Ένας από τους ομορφότερους σχολικούς λαχανόκηπους στην Ελλάδα βρίσκεται στο 14ο δημοτικό σχολείο Αιγάλεω. Εκεί, χάρη στην πρωτοβουλία δασκάλων και γονιών, και τη μεγάλη στήριξη του Συλλόγου Γονέων του σχολείου, οι μικροί μαθητές φυτεύουν, ποτίζουν και μαζεύουν φρέσκα και λαχταριστά λαχανικά χωρίς φυτοφάρμακα.Έτσι, καταλαβαίνουν πόσο νόστιμη και ωφέλιμη είναι η σωστή διατροφή και μαθαίνουν να αγαπούν και να σέβονται το φυσικό μας περιβάλλον. Ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος, εθελοντής κηπουρός και πατέρας δύο κοριτσιών που πηγαίνουν στο συγκεκριμένο δημοτικό, μας μιλάει για την απόφασή του να ασχοληθεί εθελοντικά με το λαχανόκηπο και τα οφέλη που έχει για τα παιδιά.
1. Πώς ξεκίνησε η ιδέα να φτιάξετε σχολικό λαχανόκηπο;
Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία του λαχανόκηπου ανήκει στους δασκάλους του σχολείου και αποτελεί μέρος του προγράμματος για την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Οι δάσκαλοι αυτοί έχουν περιβαλλοντικές ανησυχίες τις οποίες θέλουν να μεταδώσουν στους μικρούς μαθητές τους. Ιδιαίτερα 2 δασκάλες, από παλιά έτρεχαν περιβαλλοντικές δράσεις και έφτιαχναν πράγματα μέσα στο σχολείο έτσι ώστε να ευαισθητοποιήσουν τα παιδιά και από μικρά να μάθουν για την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, την τροφή που παράγεται στη γη, την ανακύκλωση, το κομπόστ και άλλα.
Τόσο εγώ όσο και αρκετοί δάσκαλοι στο σχολείο είμαστε πεπεισμένοι ότι η επανάσταση οφείλει και πρέπει να ξεκινήσει από τα παιδιά. Αυτό που κάνουμε εμείς οι μεγάλοι είναι σπορά ιδεών. Σπορά η οποία κάποια στιγμή θα ανθίσει και θα αποδώσει καρπούς.
2. Ποια είναι η δική σας συμμετοχή και πόσο χρόνο αφιερώνετε;
Είμαι γεωπόνος αρά έχω την τεχνική κατάρτιση. Βοηθάω με το να μεταδίδω τη γνώση μου. Ποια φυτά καλλιεργούνται ποια εποχή, ποιες ποικιλίες το χειμώνα και ποιες το καλοκαίρι κτλ. Πήρα την πρωτοβουλία να ξεκινήσω εθελοντικά να βοηθάω στον κήπο και μετά ήρθαν και άλλοι γονείς. Φέραμε χώμα γόνιμο και τον αναβαθμίσαμε. Κάναμε βασικές καλλιεργητικές εργασίες και ενημερώσαμε (με στόχο να ευαισθητοποιήσουμε) τους μαθητές σχετικά με την αξία της καλλιέργειας φρούτων και λαχανικών.
Ο λαχανόκηπός μας μπορεί να είναι μικρός, αλλά έχει αρκετή δουλειά. Στην αρχή ήμαστε μόνο 2 δάσκαλοι και 2 γονείς και τώρα έχει περισσότερους από 20 γονείς που συμμετέχουν σταθερά, ενώ και οι δάσκαλοι που το υποστηρίζουν έχουν επίσης αυξηθεί. Αυτό που χρειάζεται ο κήπος μας, και ο κάθε κήπος, είναι υπομονή, παρατηρητικότητα και κάποια γνώση. Με τους άλλους γονείς και δασκάλους συναντιόμαστε προγραμματισμένα στο σχολείο κάθε Σάββατο (όλο το χρόνο και όχι μόνο τη σχολική χρονιά) και ασχολούμαστε με δουλειές του κήπου, όπως σκάλισμα, καλλιέργεια, μάζεμα κτλ. Αυτό μας παίρνει το λιγότερο 2 ώρες τη φορά, ίσως και περισσότερο, ανάλογα με την εποχή και τις δουλειές που πρέπει να γίνουν.
