Παρακάτω ακολουθούν τα σχόλια του ελληνικού γραφείου της Greenpeace με αφορμή τα κύρια σημεία των πρόσφατων δηλώσεων του Έλληνα πρωθυπουργού στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα στη Γλασκώβη της Σκωτίας την 1η Νοεμβρίου 2021.
1.“Ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος είναι μια θαλάσσια υπερδύναμη, που αντιστοιχεί στο 20% του παγκόσμιου στόλου. Πρωτοστατούμε στην κατάθεση προτάσεων για την απανθρακοποίηση των θαλάσσιων μεταφορών”.
Σχόλιο: Ποιες όμως είναι οι προτάσεις με τις οποίες πρωτοστατεί ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση; Πού, πώς και σε τι χρονικό ορίζοντα αντανακλώνται οι προτάσεις αυτές για την απανθρακοποίηση του ελληνικού εμπορικού στόλου; Ο Πρωθυπουργός δεν δεσμεύτηκε για τη στήριξη της ενσωμάτωσης της ναυτιλίας στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών γεγονός που προκαλεί τουλάχιστον απορία.
2. “Προχωρώντας στον τουρισμό, η κλιματική κρίση αποτελεί σημαντική απειλή για τους τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου. Η πρωτοπόρα στρατηγική μας, GR-eco, θα μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά περισσότερους από 10 εκατομμύρια τόνους, μετατρέποντας σταδιακά τα νησιά μας σε 100% πράσινους και ενεργειακά αειφόρους, αυτόνομους προορισμούς”.
Σχόλιο: Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα, ωστόσο θα πρέπει να δούμε το περιεχόμενο μιας τέτοιας στρατηγικής και με ποιους όρους θα γίνει ώστε να μην καταστεί ακόμα ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα της παρούσας κυβέρνησης. Να θυμίσουμε ότι πρωτοβουλίες σύμπραξης της κυβέρνησης με τη ρυπογόνο αυτοκινητοβιομηχανία, όταν η τελευταία επιδίδεται σε μεθόδους greenwashing και όχι σε πράξεις ουσίας για τον μηδενισμό των εκπομπών της, όπως για παράδειγμα η VW στην Αστυπάλαια, δίνουν τα λάθος μηνύματα. Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες αντίστοιχα αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη σε ό,τι αφορά στην εκπλήρωση βασικών επιδιώξεων που πρέπει να έχει η κυβέρνηση όπως ο τερματισμός των εξορύξεων, η απεξάρτηση από το ορυκτό αέριο το αργότερο μέχρι το 2035 και αντίστοιχα φιλόδοξες πολιτικές στον τομέα εξοικονόμησης στα κτίρια, αποθήκευσης και συμμετοχικής ανάπτυξης των ΑΠΕ.
3. “Όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές, πέραν της «παραδοσιακής» αιολικής και ηλιακής ενέργειας, σκοπεύουμε να είμαστε πρωτοπόροι και στην υπεράκτια αιολική ενέργεια με εγκατεστημένη βασική ισχύ 2 GW έως το 2030. Θέλουμε επίσης να καινοτομήσουμε και στο πεδίο της υδροηλεκτρικής ενέργειας με την αξιοποίηση αντλιοστασίων και ταμιευτήρων, εκμεταλλευόμενοι τη μοναδική γεωμορφολογία της χώρας”.
Σχόλιο: Η συγκεκριμένη δήλωση του Πρωθυπουργού σημαίνει ότι άμεσα θα πρέπει να ολοκληρωθεί το ειδικό χωροταξικό για θαλάσσιες και χερσαίες ΑΠΕ. Δεν υπάρχει περιθώριο για άλλη χρονοκαθυστέρηση. Από την άλλη μεριά, από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού απουσίαζε η φιλοδοξία αύξησης του στόχου μείωσης των εκπομπών στο 65% μέχρι το 2030 ώστε η Ελλάδα να μηδενίσει το αργότερο μέχρι το 2040 τις εκπομπές της και μέχρι το 2035 η ηλεκτροπαραγωγή να στηρίζεται εξ ολοκλήρου σε ΑΠΕ.
