
Οι δύο εβδομάδες ακροάσεων για το κλίμα στο Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔX) ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, με τις κοινότητες που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική κρίση, τις εθνικές κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς να καλούν το Δικαστήριο να αποσαφηνίσει τις ευθύνες των κρατών για τον μετριασμό των κλιματικών επιπτώσεων και την προστασία των δικαιωμάτων των σημερινών και των μελλοντικών γενεών. Η γνωμοδότηση του Δικαστηρίου αναμένεται μέσα στο 2025.
Επικεφαλής του αιτήματος παροχής συμβουλευτικής γνώμης από το ΔΔΧ ήταν 27 φοιτητές νομικής από το Πανεπιστήμιο του Νότιου Ειρηνικού, οι οποίοι επιδιώκουν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τις νομικές υποχρεώσεις των κρατών για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την πρόληψη των ζημιών που σχετίζονται με το κλίμα και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[1][2].
Η Cynthia Rosah Bareagihaka Houniuhi, εκπρόσωπος Νεολαίας από τα Νησιά Σολομώντα και πρόεδρος του συλλόγου Φοιτητών των Νησιών του Ειρηνικού για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, δήλωσε: “Στέκομαι μπροστά σας όχι ως άτομο, αλλά ως η ζωντανή ενσάρκωση των φωνών του λαού μας – του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Για τον λαό μου, για τη νεολαία και τις μελλοντικές γενιές του κόσμου, οι συνέπειες είναι υπαρξιακές. Ως δικαστές, διαθέτετε τη δύναμη να μας βοηθήσετε να διορθώσουμε την πορεία μας και να ανανεώσετε την ελπίδα στην ικανότητα της ανθρωπότητας να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας. Και μπορείτε να το κάνετε απλά εφαρμόζοντας το διεθνές δίκαιο σχετικά με συμπεριφορές που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή”.
Η Jule Schnakenberg, προσωρινή εκτελεστική διευθύντρια της Παγκόσμιας Νεολαίας για την Κλιματική Δικαιοσύνη (WYCJ), δήλωσε: “Εδώ και χρόνια, κάνουμε εκστρατεία για μια ισχυρή συμβουλευτική γνωμοδότηση από το ΔΔΧ που θα αποδίδει κλιματική δικαιοσύνη και θα διασφαλίζει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Χαιρετίζουμε την ολοκλήρωση των ακροάσεων, κατά τη διάρκεια των οποίων πολλά έθνη, ιδίως από τον Παγκόσμιο Νότο, είχαν την ευκαιρία να απευθυνθούν προσωπικά στους δικαστές. Δυστυχώς, ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ρυπαντές του κόσμου απέτυχαν να αναλάβουν τις ευθύνες τους, παρουσιάζοντας λανθασμένα επιχειρήματα με στόχο την υπονόμευση του διεθνούς κράτους δικαίου και την παραμέληση των μακροχρόνιων υποχρεώσεών τους. Εμπιστευόμαστε ότι το Δικαστήριο θα απορρίψει αυτούς τους παράλογους ισχυρισμούς και θα υποστηρίξει την ξεκάθαρη άποψη της πλειοψηφίας ότι η παράνομη συμπεριφορά που προκαλεί ζημιά και καταστροφή πρέπει να οδηγεί σε αποζημιώσεις, χρησιμοποιώντας αυτή τη μοναδική ευκαιρία για την ενίσχυση του διεθνούς δικαίου κατά της κλιματικής αλλαγής”.

