντιμετωπίσει η Οδηγία κατά των SLAPP. Αξιοποιώντας τις προστασίες της εν λόγω Οδηγίας, η Greenpeace αρνείται να επιτρέψει στις τακτικές εκφοβισμού των ισχυρών εταιρειών ορυκτών καυσίμων, όπως η Energy Transfer, να υπονομεύσουν το θεμελιώδες δικαίωμά μας στην ελευθερία του λόγου.”
Κατά τον χρόνο δημοσίευσης του δελτίου Τύπου, παραμένει αβέβαιο το αν η Energy Transfer θα παραστεί στην ακρόαση. Επόμενο βήμα είναι να καθορίσει ο δικαστής το χρονοδιάγραμμα της υπόθεσης.
Βρείτε οπτικοακουστικό υλικό από το Άμστερνταμ εδώ
Σημειώσεις προς συντάκτες:
[1] Οι νέες Ευρωπαϊκές οδηγίες στοχεύουν στην αντιμετώπιση του αυξανόμενου αριθμού καταχρηστικών αγωγών εναντίον δημοσιογράφων, μέσων ενημέρωσης, περιβαλλοντικών ακτιβιστών και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τον Φεβρουάριο του 2025, η Greenpeace International ξεκίνησε την πρώτη δοκιμαστική εφαρμογή της Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά των SLAPP, καταθέτοντας αγωγή στο ολλανδικό δικαστήριο κατά της Energy Transfer. Η Greenpeace International διεκδικεί την αποκατάσταση όλων των ζημιών και εξόδων που υπέστη ως αποτέλεσμα των συνεχόμενων, αβάσιμων αγωγών της ΕΤ, οι οποίες απαιτούν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από τη Greenpeace International και την Greenpeace στις ΗΠΑ.
[2] Τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν προθεσμία έως τις 7 Μαΐου 2026 το αργότερο για να ενσωματώσουν τους κανόνες στην εθνική τους νομοθεσία, αλλά η ολλανδική κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι οι προστασίες της Οδηγίας μπορούν ήδη να εφαρμοστούν βάσει των υφιστάμενων νομικών πλαισίων της Ολλανδίας.
[3] Μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων όπως η Shell, η Total και η ENI έχουν επίσης καταθέσει αγωγές SLAPP εναντίον της Greenpeace τα τελευταία χρόνια. Ορισμένες από αυτές τις υποθέσεις έχουν αναχαιτιστεί με επιτυχία. Μεταξύ αυτών, το γαλλικό γραφείο της Greenpeace κατάφερε να νικήσει την αγωγή SLAPP της TotalEnergies στις 28 Μαρτίου 2024, ενώ το γραφείο της Greenpeace στο Ηνωμένο Βασίλειο και η διεθνής Greenpeace ανάγκασαν τη Shell να αποσύρει την αγωγή SLAPP στις 10 Δεκεμβρίου 2024. Το 2025, το ρουμάνικο γραφείο της Greenpeace μηνύθηκε από την εταιρεία ενέργειας Romgaz με στόχο τη διάλυση της οργάνωσης, όμως οι αξιώσεις αποσύρθηκαν και η εταιρεία υποχρεώθηκε να πληρώσει τα δικαστικά έξοδα. Το ιταλικό και το ολλανδικό γραφείο της Greenpeace αντιμετωπίζουν σε εν εξελίξει δίκη στην Ιταλία τον ιταλικό πετρελαϊκό κολοσσό Eni.