4. “Σε ό,τι αφορά τη σταδιακή απεξάρτηση από τον άνθρακα, μεταβαίνουμε σε ηλεκτροδότηση χαμηλών εκπομπών άνθρακα με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα θα έχει απαλλαγεί από τον λιγνίτη το αργότερο μέχρι το 2028, ενώ όλες οι παλιές λιγνιτικές μονάδες θα κλείσουν σταδιακά έως το 2023”.
Σχόλιο: Η σταδιακή απεξάρτηση από τον άνθρακα και η μετάβαση σε ηλεκτροδότηση χαμηλών εκπομπών άνθρακα είναι παράλογο να συνυπάρχει με νέες επενδύσεις σε εξορύξεις και υποδομές ορυκτού αερίου. Ο πρωθυπουργός επιβεβαιώνει την πρόθεσή του για κλείσιμο των ρυπογόνων λιγνιτικών μονάδων το 2028 αντί το 2025 που είχε αρχικά ανακοινώσει κλείνοντας όμως το μάτι στο εξίσου ρυπογόνο και ακριβό ορυκτό αέριο. Η πρόθεση της κυβέρνησης για μεγάλης κλίμακας επενδύσεις σε ορυκτό αέριο (όπως ο αγωγός Eastmed) ακυρώνει τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού ότι οφείλουμε να δράσουμε άμεσα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη θα πρέπει να απεξαρτηθούν από το ορυκτό αέριο το αργότερο μέχρι το 2035. Αυτός ο στόχος δεν αντανακλάται στην παραπάνω δήλωση.
5. “Αναφορικά με τα οικοσυστήματα, λαμβάνουμε ρυθμιστικά μέτρα για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Σκοπεύουμε να απαγορεύσουμε την αλιεία στο 10% των θαλασσών μας μέχρι το 2030. Και εισάγουμε ένα εμβληματικό πρόγραμμα με την ονομασία «Untrodden Mountains» (Απάτητα Βουνά) με στόχο να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον των βουνών μας”.
Σχόλιο: Η συγκεκριμένη δήλωση συνεπάγεται την επίσπευση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Προεδρικών Διαταγμάτων και Σχεδίων Διαχείρισης για το το σύνολο των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας, χερσαίων και θαλάσσιων. Επίσης τα ρυθμιστικά μέτρα για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας οφείλουν να συμπεριλάβουν την απαγόρευση εξορύξεων υδρογονανθράκων, ειδικά στο ευαίσθητο οικοσύστημα της Ελληνικής Τάφρου, όπου σε περιοχές όπως η δυτική και νότια Κρήτη συναντώνται θαλάσσια θηλαστικά των οποίων η προστασία έχει θεσπιστεί με διάφορες Συμβάσεις όπως η ACCOBAMS. Με ποιον τρόπο οι δηλώσεις του πρωθυπουργού στην COP26 συνδέονται με τη δέσμευση της Ελλάδας για την προστασία του 30% της ελληνικής επικράτειας που ακούσαμε στις 3 Σεπτεμβρίου στο συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Διατήρησης Φύσης – IUCN;
6. “Τέλος, οι διασυνδέσεις. Η Ελλάδα σταθερά μεταμορφώνεται σε έναν περιφερειακό κόμβο πράσινης ενέργειας. Η πρόσφατη συμφωνία μας με την Αίγυπτο για μια νέα ηλεκτρική διασύνδεση αποτελεί απόδειξη. Η Ελλάδα είναι επίσης το λογικό σημείο εισόδου στην ευρωπαϊκή αγορά για το πράσινο υδρογόνο που παράγεται στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική”.