Η Louise Fournier, νομική σύμβουλος της διεθνούς Greenpeace, δήλωσε: “Αυτή η στιγμή είναι ένας θρίαμβος της δύναμης των πολιτών. Από τους φοιτητές των νησιών του Ειρηνικού που πυροδότησαν αυτό το κίνημα, μέχρι τις πληγείσες κοινότητες που μοιράστηκαν τις ιστορίες τους και αγωνίστηκαν ακούραστα για να ακουστούν, όλοι μαζί δημιουργήσαμε μια κρίσιμη στιγμή για την κλιματική δικαιοσύνη. Μαζί, αναγκάσαμε το Δικαστήριο να αντιμετωπίσει αυτό που πραγματικά διακυβεύεται: όχι μόνο την απώλεια της γης και των μέσων διαβίωσης, αλλά και του πολιτισμού, της ιστορίας και της ταυτότητάς μας. Πρόκειται για μια έκκληση για λογοδοσία από εκείνους που δίνουν προτεραιότητα στο κέρδος έναντι των ανθρώπων, μια απαίτηση για αλληλεγγύη με εκείνους που αντιμετωπίζουν τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και μια επείγουσα έκκληση για δράση – όχι αύριο, αλλά σήμερα. Και αυτό είναι μόνο η αρχή. Μόλις εκδοθεί η συμβουλευτική γνωμοδότηση του Δικαστηρίου, μπορούμε να περιμένουμε να δούμε περισσότερες υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων διακρατικών διαφορών, καθώς ο αγώνας για την παγκόσμια λογοδοσία για το κλίμα συνεχίζει να θερμαίνεται”.
Ο Danilo Garrido, νομικός σύμβουλος της διεθνούς Greenpeace, δήλωσε: “Οι χώρες με υψηλές εκπομπές προσπάθησαν επανειλημμένα να αμφισβητήσουν την επιστήμη, που αποδίδει την κλιματική βλάβη στις εκπομπές τους, και να περιορίσουν το πεδίο εφαρμογής των ζητημάτων ενώπιον του Δικαστηρίου. Αλλά η ρητορική τους απέτυχε. Οι ακροάσεις έδειξαν ότι η πλειονότητα των κρατών αναγνωρίζει ότι έχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις ώστε να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή – και πιστεύουν ότι απαιτείται ταχεία δράση βάσει του διεθνούς δικαίου. Τα κράτη βασίστηκαν σε πρόσφατα πορίσματα διεθνών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένης της υπόθεσης-ορόσημο “Klimaseniorinnen” ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για να τονίσουν ότι οι κλιματικές υποχρεώσεις δεν περιορίζονται στη Συμφωνία του Παρισιού, αλλά διαμορφώνονται επίσης από το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το δίκαιο της θάλασσας, αλλά και εθιμικά πρότυπα, όπως η υποχρέωση πρόληψης διασυνοριακής βλάβης. Με την άνευ προηγουμένου συμμετοχή περισσότερων από 100 κρατών και διεθνών οργανισμών, το ΔΔΧ δεν μπορεί να αγνοήσει τις φωνές του Παγκόσμιου Νότου, και ιδίως των Μικρών Νησιωτικών Κρατών, που απαιτούν κλιματική δικαιοσύνη θεμελιωμένη στο διεθνές δίκαιο”.

Παράλληλα με τις δικαστικές ακροάσεις στη Χάγη, οι άνθρωποι που επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική κρίση πραγματοποίησαν εκδηλώσεις όπου αφηγούνταν τις ιστορίες τους για να μοιραστούν τη σκληρή πραγματικότητα των κλιματικών απωλειών και ζημιών, καθώς και τις ελπίδες και τους αγώνες τους για έναν κόσμο με κλιματική δικαιοσύνη[3]. Οι εκδηλώσεις περιλάμβαναν τη Συνέλευση του Λαού, μια αγρυπνία με κεριά, την Talanoa, μια καθηλωτική έκθεση του Μουσείου του Λαού για την Κλιματική Δικαιοσύνη, και την έναρξη του Just Poetry, ένα κάλεσμα σε ακτιβιστές και καλλιτέχνες να γράψουν ποίηση για την κλιματική δικαιοσύνη[4].
Δείτε οπτικοακουστικό υλικό εδώ
Σημειώσεις:
[1] Obligations of States in respect of Climate Change Request for Advisory Opinion
[2] Το 2019, 27 φοιτητές Νομικής από το Πανεπιστήμιο του Νότιου Ειρηνικού διαμόρφωσαν τους Pacific Islands Students Fighting Climate Change, μια εκστρατεία που είχε στόχο το Διεθνές Δικαστήριο να βγάλει συμβουλευτική γνωμάτευση σχετικά με τις ευθύνες των κρατών για την κλιματική αλλαγή.
[3] Πρότζεκτ Witness Stand for Climate Justice
[4] The People’s Assembly (Συνέλευση του Λαού)