3. Ποια ήταν τα εμπόδια ή οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;
Το πρόβλημά μας είναι ότι δεν υπάρχει βοήθεια από οργανωμένους θεσμούς, όπως για παράδειγμα το δήμο της περιοχής. Οι δήμοι είναι αδύναμοι, λόγω κρίσης, να στηρίξουν τέτοιες προσπάθειες. Ο λαχανόκηπός μας χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από το σύλλογο γονέων του σχολείου ο οποίος μας αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή. Ο δικός μας δήμος πρόσφατα ενεργοποιήθηκε και ετοιμάζει πειραματικά τον πρώτο αστικό λαχανόκηπο στην περιοχή. Αυτό που όμως λείπει είναι η θεσμική κάλυψη. Οι δήμοι να υιοθετήσουν τους λαχανόκηπους έτσι ώστε να υπάρχει συνέχεια. Το άλλο που μας λείπει είναι εργαλεία. Χρειαζόμαστε περισσότερες τσάπες, σκαλιστήρια και τσουγκράνες.
4. Τα παιδιά πώς αντιμετωπίζουν το λαχανόκηπο;
Τα παιδιά αποκτούν συναισθηματική και κοινωνική ωριμότητα μέσω του λαχανόκηπου. Μαθαίνουν τι είναι η ντομάτα και το αγγουράκι και από πού βγαίνουν. Όταν βλέπουν κάμπιες και άλλα έντομα ή ζωύφια στο χώμα μαθαίνουν αν είναι εχθρός για το χώμα και τα φυτά που καλλιεργούμε και γιατί είναι ή όχι. Επίσης, μαθαίνουν ότι δεν χρησιμοποιούμε χημικά φυτοφάρμακα και ότι όλα γίνονται με φυσικά λιπάσματα. Είναι ενθουσιασμένα με το λαχανόκηπο και χαίρονται όλο τον κύκλο. Σπέρνουν ένα φυτό και μετά βλέπουν όλη τη διαδικασία. Στο τέλος υπάρχει πάντα η επιβράβευση. Τρώνε μαρούλι -που μέχρι τότε δεν έτρωγαν- επειδή το έχουν φυτέψει τα ίδια. Ωμό μαρούλι, χωρίς λάδι και αλάτι, και τους αρέσει πολύ! Τα παιδιά έχουν συνειδητοποιήσει ότι μεγάλο μέρος του φαγητού τους έρχεται από τη γη. Όταν τα ρωτάμε τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν αρκετά λένε πλέον αγρότης ή και γεωπόνος εκτός του πολύ συνηθισμένου, δάσκαλος. Τέλος, εκτός από ευχάριστη ενασχόληση τους παρέχει και σωματική δραστηριότητα, ενώ ταυτόχρονα αποκτούν δεξιότητα στα χέρια.
5. Ποια συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που θέλει να κάνει κάτι αντίστοιχο;
Αν υπάρχει δυνατότητα για λαχανόκηπο στο σχολείο του παιδιού σας, θα έλεγα τολμήστε το! Είναι μία εμπειρία μοναδική που μόνο οφέλη μπορεί να έχει για το παιδί σας και το περιβάλλον γενικότερα. Ωστόσο, να έχετε στο νου σας ότι υπάρχει μία μικρή οικονομική επιβάρυνση στο όλο εγχείρημα και αποτελεί και κάποιου είδους δέσμευση, αφού θα χρειαστεί να βρίσκεστε εκεί συστηματικά χειμώνα- καλοκαίρι.
Από την πλευρά μου, αν χρειαστεί και υπάρχει κόσμος που ενδιαφέρεται να δημιουργήσει το δικό του σχολικό λαχανόκηπο, θα μπορούσα να κάνω μία παρουσίαση του δικού μας εγχειρήματος στο 14 σχολείο Αιγάλεω, να ενημερώσω, να συμβουλεύσω και να απαντήσω σε πιθανές ερωτήσεις.
«Η επανάσταση οφείλει και πρέπει να ξεκινήσει από τα παιδιά. Αυτό που κάνουμε εμείς οι μεγάλοι είναι σπορά ιδεών».
Ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος είναι γεωπόνος και εθελοντής κηπουρός στο 14 Δημοτικό Σχολείο Αιγάλεω.