Σύμφωνα με νέα πανευρωπαϊκή ανάλυση του T3 Transportation Think Tank για λογαριασμό του γραφείου της Greenpeace στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη[1], παρόλο που οι ταξιδιώτες της πρώτης (first class) και της επιχειρηματικής θέσης (business class) αντιπροσωπεύουν μόλις το 14% των επιβατών σε πτήσεις μεγάλων αποστάσεων, ευθύνονται για πάνω από το ένα τρίτο (36%) του συνόλου των εκπομπών ρύπων από αυτές τις πτήσεις.
Η Greenpeace προτείνει την επιβολή ενός ελάχιστου τέλους στα εισιτήρια πτήσεων μεγάλων αποστάσεων που πωλούνται στην Ευρώπη – €220 για την Business Class, €340 για την First Class και €75 για την Premium Economy– το οποίο θα μπορούσε να αποφέρει τουλάχιστον 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε φορολογικά έσοδα, χωρίς να αυξηθεί το κόστος για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών[2]. Τα έσοδα αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν προς όφελος των πολιτών, π.χ. για τη χρηματοδότηση καλύτερων και πιο προσιτών Μέσων Μαζικής Μεταφοράς ή κλιματικών εισιτηρίων[3].
Μόνο πέρυσι, πωλήθηκαν τουλάχιστον 19 εκατομμύρια εισιτήρια πρώτης, επιχειρηματικής και premium οικονομικής θέσης για ταξίδια μεγάλης απόστασης από την Ευρώπη. Αυτό αντικατοπτρίζει μια αυξανόμενη τάση των ευρωπαϊκών αεροπορικών εταιρειών να επεκτείνουν τις “πολυτελείς” προσφορές τους προς τους ταξιδιώτες με πολύ υψηλό εισόδημα. Ωστόσο, οι πτήσεις πρώτης και επιχειρηματικής θέσης εκπέμπουν τέσσερις έως πέντε φορές περισσότερο CO2 ανά επιβατικό χιλιόμετρο σε σύγκριση με τις πτήσεις οικονομικής θέσης, κυρίως επειδή καταλαμβάνουν πολύ περισσότερο χώρο και μεταφέρουν μεγαλύτερο βάρος ανά επιβάτη. Παρά τον εξαιρετικά επιβαρυντικό τους αντίκτυπο στο κλίμα, επί του παρόντος δεν υπάρχει κανένας ευρωπαϊκός περιορισμός ή τέλος για τα πολυτελή αεροπορικά ταξίδια. Για τον λόγο αυτό, η Greenpeace καλεί την ΕΕ και όλες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εισαγάγουν αποτελεσματικά τέλη για τις πτήσεις πρώτης και επιχειρηματικής θέσης.
Ο Herwig Schuster, υπεύθυνος εκστρατείας για τις μεταφορές στο γραφείο της Greenpeace στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, δήλωσε: “Μόνο μία πτήση πρώτης θέσης μίας διαδρομής από τη Φρανκφούρτη στη Νέα Υόρκη προκαλεί τόσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο ένας μέσος πολίτης της ΕΕ σε έναν χρόνο. Οι πτήσεις πολυτελείας για τους λίγους έχουν σοκαριστικά υψηλό κόστος για τους ανθρώπους και τον πλανήτη. Ενώ οικογένειες αναγκάζονται να επιλέξουν ανάμεσα στη θέρμανση του σπιτιού τους και στα τρόφιμα, οι αεροπορικές εταιρείες επεκτείνουν καμπίνες πολυτελείας οι οποίες καταναλώνουν καύσιμα με πολλαπλάσια ταχύτητα από ό,τι μια θέση οικονομικής θέσης. Στην ουσία, αυτές οι πολυτελείς θέσεις επιδοτούνται από τους ίδιους τους πολίτες, μέσω φοροαπαλλαγών στα αεροπορικά καύσιμα και απαλλαγών από τον ΦΠΑ.”
