Προς: Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Γιώργο Σταθάκη
Θέμα: ΕΠΕΙΓΟΝ: Αναγκαία και άμεση η άρση της οριζόντιας απαγόρευσης ΑΠΕ σε αγροτικές γαίες η οποία απειλεί το μέλλον των ενεργειακών κοινοτήτων και την επίτευξη των εθνικών στόχων ΑΠΕ της χώρας
Αγαπητέ κ. Υπουργέ
Με την παρούσα επιστολή θα θέλαμε να στρέψουμε την προσοχή σας σε ένα κρίσιμο ζήτημα, η μη διευθέτηση του οποίου υπονομεύει σοβαρά τη διαδικασία εκδημοκρατισμού του τομέα ενέργειας, την απρόσκοπτη ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων ανά τη χώρα αλλά και την εν γένει ομαλή ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Όπως γνωρίζετε, με τον ν. 4015/2011 ουσιαστικά απαγορεύτηκε με οριζόντιο τρόπο η εγκατάσταση και η λειτουργία έργων ΑΠΕ σε αγροτικές γαίες, παρά το γεγονός ότι αποδεδειγμένα οι ΑΠΕ δεν αποτελούν απειλή για τον αγροτικό τομέα της χώρας και τις καλλιέργειες. Μπορεί η αρχική πρόθεση να ήταν καλοπροαίρετη, με την έννοια ότι στόχευε στην προστασία της γης υψηλής παραγωγικότητας (αποτελεί μέρος της συνολικής αγροτικής γης) για την οποία δυστυχώς δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, ωστόσο είναι φανερό ότι δεν ελήφθησαν υπόψη όλα τα δεδομένα.
Ως γνωστών, περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής έκτασης της χώρας χαρακτηρίζεται ως αγροτική γη, με τη συντριπτική πλειοψηφία την περιπτώσεων να εντοπίζονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές και σε πεδιάδες ανά την περιφέρεια. Η καθολική απαγόρευση πρακτικά σημαίνει ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν κατάλληλες εκτάσεις για την εγκατάσταση και λειτουργία ΑΠΕ: ήδη διαφαίνεται ότι θα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τη συμμετοχή έργων στον επόμενο διαγωνισμό ΑΠΕ, όπως και με τις άδειες υφιστάμενων έργων οι οποίες θα χρειαστούν ανανέωση στο εγγύς μέλλον.
Ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα ήδη υφίσταται και αφορά στην εγκατάσταση έργων ΑΠΕ από ενεργειακές κοινότητες, δηλαδή από μικρότερα έργα τοπικού χαρακτήρα, συχνά κοντά σε αγροτικές περιοχές στην ύπαιθρο, για τα οποία δεν υπάρχει μεγάλη ευελιξία στην επιλογή τοποθεσίας. Η καθολική απαγόρευση αποτελεί σήμερα τη σοβαρότερη απειλή για τις επενδύσεις από ενεργειακές κοινότητες, αλλά και από αγρότες οι οποίοι επιθυμούν να επενδύσουν σε ΑΠΕ για την κάλυψη των ιδίων αναγκών σε ενέργεια (συχνά με τη χρήση εικονικού συμψηφισμού).
Όλα αυτά ενώ επί της ουσίας δεν υπάρχει καμία απολύτως απειλή για τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, η συνολική έκταση των οποίων ανέρχεται σε 33 εκατ. στρέμματα. Για σύγκριση, η σωρευτική έκταση που καταλαμβάνουν όλα τα φωτοβολταϊκά έργα της χώρας είναι περίπου 40.000 στρέμματα: ακόμα και αν όλα εγκαθίσταντο σε αγροτική γη – κάτι πρακτικά αδύνατο – θα καταλάμβαναν μόλις το 0,12% της συνολικής αγροτικής έκτασης. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η αγροτική γη η οποία σήμερα δεν καλλιεργείται (π.χ. βρίσκεται σε αγρανάπαυση ή απλώς δεν χρειάζεται η καλλιέργειά της) είναι περίπου 90 φορές μεγαλύτερη από την συνολική έκταση που καταλαμβάνουν όλα τα φωτοβολταϊκά της χώρας.
Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι δεν γίνεται λόγος για κάποιου είδους βιομηχανική δραστηριότητα αλλά για εγκαταστάσεις ΑΠΕ και κυρίως φωτοβολταϊκών: δηλαδή για ήπιες παρεμβάσεις προσωρινού τύπου οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν αλλοιώνουν με μόνιμο τρόπο το χαρακτήρα της γης.
Προκειμένου να βρεθεί μία λύση, η Greenpeace προτείνει την άμεση επαναφορά της σχετικής διάταξης του νόμου 3851/2010, η οποία επιτρέπει την εγκατάσταση ΑΠΕ εφόσον δεν υπερκαλύπτεται το 1% της έκτασης της αγροτικής γης ανά περιφερειακή ενότητα. Με αυτόν τον τρόπο προστατεύεται με ουσιαστικό τρόπο η αγροτική γη (και το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της γης υψηλής παραγωγικότητας) αλλά και η απρόσκοπτη ανάπτυξη των ΑΠΕ, δεδομένου ότι είναι πρακτικά αδύνατον να υπερκαλυφθεί το 1% της αγροτικής έκτασης από ΑΠΕ σε οποιαδήποτε περιφερειακή ενότητα.
Κ. Υπουργέ, γνωρίζετε ότι η μεγαλύτερη απειλή για το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας και κατ’ επέκταση για τη γεωργία, είναι η αλλαγή του κλίματος. Με δεδομένο ότι απαιτείται ραγδαία ανάπτυξη των επενδύσεων σε ΑΠΕ – σημαντικό μέρος των οποίων θα πρέπει να πραγματοποιηθεί από ενεργειακές κοινότητες – προκειμένου η χώρα μας να καλύψει το χαμένο έδαφος αναφορικά με την επίτευξη των εθνικών στόχων, αλλά και να τηρήσει τις δεσμεύσεις από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, η οποία επικυρώθηκε με συντριπτική πλειοψηφία από το ελληνικό κοινοβούλιο, σας καλούμε: Να λάβετε άμεσα όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένης και του συντονισμού με τα συναρμόδια υπουργεία, προκειμένου να αρθεί η αναίτια και παράλογη οριζόντια απαγόρευση των εγκαταστάσεων ΑΠΕ σε αγροτικές γαίες.
Ελπίζουμε στο συγκεκριμένο ζήτημα να επικρατήσει η λογική και όχι στρεβλές αντιλήψεις, οι οποίες όχι μόνο δεν βασίζονται σε κανένα απολύτως επιστημονικό τεκμήριο αλλά ταυτόχρονα εμποδίζουν την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος της χώρας και θέτουν σοβαρά εμπόδια στον εκδημοκρατισμό του ενεργειακού τομέα.
Με εκτίμηση,
Νίκος Χαραλαμπίδης
Γενικός διευθυντής ελληνικού γραφείου της Greenpeace