Οι καταιγίδες, οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες μας χτυπούν όλο και πιο συχνά και έντονα: το κόστος της κλιματικής κρίσης αυξάνεται δραματικά. Μία λύση για αυτό το πρόβλημα είναι οι φόροι και τα πρόστιμα στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων, που θα βοηθούσαν να συγκεντρωθούν σημαντικοί πόροι για τη στήριξη των πληγέντων κοινοτήτων. Αυτοί οι πόροι θα τις βοηθούσαν να συνέλθουν, να ανακάμψουν και να ξαναφτιάξουν την κοινότητά τους, ενώ ένα μέρος τους θα μπορούσε να επενδυθεί σε λύσεις για το κλίμα.
Μεταξύ 2000 και 2019, τα κέρδη των εταιρειών αυτών έφτασαν τα 31 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή περίπου 4,3 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα! Από αυτό το ποσό λοιπόν θα μπορούσε να έρθει η φορολόγηση ή τα πρόστιμα που θα στηρίξουν τις κοινότητες, εφόσον οι κυβερνήσεις γίνουν αρκετά γενναίες ώστε να τις αναγκάσουν να πληρώσουν.
Η ζημιά από τις κλιματικές καταστροφές στη γεωργία, τις υποδομές, την παραγωγικότητα και την υγεία μπορεί να κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία ως και 38 τρισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο ως το 2050, κι αυτό καθιστά άμεση την ανάγκη να αποτρέψουμε τις χειρότερες επιπτώσεις που ακόμα δεν έχουμε δει. Με τη φιλόδοξη φορολόγηση των εταιρειών πετρελαίου και αερίου, δηλαδή των εταιρειών που συμβάλλουν περισσότερο στην κλιματική κρίση λόγω της συνεχούς παραγωγής ορυκτών καυσίμων, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πολιτικές και μέτρα που θα προστατεύουν τους πολίτες από το αυξανόμενο κόστος της κλιματικής κρίσης και θα κάνουν τις κοινότητες πιο βιώσιμες και ανθεκτικές για το μέλλον.
Πώς θα μπορούσαν να είναι οι φόροι αυτοί;
Οι χρεώσεις στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων και οι μεγαλύτεροι φόροι στα κέρδη των εταιρειών είναι μόνο δύο παραδείγματα από τους μηχανισμούς στη λογική “αυτός που ρυπαίνει πληρώνει” που οι κυβερνήσεις πρέπει να εφαρμόσουν. Για παράδειγμα, αν 38 από τις πιο πλούσιες χώρες έβαζαν έναν μικρό φόρο στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων – ξεκινώντας από μόλις 5 δολάρια ανά τόνο ισοδύναμου CO₂ και ανεβαίνοντας κατά 5 δολάρια τον χρόνο – μέχρι το 2030 θα μπορούσαν να έχουν συγκεντρώσει συνολικά γύρω στα 900 δισεκατομμύρια δολάρια! Η ιδέα αυτού του φόρου για τις ζημιές από το κλίμα (Climate Damage Tax) υποστηρίζεται ήδη από πάνω από 100 οργανώσεις για το κλίμα σε όλο τον κόσμο.
Με βάση αυτόν τον υπολογισμό, η διεθνής Greenpeace και η Stamp Out Poverty βρήκαν ότι μόνο ένας ελάχιστος φόρος 5 δολαρίων ανά τόνο ισοδύναμου CO₂ στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων της TotalEnergies το 2023 θα αρκούσε για να καλύψει το κόστος των πλημμυρών στην Κένυα το 2024 όχι μία, όχι δύο, αλλά… 30 φορές!
Παρακάτω δίνουμε ακόμη παραδείγματα για το πού θα μπορούσαν οι κυβερνήσεις να επενδύσουν αυτά τα χρήματα, αν έβαζαν τις εταιρείες πετρελαίου και αερίου να πληρώσουν:
✔ Έκτακτη βοήθεια μετά από ακραία καιρικά φαινόμενα: χρήματα για να στηριχθούν κοινότητες που πρέπει να μετακινηθούν ή να ξαναχτίσουν σπίτια και υποδομές μετά από μια καταστροφική πλημμύρα, καταιγίδα ή πυρκαγιά, αλλά και για τις παράκτιες περιοχές που βλέπουν τη στάθμη της θάλασσας να ανεβαίνει χρόνο με τον χρόνο.
✔ Αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών τροφίμων: στήριξη στους αγρότες ώστε να προσαρμοστούν σε πιο ανθεκτικές και βιώσιμες καλλιέργειες, για να μην συνεχίσουν οι τιμές των τροφίμων να εκτοξεύονται λόγω της κλιματικής κρίσης.
