Europa verslaafd aan gas uit Rusland en de VS

Sinds de Russische invasie van Oekraïne (2022) komt er veel minder gas via pijpleidingen uit Rusland binnen en schakelde de EU massaal over op vloeibaar gas dat per tanker wordt aangevoerd: Liquefied ‘Natural’ Gas, of LNG. Nieuw onderzoek van Greenpeace België laat zien hoe twee stromen elkaar kruisen: we blijven Russisch LNG importeren, terwijl we onszelf tegelijkertijd vastzetten met langlopende contracten voor Amerikaans LNG. Het gevolg: een gevaarlijke afhankelijkheid van zowel Poetin als Trump

Lees hier het volledige rapport >

De onderzoekers van Greenpeace volgden de routes van de gastankers uit Rusland en de VS naar Europa. Ze doken diep in Europese handelsdata, legden schimmige contracten bloot, en bouwden een model om voor het eerst aan te tonen hoeveel belastingopbrengsten het Kremlin met deze handel verdient, en hoeveel wapens het daarmee kan kopen. Tegelijk brachten ze in kaart hoe nieuwe gascontracten met terminals in de VS Europa voor 15-20 jaar vastzetten, met riskante investeringen en slecht nieuws voor het klimaat.

European Activists Protest Arrival of LNG Fossil Gas Tankers in the North Sea. © Eric De Mildt / Greenpeace — Activisten van Greenpeace België confronteren eerder dit jaar een LNG-tanker met gas uit de VS. © Eric De Mildt / Greenpeace

Greenpeace kaart de gevaarlijke afhankelijkheid van Russisch en Amerikaans gas al jaren aan. In 2023 bezetten activisten de invoerterminal van Fluxys in de Zeebrugse haven, en eerder dit jaar voerden ze actie op zee tegen een Amerikaans en een Russische gastanker.

Russische connectie

Rotterdam en de Eemshaven zijn samen de belangrijkste toegangspoorten voor vloeibaar aardgas (lng) in Nederland. Via deze terminals komt niet alleen Amerikaans gas binnen, maar ook nog steeds Russisch gas. In de periode 2022–2024 importeerde Nederland zo’n 9,2 miljard kubieke meter Russisch vloeibaar gas, goed voor miljarden aan inkomsten voor het Kremlin. Ondanks Europese sancties tegen Russische fossiele energie lijkt 2025 opnieuw een jaar te worden met aanzienlijke Russisch gas-importeren.

Greenpeace België berekende dat het Russische gasbedrijf Yamal LNG tussen 2022 en 2024 ongeveer 40 miljard dollar omzet boekte en daarover naar schatting 9,5 miljard dollar winstbelasting betaalde aan de Russische staat. Bedrijven als Shell, TotalEnergies, Engie en SEFE droegen via hun lopende contracten direct bij aan deze geldstroom.

Om dat in perspectief te plaatsen: met die belastinginkomsten kan Rusland ongeveer 9,5 miljoen 152mm-granaten, 271.000 Shahed-drones of 2.686 T-90M-tanks financieren. Tegelijkertijd gaven Frankrijk, Spanje, België en Nederland samen tussen 2022 en juni 2025 méér uit aan Russisch lng (34,3 miljard euro) dan ze in dezelfde periode aan bilaterale steun voor Oekraïne besteedden (21,2 miljard euro). Nederland zelf gaf 5,84 miljard euro uit aan Russisch lng, terwijl het in diezelfde periode 8,99 miljard euro directe steun aan Oekraïne leverde. Dat is dweilen met de kraan open.

Daarnaast leverde deze handel naar schatting 25 miljard dollar aan dividenden op voor de aandeelhouders van Yamal LNG. Shell profiteerde via langetermijncontracten en aandeelhouderschap, terwijl vooral Russische oligarchen als Leonid Mikhelson en Gennadi Timtsjenko miljarden opstreken. Deze vertrouwelingen van Poetin gebruiken hun winsten om de oorlog te steunen, onder meer via privé-milities, leveringen aan het leger en financiële bonussen voor Russische soldaten.

Protest against Liquefied Natural Gas Imports in Brunsbüttel. © Greenpeace — Greenpeace-activisten protesteren in de haven van Brunsbüttel tegen de import van schadelijk LNG © Greenpeace

VS-contracten: decennia vast

Om het weggevallen van Russisch gas uit de pijpleiding te vervangen, tekenden Europese bedrijven sinds 2022 een golf aan nieuwe langlopende contracten (15-20 jaar) voor LNG uit de VS. Die deals zijn de basis voor nieuwe exportinfrastructuur in de VS en duwen Europa in een nieuwe fossiele afhankelijkheid. Dit Amerikaans gas is voornamelijk afkomstig van de enorm vervuilende schaliegasvelden, waar de ondergrond wordt opgebroken om gas te winnen. De ontginning van schaliegas heeft een enorme klimaatimpact en dramatische gevolgen voor de omgeving en gezondheid van de omwonenden.

Donald Trump zit als bullebak aan de andere kant van de tafel. Hij zet de EU openlijk onder druk om meer Amerikaanse fossiele energie af te nemen. In een krankzinnige deal beloofde Commissie-voorzitter von der Leyen over de komende drie jaar voor 750 miljard dollar aan Amerikaanse energie te kopen. Hoewel die belofte praktisch zinloos is (Trump en von der Leyen bepalen niet waar bedrijven hun gas kopen of verkopen), zou een verdere toename van de LNG-handel de EU nog afhankelijker maken van de VS. Kortom: Europa dreigt de ene afhankelijkheid in te ruilen voor een andere, en Nederland met grote LNG terminals in Rotterdam en de Eemshaven staat er middenin.

Check hier de campagne van FossielVrij tegen ‘TrumpGas’ met Drag Queen Lola Tuthola Lollipop.

Gegijzeld door Poetin en Trump

Na de Russische invasie in 2022 had Europa de kans om zich versneld los te maken van gas door vol in te zetten op hernieuwbare energie en besparingen. In plaats daarvan blijft er volop Russisch LNG binnenkomen en sluiten Europese, ook Nederlandse, bedrijven nieuwe langetermijncontracten voor Amerikaans LNG af. Zo ruilen we de ene afhankelijkheid in voor de andere en ondermijnen we onze soevereiniteit, energiezekerheid en klimaatdoelen. De uitweg is helder: stop met gas en versnel de overstap naar lokale hernieuwbare energie, zodat we niet langer gegijzeld worden door Poetin of Trump, maar zelf bepalen over onze energievoorziening.