Μόνο λίγες χώρες, όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν αρχίσει να φορολογούν τα αεροπορικά εισιτήρια πρώτης και επιχειρηματικής θέσης, ενώ η Ισπανία ανακοίνωσε στην πρόσφατη COP30 ότι θα υποστηρίξει την εισαγωγή τέτοιων τελών στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας για Παγκόσμια Τέλη Αλληλεγγύης (Global Solidarity Levies Task Force). Μια πρόσφατη ανάλυση του ολλανδικού ερευνητικού ινστιτούτου CE Delft έδειξε ότι η θέσπιση παγκόσμιων τελών στα αεροπορικά εισιτήρια, συμπεριλαμβανομένων αυτών της πρώτης και επιχειρηματικής θέσης, είναι νομικά εφικτή. Ο αεροπορικός τομέας επιδοτείται ευρέως, κυρίως με την παραχώρηση μαζικών φορολογικών πλεονεκτημάτων. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει φόρος καυσίμων (κηροζίνης) σε καμία διασυνοριακή πτήση, ούτε ΦΠΑ. Αντίθετα, οι χερσαίες δημόσιες συγκοινωνίες, όπως οι σιδηροδρομικές εταιρείες, πρέπει να καταβάλλουν φόρους ενέργειας, υψηλά τέλη σιδηροδρομικών ή οδικών διοδίων και ΦΠΑ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
“Δεν είναι αποδεκτό μια μικρή ελίτ να εκτοξεύει τις εκπομπές ρύπων της, πληρώνοντας λιγότερα από αυτά που της αναλογούν, αφήνοντας τους φορολογούμενους να καλύπτουν το κόστος. Οι κυβερνήσεις πρέπει να βάλουν τέλος σε αυτήν την εξωφρενική κλιματική ανισότητα και να βεβαιωθούν ότι οι υπερπλούσιοι πληρώνουν το μερίδιό τους, ξεκινώντας με δίκαιους φόρους στις πτήσεις πολυτελείας”, καταλήγει ο Herwig Schuster.
Σημειώσεις προς συντάκτες:
[1] Η νέα έρευνα ανέλυσε τις πτήσεις μεγάλων αποστάσεων που αναχώρησαν από 44 ευρωπαϊκές χώρες από 24 ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, χρησιμοποιώντας 16 διαφορετικούς τύπους αεροσκαφών ευρείας ατράκτου (wide-body) που συνήθως περιλαμβάνουν ειδικούς χώρους για την πρώτη ή/και την επιχειρηματική θέση. Η μελέτη χρησιμοποίησε τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα για ολόκληρο το έτος 2024. Τα ευρήματα σχετικά με τον συνολικό αριθμό των επιβατών πρώτης και επιχειρηματικής θέσης θεωρούνται συντηρητικά, καθώς εξαιρέθηκαν οι μη ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες καθώς και οι πτήσεις μικρών/μεσαίων αποστάσεων που προσφέρουν αυτές τις θέσεις. Οι 44 ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνουν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, το Ην. Βασίλειο, την Ελβετία, τη Νορβηγία, την Τουρκία, όλες τις χώρες των Βαλκανίων, τις περισσότερες χώρες του Καυκάσου και ορισμένα άλλα μικρότερα κράτη.
[2] Τα προτεινόμενα τέλη των €220 ($250) και €340 ($400) βασίζονται στο μοντέλο που προτείνεται σε ένα εγχειρίδιο της Ομάδας Εργασίας για Παγκόσμια Τέλη Αλληλεγγύης (Global Solidarity Levies Task Force). Το τέλος των €75 για την Premium Economy λαμβάνει υπόψη ότι αυτή η κατηγορία προκαλεί 50% περισσότερες εκπομπές από την οικονομική θέση (που είναι περίπου το ένα τρίτο των εκπομπών της επιχειρηματικής θέσης). Συγκριτικά με τις τυπικές τιμές των εισιτηρίων Business Class, τα €220 θα καθιστούσαν αυτές τις πτήσεις ακριβότερες μόνο κατά 6% έως 7% κατά μέσο όρο, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις, η αύξηση της τιμής θα ήταν χαμηλότερη από έναν συνηθισμένο συντελεστή ΦΠΑ.
[3] Το κλιματικό εισιτήριο είναι ένα ετήσιο εισιτήριο απεριόριστων διαδρομών σε όλα τα δημόσια μέσα μεταφοράς (αστικά και υπεραστικά) μιας χώρας ή μιας περιοχής, με στόχο να ενθαρρύνει τους πολίτες να χρησιμοποιούν λιγότερα ΙΧ αυτοκίνητα και περισσότερα μέσα μαζικής μεταφοράς, μειώνοντας έτσι τις εκπομπές ρύπων.