✔ Μείωση της πίεσης στους λογαριασμούς ρεύματος: ενίσχυση των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα, ώστε να μπορούν να πληρώσουν τον λογαριασμό του ρεύματος, ειδικά τώρα που τα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να ανεβάσουν το κόστος τους.
✔ Προστασία των ανθρώπων κατά τη διάρκεια καύσωνα: ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και κτιρίων ξεκινώντας από το κέλυφος, ώστε να μην μετατρέπονται σε “φούρνους” το καλοκαίρι, φύτευση δέντρων και δημιουργία πράσινων χώρων στις πόλεις για περισσότερη σκιά.
✔ Προστασία σπιτιών από πλημμύρες: επενδύσεις σε προστασία και αποκατάσταση υγροτόπων και δασών, βελτίωση της ποιότητας του εδάφους και άλλες φυσικές λύσεις που μειώνουν τον κίνδυνο πλημμυρών.
Ώρα για κλιματική δικαιοσύνη
Η φορολόγηση και τα πρόστιμα στις εταιρείες πετρελαίου και αερίου για την κλιματική καταστροφή που προκαλούν είναι κάτι αυτονόητο. Και το καλό είναι ότι αυτό μπορεί να ωφελήσει όλους μας, ειδικά τώρα που τα κλιματικά σοκ γίνονται όλο και πιο συχνά και πιο έντονα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι έτσι εξασφαλίζουμε πως οι άνθρωποι που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική κρίση, που ταυτόχρονα είναι όσοι ζουν στη μεγαλύτερη φτώχεια και έχουν τη μικρότερη ευθύνη για το πρόβλημα, θα πάρουν επιτέλους τη στήριξη που χρειάζονται και δικαιούνται. Για παράδειγμα, παρόλο που συμβάλλουν ελάχιστα στις παγκόσμιες εκπομπές ρυπών, οι Φιλιππίνες χτυπήθηκαν από έξι τυφώνες μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα στο τέλος του 2024.
Οι απώλειες και ζημιές λόγω της κλιματικής κρίσης στις χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα εκτιμάται ότι κοστίζουν 338 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Όμως, η συνολική στήριξη για την οποία έχουν δεσμευθεί οι πιο πλούσιες χώρες ως τώρα θα κάλυπτε λιγότερο από το 0,2% του ποσού αυτού. Κι όλα αυτά παρόλο που συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα ταμείο μέσω του ΟΗΕ για τις απώλειες και ζημιές τον Νοέμβριο του 2022.
Παρά τις υποσχέσεις, οι πιο πλούσιες χώρες δεν έχουν πραγματοποιήσει τις δεσμεύσεις για 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για χρηματοδότηση σε κλιματική υποστήριξη. Επίσης δεν έχουν πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις τους ότι θα συγκεντρώσουν χρήματα για να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν στις κλιματικές επιπτώσεις. Γι’ αυτό και πολλές χώρες έχουν μείνει εκτεθειμένες, επειδή δεν μπορούν να βρουν πόρους για να προσαρμοστούν στην κλιματική κρίση και τις συνέπειές της, ούτε να επενδύσουν στην ανθεκτικότητα σε αυτές.
Οι φόροι και τα πρόστιμα πρέπει να σχεδιαστούν με τρόπο που θα είναι δίκαιος και ισόνομος. Για παράδειγμα, είναι ζωτικής σημασίας να παρθούν μέτρα για αυξήσεις στις τιμές και στο κόστος ζωής, ειδικά για τους πιο ευάλωτους. Επίσης, χρειάζονται μέτρα και νομοθεσίες που θα συμβάλλουν στην πιο γρήγορη, δίκαιη και οργανωμένη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα συνολικά, επειδή πρέπει επειγόντως αυτή η ρυπογόνα βιομηχανία να σταματήσει να επιδεινώνει την κλιματική κρίση.
Η πρακτική εφαρμογή λοιπόν της κλιματικής δικαιοσύνης, ή τουλάχιστον μέρος αυτής, σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να αναγκάσουν τις εταιρείες να πληρώσουν. Να επιβάλλουν φόρους και πρόστιμα και να βάλουν τα χρήματα αυτά στο ταμείο απωλειών και ζημιών αλλά και άλλες κλιματικές χρηματοδοτήσεις, καθώς και να επενδύσουν σε καθαρές λύσεις που θα προστατεύσουν τις κοινότητες από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Χιλιάδες πολίτες σε όλο τον κόσμο ήδη το ζητούν από τις κυβερνήσεις. Έλα κι εσύ μαζί τους, γιατί ενωμένοι μπορούμε να φτιάξουμε ένα ασφαλές και ανθεκτικό μέλλον για όλους.
*Αρχικό κείμενο: Rebecca Newsom, Global Political Lead, εκστρατεία Stop Drilling, Start Paying