Σχόλιο: Η διασυνδεση κρίνεται θετικά, ωστόσο εκτός του ότι το πράσινο υδρογόνο αποτελεί κρίσιμη λύση αλλά σε μικρή κλίμακα, οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς όταν αναφερόμαστε στο υδρογόνο. Η παραγωγή μπλε και γκρι υδρογόνου δικαιολογεί την παράταση ζωής του ορυκτού αερίου και τη διοχέτευση τεράστιων κονδυλίων σε εγκαταστάσεις μεταφοράς και αποθήκευσής του, κάτι που θα καθυστερήσει τη μετάβασή μας σε μηδενικούς ρύπους και θα επιβαρύνει οικονομικά τους τελικούς καταναλωτές. Η αναφορά στη χρήση υδρογόνου είναι κάτι που το πετρελαϊκό λόμπι χρησιμοποιεί επισταμένως εδώ και χρόνια για να συνεχίσει τις business as usual επιχειρηματικές δραστηριότητές του με τα ορυκτά καύσιμα και ιδίως το ορυκτό αέριο.
7. “Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικό, το Υπουργικό Συμβούλιο θα εγκρίνει αυτή την εβδομάδα το νέο κλιματικό νομοσχέδιο, το οποίο θα θέσει φιλόδοξους στόχους σε ό,τι αφορά την κλιματική αλλαγή”.
Σχόλιο: Στον πυρήνα ενός εθνικού κλιματικού νόμου πρέπει να βρίσκεται η συμμετοχή και η ουσιαστική διαβούλευση με τους πολίτες, κάτι που απουσιάζει παντελώς από τον τρόπο με τον οποίο η παρούσα κυβέρνηση εγκρίνει νόμους, αλλά πολύ περισσότερο αποφασίζει το περιεχόμενό τους. Ο κλιματικός νόμος θα πρέπει να ανταποκρίνεται σε φιλόδοξα μέτρα πέραν των όσων ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός στη Γλασκώβη, κάτι που προφανώς θα πρέπει να αντανακλάται και στο ανανεωμένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα το οποίο ακόμα περιμένουμε να δούμε.
8. “Κλείνοντας, ένα τελευταίο σχόλιο: η κρίση τιμών στο φυσικό αέριο δεν πρέπει να οδηγήσει στον εκτροχιασμό της στρατηγικής μας για απεξάρτηση από τον άνθρακα. Αντιθέτως, θα πρέπει να κινηθούμε ακόμα γρηγορότερα και να σκεφτούμε με αντισυμβατικό τρόπο, κυρίως σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης”.
Σχόλιο: Αν θέλει ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση να σκεφτούν αντισυμβατικά τον τρόπο διαχείρισης αυτής της υπαρξιακής κρίσης, του προτείνουμε μια σειρά από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες:
- Να ανακοινώσει άμεσα τον τερματισμό όλων των σχεδίων για εξόρυξη υδρογονανθράκων στη χώρα και του όποιου σχεδίου για νέες επενδύσεις σε παραγωγή, αποθήκευση και διανομή ορυκτού αερίου στην Ελλάδα.
- Να σχεδιάσει και να ανακοινώσει αναθεωρημένο φιλόδοξο σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων/κατοικιών με σκοπό τη μετατροπή τους σε κτίρια σχεδον μηδενικών εκπομπών (το σχέδιο θα στοχεύει στο σύνολο του κτιριακού αποθέματος και δεν αποτελεί πιλοτική εφαρμογή).
- Να απαιτήσει τη μη ένταξη έργων ορυκτού αερίου και πυρηνικών στον Κανονισμό της ΕΕ σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων (EU Taxonomy Regulation).
- Να μην στηρίξει τη συμπερίληψη έργων ορυκτού αερίου στον 5ο Κατάλογο Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (5th PCI list) στη συνεδρίαση εκπροσώπων των κρατών-μελών της ΕΕ την Τρίτη 9 Νοεμβρίου 2021.
Το πράσινο “ξέπλυμα” καθυστερεί την κλιματική δράση που τόσο χρειαζόμαστε. Πρέπει να απαγορέψουμε αυτή την προπαγάνδα.