Για τη διαρκή πολιτική κρίση στην Ουκρανία έχουν γραφτεί πολλά τα τελευταία χρόνια και ακόμα περισσότερα τους τελευταίους μήνες. Με αφορμή τη μαύρη επέτειο από το τραγικό ατύχημα της 26ης Απριλίου 1986 στο Τσερνόμπιλ, ακολουθεί ένα μικρό σχόλιο για τη σημερινή κατάσταση στην Ουκρανία και τις λεπτές, μαύρες, γραμμές που ενώνουν τα δύο γεγονότα.
Κανένας αναλυτής δεν θα αμφισβητήσει τους ιστορικούς, εθνικούς και κοινωνικούς λόγους -τα βαθύτερα, δηλαδή, αίτια- που έχουν διαμορφώσει το σημερινό προφίλ του ουκρανικού κράτους και αποτελούν το σκηνικό πάνω στο οποίο εξελίσσεται η σημερινή πολιτική κρίση. Παράλληλα όμως, κανείς δεν αμφισβητεί ότι το σκηνικό αυτό αποτελεί πεδίο σύγκρουσης ξένων συμφερόντων που επηρεάζουν άμεσα τις εξελίξεις με γνώμονα τη δική τους ατζέντα και με τις παρεμβάσεις τους ρίχνουν λάδι στη φωτιά. Ή, αν προτιμάτε… φυσικό αέριο στη φωτιά.
Από τη μία πλευρά, η Ρωσία πουλάει στην Ευρώπη έως και το 75% των συνολικών εξαγωγών του φυσικού αερίου της. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλύπτει το 30% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Και στη μέση η Ουκρανία που έχει την… «τύχη» όχι μόνο να εξαρτάται από το ρωσικό αέριο για τις δικές της ανάγκες, αλλά να περνούν μέσω αυτής τα 2/3 του ρωσικού αερίου που κατευθύνεται στην Ευρώπη.
Πώς το φυσικό αέριο λειτουργεί ως καταλύτης των εξελίξεων στην Ουκρανία
Οι ιδιαίτερες αυτές γεωπολιτικές συνθήκες καθιστούν το ουκρανικό κράτος όμηρο των διεθνών εξελίξεων και πεδίο αντιπαραθέσεων ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση.
Η περίπτωση της Ουκρανίας αποτελεί μία ακόμα απόδειξη ότι όσο οι ενεργειακές ανάγκες των λαών εξαρτώνται από πεπερασμένους πόρους (όπως είναι τα ορυκτά καύσιμα και η πυρηνική ενέργεια), οι γεωπολιτικές συγκρούσεις θα αποτελούν τον κανόνα στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Ενεργειακοί πόροι ο έλεγχος των οποίων συνήθως καταλήγει στα χέρια λίγων, ενισχύοντας την προνομιούχο θέση της συγκεκριμένης οικονομικής ολιγαρχίας και καθιστώντας τη βασικό παίκτη των εξελίξεων.
Σήμερα, το φυσικό αέριο επηρεάζει καθοριστικά τις εξελίξεις στα εσωτερικά της Ουκρανίας και διαμορφώνει τις τύχες των πολιτών. Πριν από 28 χρόνια ήταν η πυρηνική ενέργεια: Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ σκόρπισε το θάνατο και ερήμωσε ολόκληρες περιοχές της βόρειας Ουκρανίας. Άφησε το στίγμα του σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ ακόμη μετράμε τα θύματά του.
Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όσο παραμένουμε εξαρτημένοι από βρώμικες και πεπερασμένες πηγές ενέργειας, τις συνέπειες (άμεσες και έμμεσες) πάντα θα τις πληρώνουν οι πιο αδύναμοι.
Είναι απολύτως εφικτός ένας κόσμος χωρίς πυρηνικά ατυχήματα, χωρίς γεωπολιτικές συρράξεις για έλεγχο των φυσικών πόρων, χωρίς ατμοσφαιρική ρύπανση και πετρελαιοκηλίδες από εξόρυξη υδρογονανθράκων, χωρίς ενεργειακή φτώχεια και χωρίς την παράλογη και επικίνδυνη συσσώρευση των ενεργειακών πόρων σε συγκεκριμένες ολιγαρχίες.
Ψάχνοντας το ενεργειακό Ελ Ντοράντο στη λάθος κατεύθυνση.
Κοινός παρονομαστής είναι η στροφή στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η τεχνολογία και τα σχέδια υπάρχουν. Αυτό που φαίνεται ότι απουσιάζει είναι η αναγκαία πολιτική βούληση για τη γρήγορη μετάβαση σε μία αποδοτική οικονομία μηδενικών εκπομπών, που να βασίζεται σε ανεξάντλητες, καθαρές και ασφαλείς ενεργειακές πηγές. Τις πηγές δηλαδή που έχουν σε αφθονία όλα τα κράτη του κόσμου. Μία ενεργειακή ολιγαρχία φαίνεται να ελέγχει ακόμα τη μοίρα των λαών. Ως πότε;
